Ο κίνδυνος των τεκμηρίων και πώς αποφεύγεται

Τεράστιος είναι ο κίνδυνος να πέσουν οι φορολογούμενοι στην παγίδα των τεκμηρίων και να φορολογηθούν για εισοδήματα τα οποία δεν έχουν, εάν δεν προσέξουν ορισμένες λεπτομέρειες και δεν αξιοποιήσουν τυχόν άλλα εισοδήματα που έχουν τα οποία δεν φορολογούνται ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο.

Αν το συνολικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογούμενου είναι μικρότερο από το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο θα έχει προσδιοριστεί από το άθροισμα των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, τότε η πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα προκύπτει θα φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον τουλάχιστον το 50,01% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα, ακίνητη περιουσία ή και κινητές αξίες.

Δηλαδή ο συγκεκριμένος φορολογούμενος, αν είναι μισθωτός, συνταξιούχος ή αγρότης, χάνει και το αφορολόγητο όριο που έχουν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.

Παράδειγμα, αν φορολογούμενος εμφανίζει εισόδημα ύψους π.χ. 8.000 ευρώ και οι τεκμαρτές του δαπάνες είναι 15.000 ευρώ, τότε θα φορολογηθεί για το ποσό των 15.000 ευρώ, με φόρο 22% από το πρώτο ευρώ.

Το 2018, έπεσε βαρύς ο πέλεκυς των τεκμηρίων καθώς 1.929.170 φορολογούμενοι, επί συνόλου 6.370.099, ή το 30,3% φορολογήθηκε με βάση τα τεκμήρια και όχι βάση εισοδήματος.

Οι συγκεκριμένοι 1.929.170 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα ύψους 3,3 δις. ευρώ και τους προστέθηκε εισόδημα ύψους 5,49 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα το συνολικό φορολογητέο εισόδημα να ανέλθει στο ποσό των 8,79 δισ. ευρώ.

Επίσης, σε συζύγους φορολογουμένων καταλογίστηκε προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων ύψους 1,29 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα το δηλωθέν εισόδημα των 411,56 εκατ. ευρώ, που δήλωσαν να ανέλθει (και να φορολογηθεί) σε 1,73 δις. ευρώ.

Οι τρόποι αποφυγής

Προκειμένου να αποφύγουν την υπερφορολόγηση λόγω των τεκμηρίων, η νομοθεσία παρέχει 8 τρόπους για την κάλυψή τους για να αποφευχθεί η λήψη φουσκωμένων εκκαθαριστικών σημειωμάτων, όσο βέβαια αυτό είναι εφικτό.
Αναλυτικότερα τα εισοδήματα που μπορεί να επικαλεστεί είναι τα ακόλουθα:

1. Πραγματικά εισοδήματα τα οποία αποκτήθηκαν το 2018 από τον ίδιο το φορολογούμενο, τη σύζυγο του και τα εξαρτώμενα μέλη του και τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόματα ανεργίας, το Ε.Κ.Α.Σ., τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από ρέπος, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόματα επικινδυνότητας κ.λπ..  Τα ποσά αυτά προσυμπληρώνονται από τις υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, εφόσον οι φορείς που τα κατέβαλαν έχουν αποστείλει ηλεκτρονικά στην Α.Α.Δ.Ε. τα αρχεία με τα σχετικά στοιχεία. 
2. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις και αποκτήθηκαν εντός του 2018 από το φορολογούμενο. Πρόκειται για το εφάπαξ που έλαβε ο φορολογούμενος ως συνταξιούχος, η αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρεία κ.λπ.
3. Τα έσοδα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2018 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του. Ως έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που εισέπραξε ο φορολογούμενος από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2018 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος την είσπραξη ποσού από την πώληση περιουσιακού του στοιχείου πρέπει να έχει στη διάθεσή του και να προσκομίσει, εφόσον του ζητηθεί, κυρωμένο αντίγραφο συμβολαίου ή προσυμφώνου ή βεβαίωση του συμβολαιογράφου από τα οποία προκύπτουν τα χρηματικά ποσά που εισέπραξε. Για αγοραπωλησία αυτοκινήτων μεταξύ ιδιωτών αρκεί μία υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 από τους δύο συναλλασσόμενους. Τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων δηλώνονται στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου.
4. Χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2018, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται. Για την απόδειξη των ποσών αυτών απαιτείται το πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει κάθε τράπεζα όταν εισάγονται χρηματικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Μεταξύ των παραστατικών περιλαμβάνεται και η μοναδική βεβαίωση αγοράς συναλλάγματος. Τα ποσά που προέρχονται από την εισαγωγή χρηματικών κεφαλαίων και συναλλάγματος δηλώνονται στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου.
5. Δάνεια που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2018 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2018 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί. Τα ποσά των ληφθέντων δανείων δηλώνονται στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου. Όμως το «δάνειο» πρέπει να ληφθεί εντός του 2018 και να πληρωθεί και φόρος στο δημόσιο.
6. Ποσά που εισέπραξε το 2018 ο φορολογούμενος είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2018 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του (ώστε εάν χρειαστεί να μπορεί να προσκομίσει στις φορολογικές αρχές) σχετικό πιστοποιητικό του αρμοδίου προϊσταμένου ΔOY από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η-12-2018. Τα ποσά των δωρεών και των γονικών παροχών δηλώνονται κι αυτά στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου.
7. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισμένο Στοίχημα κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του Ο.Π.Α.Π. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογούμενου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση από τον O.Π.A.Π. ή από την εταιρία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων. Τα ποσά αυτά πρέπει να δηλωθούν κι αυτά στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου.
8. Πάντως, η αποτελεσματικότερη μέθοδος, είναι η επίκληση εισοδημάτων παρελθόντων οικονομικών ετών. Πρόκειται για τη  «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» με την οποία μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενος εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από 10, 20, 30 ή και περισσότερα χρόνια, εφόσον βέβαια υπήρχαν.