Νομική ασυλία και προστασία για όσους καρφώνουν «μαύρο χρήμα»

Ασυλία και προστασία από τις αρχές θα απολαμβάνουν όσοι καταγγέλλουν «μαύρο χρήμα», σύμφωνα με διάταξη που περιέχει το νομοσχέδιο που συζητείται στη Βουλή.

Η διάταξη αφορά τους υπαλλήλους των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, οι οποίοι υποχρεούνται να καταγγέλλουν στις αρμόδιες αρχές οποιαδήποτε συναλλαγή θεωρούν ύποπτη, με βάση τις διαδικασίες που προβλέπει η νομοθεσία.

Η προστασία αφορά περιπτώσεις εκφοβισμού και απειλών από εμπλεκόμενους αλλά και πιθανές δυσμενείς εργασιακές μεταβολές, όπως απόλυση ή δυσμενή μετάθεση κ.λπ.

Σημειώνεται πως η προστασία ισχύει, τόσο αν η αναφορά αποδειχτεί βάσιμη, όσο και στις περιπτώσεις που δεν αποδειχτεί ότι αποτελεί διακίνηση μαύρου χρήματος.

Οι αλλαγές επέρχονται στη νομοθεσία για την καταπολέμηση της διακίνησης του μαύρου χρήματος με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο με το οποίο τροποποιείται ο ν. 4557/2018, προκειμένου να ενσωματωθούν υποχρεωτικά στην ελληνική νομοθεσία, η Οδηγία (ΕΕ) 2018/843 και το άρθρο 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2177 και δεν έγινε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου, η αναφορά μιας συναλλαγής ως ύποπτης είναι υποχρεωτική και όχι προαιρετική, καθώς εάν αποδειχτεί αργότερα, ότι, ήταν παράνομη, τόσο ο υπάλληλος όσο και ο φορέας (τράπεζες, λογιστικά γραφεία, μεσίτες ακινήτων κ.λπ.) αντιμετωπίζουν διώξεις και αυστηρές  κυρώσεις που φτάνουν σε 10ετή κάθειρξη και σε πρόστιμα έως 1,5 εκατ. ευρώ.

Ενώ υποχρεούνται οι αρμόδιοι υπάλληλοι των συγκεκριμένων φορέων να καταγγέλλουν ύποπτες χρηματοοικονομικές συναλλαγές, παράλληλα προστατεύονται από… ανεπιθύμητες αντιδράσεις, προκειμένου να μην υποστούν συνέπειες, επειδή κατήγγειλαν μια χρηματοοικονομική συναλλαγή.

Ειδικότερα το άρθρο 20 του νομοσχεδίου, προβλέπει τον ορισμό διαδικασιών και μηχανισμών αναφοράς και προστασίας των εργαζομένων στα εποπτευόμενα υπόχρεα πρόσωπα, που αναφέρουν τις υπόνοιές τους για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα αναφέρει:

1. Η καλόπιστη γνωστοποίηση πληροφοριών προς την Αρχή ή εντός του υπόχρεου προσώπου σύμφωνα με το άρθρο 22 δεν αποτελεί παράβαση νομοθετικής, κανονιστικής, διοικητικής ή συμβατικής απαγόρευσης γνωστοποίησης πληροφοριών, ούτε συνεπάγεται οποιουδήποτε είδους ευθύνη για το υπόχρεο πρόσωπο και τους εργαζόμενους σε αυτό ή τους νόμιμους εκπροσώπους του, ακόμη και αν αποδειχθεί ότι δεν υπήρξε εγκληματική δραστηριότητα, ούτε μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της εργασιακής σύμβασης ή μεταβολής των όρων της επί το δυσμενέστερον. 
2. Τα φυσικά πρόσωπα που αναφέρουν τις υπόνοιές τους για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, προστατεύονται από πιθανές περιπτώσεις εκδίκησης ή εκφοβισμού, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 2928/2001 (Α΄ 141). Τα φυσικά αυτά πρόσωπα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι εργαζόμενοι και οι αντιπρόσωποι υπόχρεων προσώπων, όταν αναφέρουν τις υπόνοιές τους εσωτερικά ή στην Αρχή, τυγχάνουν νομικής προστασίας από την έκθεσή τους σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, ιδίως δε από εργασιακές ενέργειες που είναι δυσμενείς ή εισάγουν διακρίσεις. Τα άτομα που εκτίθενται σε απειλές, εχθρικές ενέργειες ή εργασιακές ενέργειες που είναι δυσμενείς ή εισάγουν διακρίσεις επειδή αναφέρουν υπόνοιες για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, εσωτερικά ή στην Αρχή, έχουν δικαίωμα να υποβάλλουν καταγγελία κατά τρόπο ασφαλή στις αντίστοιχες αρμόδιες αρχές. Χωρίς να θίγεται ο εμπιστευτικός χαρακτήρας των πληροφοριών που συλλέγει η Αρχή, τα οικεία άτομα έχουν το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους βάσει της παρούσας.». 
3. Με αποφάσεις των αρμόδιων αρχών ορίζονται διαδικασίες και μηχανισμοί αναφοράς και προστασίας των εργαζομένων στα εποπτευόμενα υπόχρεα πρόσωπα, που αναφέρουν τις υπόνοιές τους για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

Ποιοι υπάλληλοι υποχρεούνται να καταγγέλουν

Στο πλαίσιο των διατάξεων του νομοσχεδίου, υποχρεούνται να αναφέρουν πιθανές κινήσεις που παραπέμπουν σε ξέπλυμα χρήματος και να απολαμβάνουν προστασία ή αν το αμελήσουν να υποστούν κυρώσεις, οι υπάλληλοι των 33 ακόλουθων φορέων:

1. Η Τράπεζα της Ελλάδος
2. Οι τράπεζες, ελληνικές, ξένες ή υποκαταστήματα ξένων ιδρυμάτων 
3. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις και οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές
4. Οι εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης
5. Οι εταιρείες πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων,
6. Οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων πιστωτικών ιδρυμάτων από δάνεια και πιστώσεις,
7. Οι εταιρείες παροχής πιστώσεων
8. Τα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος 
9. Τα ιδρύματα πληρωμών
10. Οι ταχυδρομικές εταιρείες, ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες πληρωμών
11. Τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος
12. Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων
13. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς
14. Οι εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου
15. Οι εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων
16. Οι εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και τους συνδεδεμένους αντιπροσώπους τους
17. Οι εταιρείες επενδυτικής διαμεσολάβησης
18. Οι εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών
19. Οι εταιρείες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία
20. Οι διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων
21. Η Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΥΠ.Ο.Α.Δ.Η.Ε.).
22. Οι ενεχυροδανειστές και οι αργυραμοιβοί.
23. Η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων
24. Οι ορκωτοί ελεγκτές-λογιστές και τις εταιρείες ορκωτών ελεγκτών-λογιστών, 
25. Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).
26. Οι εξωτερικοί λογιστές-φοροτεχνικοί και τα νομικά πρόσωπα παροχής λογιστικών φοροτεχνικών υπηρεσιών, καθώς και τους ιδιώτες ελεγκτές.
27. Οι μεσίτες ακινήτων,
28. Οι έμποροι και εκπλειστηριαστές αγαθών μεγάλης αξίας.
29. Η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων
30. Οι επιχειρήσεις καζίνο και τα καζίνο που λειτουργούν επί πλοίων στην Ελλάδα ή υπό ελληνική σημαία
31. Οι επιχειρήσεις, οργανισμοί και άλλοι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες τυχερών παιγνίων, καθώς και τα πρακτορεία που σχετίζονται με τις δραστηριότητες αυτές.
32. Οι συμβολαιογράφοι
33. Οι δικηγόροι