Στην τελική ευθεία έχει εισέλθει η μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ., με στόχο να ξεφύγει η Ευρώπη από τους ασφυκτικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας. Για πρώτη φορά, μάλιστα, οι αμυντικές δαπάνες θα έχουν ειδική μεταχείριση στο πλαίσιο της δημοσιονομικής επιτήρησης των κρατών, κάτι που αποτελούσε πάγιο αίτημα των ελληνικών κυβερνήσεων, το οποίο πλέον ικανοποιείται λόγω των νέων συνθηκών που δημιούργησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Πριν μερικές ημέρες, οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Ένα νέο στοιχείο που έχει ενσωματωθεί στη συμφωνία για τους κανόνες, οι οποίοι απομένει πλέον μόνο να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να υπερψηφισθούν από το Κοινοβούλιο, είναι ότι στα μεσοπρόθεσμα σχέδια που θα υποβάλλουν τα κράτη μέλη στην Κομισιόν, στο πλαίσιο της εποπτείας τους, οι αμυντικές δαπάνες παίρνουν μια θέση δίπλα στις άλλες βασικές επενδυτικές δαπάνες που έχουν ενταχθεί στις προτεραιότητες της Ένωσης.
Έτσι, οι δαπάνες για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, μαζί με τις δαπάνες για την άμυνα, θα μπορούν να εντάσσονται στα εθνικά σχέδια, με βάση τα οποία θα εποπτεύεται η δημοσιονομική προσαρμογή σε ορίζοντα επταετίας (και όχι τετραετίας, όπως ίσχυσε με τους προηγούμενους κανόνες) εξασφαλίζοντας στα κράτη μια πιο ομαλή προσαρμογή, χωρίς μεγάλες δόσεις λιτότητας.
Όπως προβλέπει, ειδικότερα, η συμφωνία,
- Η δέσμη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που προτείνονται στα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τις κοινές προτεραιότητες της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης δίκαιης, πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, της διασφάλισης της ενεργειακής ασφάλειας, της ενίσχυσης της κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας και, όπου απαιτείται, της ανάπτυξης αμυντικών ικανοτήτων.
- Η δέσμη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα πρέπει να συνάδει με την εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών που προτείνει το οικείο κράτος μέλος για να ανταποκριθεί στις προτεραιότητες της ΕΕ
Τι προβλέπουν οι νέοι κανόνες για τη δημοσιονομική προσαρμογή
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη της ΕΕ έχουν αυξήσει πολύ το χρέος τους για να αντιμετωπισθεί η πανδημία και ότι θα απαιτηθούν μεγάλες επενδύσεις για την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση τα επόμενα, αλλά και ότι οι προηγούμενοι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας ήταν εξαιρετικά αυστηροί και εν πολλοίς ανεφάρμοστοι, οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί κατέληξαν σε ένα νέο πλαίσιο κανόνων που θεωρείται πολύ πιο ρεαλιστικό:
- Οι αναθεωρημένοι κανόνες επιτρέπουν στις χώρες με υπερβολικό χρέος (όπως η Ελλάδα) να το μειώνουν κατά 1% ετησίως εάν υπερβαίνει το 90% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) και κατά 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο εάν το χρέος κυμαίνεται μεταξύ 60% και 90% του ΑΕΠ. Οι προηγούμενοι κανόνες απαιτούσαν μείωση του χρέους κατά το 1/20 (5%) κάθε χρόνο και θα ήταν πρακτικά αδύνατον να εφαρμοσθούν σε μια χώρα με πολύ υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα, .
- Οι χώρες με έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ υποχρεούνται να μειώσουν κατά το ήμισυ το έλλειμμα αυτό, στο 1,5%, κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπτυξης, δημιουργώντας ένα απόθεμα ασφαλείας για δύσκολες εποχές.
- Οι αμυντικές δαπάνες θα λαμβάνονται υπόψη όταν η Επιτροπή αξιολογεί το υψηλό έλλειμμα μιας χώρας, αλλαγή που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
- Οι νέοι κανόνες δίνουν στις χώρες επτά χρόνια, από τέσσερα προηγουμένως, για να μειώσουν το χρέος και το έλλειμμα από το 2025. Όμως, ένα κράτος μέλος με υπερβολικό χρέος (πάνω από 60% του ΑΕΠ) δεν θα είναι υποχρεωμένο να το μειώσει κάτω από το 60% μέχρι το τέλος της περιόδου των επτά ετών, εφόσον κρίνεται ότι βρίσκεται σε εύλογη πτωτική πορεία.
