Την υποχρέωση των τραπεζών και άλλων παρόχων υπηρεσιών πληρωμών, να υποβάλουν στις φορολογικές αρχές, στοιχεία για τις διασυνοριακές πληρωμές που διεκπεραιώνονται με τη μεσολάβησή τους, καθορίζει Οδηγία της ΕΕ.
Όλες οι πληροφορίες που θα αποθηκεύονται στο CESOP θα τίθενται στη συνέχεια στη διάθεση των εμπειρογνωμόνων των φορολογικών διοικήσεων των κρατών μελών που ασχολούνται με την καταπολέμηση της απάτης στον ΦΠΑ, μέσω ενός δικτύου που ονομάζεται EUROFISC.
Σκοπός του νέου αυτού μέτρου είναι να δώσει στις φορολογικές αρχές των κρατών μελών τα κατάλληλα εργαλεία για τον εντοπισμό πιθανής απάτης στον ΦΠΑ, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, από πωλητές/προμηθευτές που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα.
Στόχος είναι η καταπολέμηση της απάτης στον ΦΠΑ που κοστίζει κάθε χρόνο πάνω από 100 δισ. ευρώ, στον προϋπολογισμό της ΕΕ ή πάνω από 5 δις. ευρώ, στον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό.
Εξαίρεση αποτέλεσε το 2020, που ήταν έτος της πανδημίας και καθώς μειώθηκε ο όγκος των συναλλαγών, μειώθηκε και η απάτη.
Στην ΕΕ ή φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ ανήλθε σε 92,7 δισ. ευρώ το 2020 και στην Ελλάδα σε 3,2 δισ. ευρώ, ενώ το 2019 τα αντίστοιχα ποσά ήταν 123,9 δισ. ευρώ και 5,3 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, η σχετική οδηγία τίθεται σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2024, με την οποία θα ζητά από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών των κρατών μελών να αποστείλουν πληροφορίες για διασυνοριακές πληρωμές που εκκινούν από κράτη μέλη, όπως επίσης και για τον δικαιούχο αυτών των διασυνοριακών πληρωμών (beneficiary / payee).
Στο πλαίσιο αυτής της νέας δέσμης νομοθετικών μέτρων, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που παρέχουν υπηρεσίες πληρωμών στην Ε.Ε. θα πρέπει να παρακολουθούν τους δικαιούχους των διασυνοριακών πληρωμών και να αποστέλλουν πληροφορίες για εκείνους που λαμβάνουν περισσότερες από 25 διασυνοριακές πληρωμές ανά τρίμηνο στις φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών.
Δηλαδή, οι τράπεζες και οι λοιποί χρηματοοικονομικοί φορείς, θα υποβάλουν σε μια κοινή βάση δεδομένων τα στοιχεία για τις πληρωμές που έγιναν για διασυνοριακές πληρωμές, στην οποία (βάση δεδομένων) θα έχουν πρόσβαση οι φορολογικές αρχές όλων των κρατών μελών της ΕΕ.
Οι φορολογικές αρχές θα διασταυρώνουν τα στοιχεία των πληρωμών και θα τσεκάρουν την ορθότητα των συναλλαγών, όπως αυτές δηλώνονται από τους εμπόρους.
Κοινός στόχος των φορολογικών αρχών είναι η πάταξη του φαινομένου των εξαφανισμένων εμπόρων και της απάτης τύπου καρουζέλ.
Οι νέοι κανόνες θα αρχίσουν να ισχύουν την 1 Ιανουαρίου 2024 και η πρώτη αποστολή δεδομένων πληρωμών από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών προς την αρμόδια εθνική αρχή (Α.Α.Δ.Ε.) θα γίνει μέχρι τις 30 Απριλίου 2024 και θα αφορά το α' τρίμηνο του 2024.
Πώς λειτουργούν τα καρουζέλ
Στον μηχανισμό των καρουζέλ και των εξαφανισμένων εμπόρων εμπλέκονται διάφορες εταιρείες που πωλούν η μία στην άλλη σε εγχώρια αγορά αγαθά ή υπηρεσίες, τα οποία εισάγονται χωρίς ΦΠΑ από προμηθευτή (την αποκαλούμενη εταιρεία-όχημα) σε άλλη χώρα της ΕΕ.
Μία από τις εταιρείες της αλυσίδας, συνήθως η εισάγουσα τα αγαθά, δεν καταβάλλει τον ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό παρότι τον χρεώνει στον επόμενο αγοραστή. Η εταιρεία αυτή συνήθως εξαφανίζεται χωρίς ίχνη αμέσως μετά τη συναλλαγή (εξαφανισμένος έμπορος).
Η είσπραξη του φόρου είναι συνεπώς αδύνατη στη χώρα στην οποία καταναλώνονται τα αγαθά ή οι υπηρεσίες.
Ωστόσο, οι άλλοι αγοραστές στην αλυσίδα ζητούν να τους επιστραφεί ο ΦΠΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό μετά τη μεταπώληση των αγαθών.
Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί το κράτος να επιστρέψει ΦΠΑ για ΦΠΑ που δεν εισέπραξε και η ζημιά να είναι διπλή, καθώς χάνει το 24% της αξίας των εμπορευμάτων και επιστρέφει το 24% της αξίας τους!
Μια άλλη παράμετρος είναι, τα αγαθά μπορεί στην πραγματικότητα να μην μετακινήθηκαν ή να μην υπάρχουν καν, δηλαδή να πρόκειται για ανύπαρκτες συναλλαγές.
Επίσης, εάν δεν εντοπιστούν, ο τελικός αγοραστής της αλυσίδας στην εγχώρια αγορά μεταπωλεί τα αγαθά στον πρώτο προμηθευτή, δηλαδή την εταιρεία που εισήγαγε τα αγαθά στη χώρα και εκκινεί εκ νέου τη διαδικασία. Η τελευταία αυτή συναλλαγή, όντας διασυνοριακή, απαλλάσσεται και πάλι από τον ΦΠΑ.