Το αδύνατο έγινε: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα έφτασε στην Κούβα, στην απαρχή μιας ιστορικής επίσκεψης που άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την κυβέρνηση του νησιού μετά από δεκαετίες αντιπαλότητας μεταξύ των δύο πρώην ψυχροπολεμικών εχθρών. Η επίσκεψη του Ομπάμα πέρα από την ιστορική της σημασία, σηματοδοτεί και την ολοκλήρωση πλέον της αλλαγής στάσης της χώρας του απέναντι στην Κούβα. Μία στάση η οποία έχει περάσει από δεκάδες κρίσεις τα προηγούμενα χρόνια, αλλά που πλέον βρίσκεται στο στάδιο της εξομάλυνσης των σχέσεων, της κατάργησης του εμπάργκο και τις ενίσχυσης των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών. Ο Μπάρακ Ομπάμα θα συναντηθεί με τον Ραούλ Κάστρο (όχι όμως και τον Φιντέλ) ενώ θα εκφωνήσει μία σημαντική ομιλία σε θέατρο της Αβάνας την Τρίτη, στην οποία θα απευθυνθεί στον κουβανικό λαό.
Η πολυαναμενόμενη και από καιρό σχεδιαζόμενη επίσκεψη του προέδρου Ομπάμα στην Κούβα ξεκίνησε γύρω στις 22.30 ώρα Ελλάδας, όταν το Air Force One προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Χοσέ Μαρτί στη βροχερή Αβάνα. Λίγο πριν βγει από την πόρτα του αεροπλάνου, ο πάντα επικοινωνιακός Ομπάμα, συνοδευόμενος από την σύζυγό του Μισέλ και τις δύο κόρες του Μάλια και Σάσα, έστειλε στον λογαριασμό του στο twitter έναν χαιρετισμό: «Πώς πάει Κούβα;». Παρά τη βροχή Κουβανοί είχαν συγκεντρωθεί στο κέντρο της παλιάς πόλης και φώναζαν «Βίβα Ομπάμα, Βίβα Φιντέλ».
Πριν αναχωρήσει από τη χώρα για το Μπουένος Άιρες το απόγευμα της Τρίτης, ο Ομπάμα πρόκειται να παρακολουθήσει ένα ματς μπέιζμπολ ανάμεσα στην εθνική ομάδα της Κούβας και την αμερικανική ομάδα των Tampa Bay Rays. Στη συνέχεια οι Ρόλινγκ Στόουνς θα δώσουν μια μεγάλη δωρεάν συναυλία.
Η τριήμερη επίσκεψη, η πρώτη από αμερικανό πρόεδρο στην Κούβα σε 88 χρόνια, είναι το επιστέγασμα ενός διπλωματικού ανοίγματος που ανακοινώθηκε από τον Ομπάμα και τον πρόεδρο της Κούβας Ραούλ Κάστρο τον Δεκέμβριο του 2014, θέτοντας τέλος σε μια αποξένωση που ξεκίνησε όταν η κουβανική επανάσταση έδιωξε μια φιλοαμερικανική κυβέρνηση το 1959.
«Είναι μια ιστορική ευκαιρία να έρθω άμεσα σε επαφή με τον λαό της Κούβας», είπε ο Ομπάμα στο προσωπικό της πρεσβείας των ΗΠΑ που άνοιξε ξανά πρόσφατα, ενώ είχαν συγκεντρωθεί σε ξενοδοχείο, στην πρώτη στάση του προέδρου από την άφιξή του το απόγευμα της τοπικής ώρας.
Ωστόσο παραμένουν σημαντικά εμπόδια στην πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων, και οι κριτικοί του προέδρου στο ίδιο κόμμα των δημοκρατικών θεωρούν την επίσκεψη πρόωρη. Αμερικανοί αξιωματούχοι παραδέχονται ότι η επίσκεψη μπορεί να μη φέρει άμεσες παραχωρήσεις από την Κούβα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οικονομική απελευθέρωση.
Χθες ένας θεατής φώναξε, «Κάτω ο αποκλεισμός», αναφερόμενος στο αμερικανικό εμπάργκο που ισχύει τα τελευταία 54 χρόνια και είναι η κυριότερη πηγή εκνευρισμού για τους Κουβανούς.
Ο Ομπάμα, που απάντησε στην κραυγή σηκώνοντας το δεξί του χέρι, έχει ζητήσει από το κογκρέσο την άρση του αλλά αυτό έχει εμποδιστεί από υψηλά ιστάμενους ρεπουμπλικάνους.
Τονίζοντας το ιδεολογικό χάσμα που συνεχίζει να υπάρχει μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Αβάνας, η αστυνομία της Κούβας, με την υποστήριξη εκατοντάδων διαδηλωτών υπέρ της κυβέρνησης, διέλυσαν την πορεία μιας σημαντικής ομάδας διαφωνούντων, τις Γυναίκες στα Λευκά, συλλαμβάνοντας 50 άτομα λίγες ώρες πριν την άφιξη του αμερικανού προέδρου.
Ο Ομπάμα έφτασε το Διεθνές Αεροδρόμιο Χοζέ Μαρτί της Αβάνας στο προεδρικό αεροπλάνο, το Air Force One, με την σφραγίδα του αμερικανού προέδρου να διακοσμεί το κυρίως μέρος του σκάφους, μια εικόνα που θα φάνταζε απίστευτη ακόμα και μέχρι πρόσφατα στο νησί, που βρίσκεται μόνο 145 χιλιόμετρα από τις ακτές της Φλόριντα.
Τον υποδέχθηκε ο υπουργός Εξωτερικών της Κούβας Μπρούνο Ροντρίγκεζ, ενώ η επίσημη τελετή υποδοχής του θα γίνει σήμερα όταν ο Ομπάμα συναντήσει τον Κουβανό πρόεδρο στο προεδρικό μέγαρο.
Οι αμερικανοί αξιωματούχοι δεν φάνηκαν να εκπλήσσονται από την απουσία του Κάστρο από την υποδοχή στο αεροδρόμιο, παρότι είχε προσωπικά υποδεχθεί τον Πάπα Φραγκίσκο τον Σεπτέμβριο. Ο Ομπάμα θα έχει συνομιλίες με τον Κάστρο, αλλά όχι τον αδερφό του Φιντέλ, και θα μιλήσει σε επιχειρηματίες σήμερα. Θα συναντηθεί ιδιωτικά με διαφωνούντες, θα απευθυνθεί στον κουβανικό λαό ζωντανά από τα κρατικά μέσα και θα παραστεί σε φιλικό παιχνίδι μπέιζμπολ αύριο.
Μαζί με την σύζυγό του Μισέλ, τη μητέρα της και τις δύο κόρες του Μαλία και Σάσα, ο Ομπάμα περιόδευσε στη γειτονιά της εποχής της αποικιοκρατίας και ξεναγήθηκε στον καθεδρικό ναό του 18ου αιώνα από τον καρδινάλιο Χάϊμε Ορτέγκα, ο οποίος έπαιξε ένα ρόλο σε κρυφές συνομιλίες που οδήγησαν στην προσέγγιση πριν από 15 μήνες.
Η οικογένεια Ομπάμα γευμάτισε στο εστιατόριο Σαν Κριστομπάλ, ιδιοκτησίας ενός Αφρο-Κουβανού που ανήκει σε σχέδιο επιφυλακτικού ανοίγματος προς την ιδιωτική πρωτοβουλία από τότε που ο Φιντέλ Κάστρο παρέδωσε την ηγεσία στον αδερφό του το 2008.
Η τελευταία φορά που πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών εν ενεργεία πάτησε στο έδαφος της Κούβας ήταν το 1928, όταν ο Κάλβιν Κούλιτζ έφτασε με πολεμικό πλοίο. Από την προσέγγισή τους, οι δύο χώρες έχουν συνάψει συμφωνίες σε τηλεπικοινωνίες και σε αεροπορικά δρομολόγια. Ο Ομπάμα έχει χρησιμοποιήσει τις εκτελεστικές εξουσίες της προεδρίας για να χαλαρώσει τους περιορισμούς σε εμπόριο και ταξίδια για να προωθήσει τις σχέσεις με την Κούβα, που αποτελεί μια από τις προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής του μαζί με την συμφωνία πυρηνικών με το Ιράν.
Η Κούβα εξακολουθεί να διαμαρτύρεται για τον αμερικανικό έλεγχο της ναυτικής βάσης του όρμου Γκουαντάναμο, ο οποίος ξεκίνησε με συμφωνία μίσθωσης το 1934. Η Κούβα αμφισβητεί την σημερινή ισχύ της σύμβασης ενώ ο Ομπάμα έχει δηλώσει ότι δεν σκοπεύει να συζητήσει το θέμα. Η Αβάνα διαφωνεί επίσης με την υποστήριξη των ΗΠΑ στους διαφωνούντες και με την εκπομπή σημάτων αντικομμουνιστικών εκπομπών ραδιοφώνου και τηλεόρασης στην Κούβα.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο υπουργός Εξωτερικού Εμπορίου και Επενδύσεων Ροντρίγκο Μαλμιέρκα Ντιάζ είπε πριν την άφιξη του αμερικανού προέδρου ότι οι κινήσεις του Ομπάμα «είναι στη σωστή κατεύθυνση» αλλά πρόσθεσε ότι «δεν μπορούμε να φτάσουμε το επίπεδο κανονικών σχέσεων ενώ εξακολουθεί να ισχύει ο αποκλεισμός» του νησιού.
Δεν αναμένεται πρόοδος σε βασικά θέματα στην συνάντηση του Ομπάμα με τον Κάστρο σήμερα, ή στο επίσημο δείπνο το βράδυ. Αντίθετα, το σημαντικότερο σημείο αναμένεται να είναι η ομιλία του Ομπάμα στους Κουβανούς σε ζωντανή μετάδοση από την κουβανική τηλεόραση αύριο.