Νάρκη για το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα χαρακτηρίζει το δημογραφικό πρόβλημα το Ελεγκτικό Συνέδριο με την τελευταία έκθεσή του, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η λήψη μέτρων είναι κοντά.
Ειδικότερα το Ε.Σ., σημειώνει πως τα δημογραφικά δεδομένα και η μελλοντική εξέλιξη των σχετικών δεικτών δείχνουν αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων (ενδεικτικά, το 2040 θα ανέρχονται σε 2,765 εκατ. άτομα και το 2050 σε 2,959 εκατ. άτομα), την ίδια στιγμή που το πλήθος των ασφαλισμένων θα μειώνεται (ενδεικτικά, από 4,962 εκατ. άτομα το 2022, σε 4,440 εκατ. άτομα το 2040, 4,056 εκατ. άτομα το 2050 και 3,822 εκατ. άτομα το 2060).
Όπως εξηγεί, λιγότεροι ασφαλισμένοι θα πρέπει να εισφέρουν είτε άμεσα (ασφαλιστικές εισφορές) είτε έμμεσα (φορολογία κ.λπ.) περισσότερους πόρους ώστε να μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι συντάξεις περισσότερων δικαιούχων και το 2050 η σχέση ασφαλισμένων - συνταξιούχων θα είναι μόλις 1,37.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας στις επόμενες δεκαετίες, θα είναι και λιγότερος και γερασμένος, επισημαίνει το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς:
- Ο συνολικός πληθυσμός της Χώρας μειώνεται κατά 25,7% μεταξύ 2022-2070 και μάλιστα, από την επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων προκύπτει ότι το ποσοστό επί του πληθυσμού της ηλικιακής ομάδας 0-19 ετών από 18,7% το 2022, μειώνεται σε 16,9% το 2070 (-1,8 π.μ.) και της ηλικιακής ομάδας 20-64 ετών από 58,6% το 2022, μειώνεται σε 50% το 2070 (-8,6 π.μ.).
- Η μόνη ηλικιακή ομάδα που το ποσοστό της εμφανίζει αύξηση είναι η άνω των 65 ετών, και συγκεκριμένα από 22,7% το 2022 σε 33,1% το 2070 (+10,4 π.μ.), γεγονός που υποδηλώνει τη συνέχιση της γήρανσης του πληθυσμού.
- Καταγράφεται αύξηση του δείκτη γήρανσης, αφού ο δείκτης γήρανσης ανήλθε το 2023 σε 171,8, δηλαδή σε 100 άτομα ηλικίας 0-14 ετών αντιστοιχούν περίπου 172 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
Χαμηλά και οι μισθοί
Το Ελεγκτικό Συνέδριο κρούει καμπανάκι και για τους μισθούς, καθώς το χαμηλό ύψος τους επηρεάζει αρνητικά και τις εισφορές και τα έσοδα του συστήματος.
Παρατηρεί επίσης, ότι, ο δημογραφικός κίνδυνος έχει και έντονο δημοσιονομικό αντίκτυπο, καθώς η συρρίκνωση του απασχολούμενου πληθυσμού είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά τους ρυθμούς ανάπτυξης και το ύψος του ΑΕΠ μελλοντικά.
Επίσης, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν περισσότεροι κρατικοί πόροι για υγειονομική περίθαλψη και υπηρεσίες φροντίδας των ηλικιωμένων.
Στο πλαίσιο όλων αυτών το Ελεγκτικό Συνέδριο τονίζει, ότι «το σύστημα δύναται να αντιμετωπίσει και σοβαρό δημοσιονομικό κίνδυνο, στην περίπτωση που τα δημόσια έσοδα, σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις της Χώρας όσον αφορά την επίτευξη συγκεκριμένων δημοσιονομικών στόχων (για το έλλειμμα, το χρέος, τον ρυθμό αύξησης των πρωτογενών δαπανών κ.λπ.), δεν θα επαρκούν για την απρόσκοπτη καταβολή της υψηλής συμμετοχής του κράτους στη χρηματοδότηση των συντάξεων, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η επάρκεια των παροχών, λαμβανομένων υπόψη και των λοιπών χρηματοδοτικών αναγκών».
Τι προτείνει
Το Ελεγκτικό Συνέδριο, προβαίνει και συστάσεις για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού οι οποίες είναι οι ακόλουθες:
- Η άμβλυνση ή αντιστροφή της τάσης των δυσμενών δημογραφικών δεδομένων μέσω κατάλληλων νομοθετικών πρωτοβουλιών.
- Η ανάγκη διαρκούς και προσεκτικής παρακολούθησης των όρων και προϋποθέσεων συνταξιοδότησης (ηλικιακά όρια, απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος κ.λπ.), ώστε να αποφευχθεί η διόγκωση της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης και η υπέρμετρη επιβάρυνση της πραγματικής οικονομίας.
- Η ενίσχυση της δυναμικής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της διόρθωσης των μακροοικονομικών ανισορροπιών, ώστε να επιτευχθούν υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, αύξηση της απασχόλησης και των μισθών και, μέσω αυτών, ενίσχυση των εσόδων του συστήματος.
- Η ανάγκη αποτελεσματικής διαχείρισης από το ΚΕΑΟ των ασφαλιστικών οφειλών προς τον ΕΦΚΑ μέσω της διάκρισης των οφειλών σε εισπράξιμες ή μη, λαμβάνοντας υπόψη και τον χρόνο γέννησης και της ενίσχυσης των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης για τις πράγματι εισπράξιμες οφειλές σε βάρος των οφειλετών.