Σοβαρό κίνδυνο για τα δημόσια οικονομικά, που θα μπορούσε να προκαλέσει ξαφνική διόγκωση του ελλείμματος και του χρέους, αποτελούν οι κρατικές εγγυήσεις που αξιοποιούν οι τράπεζες για να «καθαρίζουν» τα χαρτοφυλάκιά τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όπως προκύπτει και από τη φθινοπωρινή έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Οι εγγυήσεις που πρόσφερε το Ελληνικό Δημόσιο στις τράπεζες για να προχωρήσουν τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων βρίσκονται ήδη στο «μικροσκόπιο» της Eurostat, που εξετάζει αν, πριν ακόμη υπάρξουν καταπτώσεις, θα πρέπει να εγγραφούν στο δημόσιο χρέος, με δεδομένο, μεταξύ άλλων, ότι έχει πάει πολύ πίσω το αρχικό χρονοδιάγραμμα για τις ανακτήσεις των δανείων από τις εταιρείες διαχείρισης. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος καταπτώσεων είναι αρκετά υψηλός, παρά το γεγονός ότι το Δημόσιο έχει εγγυηθεί τα πλέον «ποιοτικά» δάνεια των τιτλοποιήσεων, καθώς πολλά προβλήματα του ελληνικού δικαστικού συστήματος, αλλά και αστοχίες των ίδιων των εισπρακτικών εταιρειών, που όπως άφησε πρόσφατα να εννοηθεί ο Γ. Στουρνάρας δεν προσφέρουν βιώσιμες λύσεις ρύθμισης στους οφειλέτες, έχουν οδηγήσει σε πολύ αργούς ρυθμούς ανακτήσεων.
Όπως επισημαίνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών έχουν μειωθεί, όμως, «παρά την ενθαρρυντική αυτή εικόνα θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ποσοστό των ΜΕΔ εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερο του μέσου όρου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πτωτική του τάση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε εγγυήσεις που έχουν παρασχεθεί από το ελληνικό Δημόσιο, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν ανέλθει στα 8,5 δισ. ευρώ, περίπου».
Το Συμβούλιο χτυπά «καμπανάκι» κινδύνου στην κυβέρνηση, τονίζοντας: «Η πορεία αυτών των εγγυήσεων χρήζει συστηματικής παρακολούθησης, διότι αποτελεί έναν εν δυνάμει δημοσιονομικό κίνδυνο σε περίπτωση που μέρος των εγγυήσεων αυτών καταπέσει».
Αναλύοντας το ζήτημα των εγγυήσεων του σχεδίου «Ηρακλής», το Συμβούλιο σημειώνει ότι έχουν παρασχεθεί ήδη εγγυήσεις ύψους 8,5 δισ. ευρώ, που συνολικά μπορούν να ανέλθουν σε 24 δισ. ευρώ. Ειδικότερα,
- Εφαρμόστηκε το σύστημα παροχής εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου με την ονομασία «ΗΡΑΚΛΗΣ» , προκείμενου να καλυφθεί η έκδοση ομολογιών υψηλής διαβάθμισης που θα προκύψουν από τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων.
- Αρχικά προβλέπονταν να παρασχεθούν συνολικές εγγυήσεις μέχρι του ποσού των 12 δισ. ευρώ και για χρονικό διάστημα 18 μηνών, ωστόσο έπειτα από παράταση που εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2021 από την ΕΕ, η υλοποίηση του προγράμματος επεκτάθηκε για 18 μήνες επιπλέον, με το Ελληνικό Δημόσιο να δύναται να παράσχει πρόσθετες εγγυήσεις 12 δισ. ευρώ. Έως σήμερα, το ΕΔ έχει παράσχει για τιτλοποιήσεις ΜΕΔ των πιστωτικών ιδρυμάτων συνολικές εγγυήσεις ύψους 8,5 δισ. ευρώ περίπου.
Όσον αφορά την πορεία μείωσης των ΜΕΔ, το Συμβούλιο αναφέρει ότι:
- Η πτωτική τάση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) εξακολουθεί να διατηρείται και κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου του 2021. Η μείωση αυτή επιταχύνθηκε την τελευταία χρονική περίοδο, με αποτέλεσμα τον Ιούνιο του 2021 τα ΜΕΔ να περιοριστούν τα 29,4 δισ. ευρώ, μειούμενα κατά 18 δισ. ευρώ (περίπου -38%) σε διάστημα 3 μηνών.
- Ειδικότερα, τον Ιούνιο του 2021, το ύψος των ΜΕΔ (29,4 δισ. ευρώ) αντιπροσωπεύει το 20,3% του συνολικού υπολοίπου των δανείων έναντι 47,2 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του προηγούμενου έτους, οπότε αντιπροσώπευε το 30,3% του συνολικού υπολοίπου των δανείων.
- Σχετικά με τη διάρθρωση των ΜΕΔ, το μεγαλύτερο ποσοστό (65,3%) των συνολικών ΜΕΔ στο τραπεζικό σύστημα αφορά επιχειρηματικά δάνεια , ενώ ακολουθούν τα στεγαστικά με 24% και τα καταναλωτικά με 10,7%. Αντίστοιχα, από το σύνολο των ΜΕΔ ανά κατηγορία, το 32,8% των καταναλωτικών δανείων, το 19,3% των στεγαστικών και το 19,5% των επιχειρηματικών έχουν χαρακτηριστεί ως μη εξυπηρετούμενα. Όσον αφορά στην πορεία αποκλιμάκωσης των εν λόγω κατηγοριών, όλες ανεξαιρέτως οι κατηγορίες ΜΕΔ παρουσιάζουν συνεχή μείωση με διαφορετικό, ωστόσο, ρυθμό.
Η πορεία του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων