Αλλάζουν οι κανόνες εμπλοκής των ευρωπαϊκών Θεσμών στην επιτήρηση της Ελλάδας, που αρχίζουν όλο και πιο στενό «μαρκάρισμα» της κυβέρνησης σε όλα τα θέματα που μπορεί να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα του χρέους. Σε αυτό το πλαίσιο, τα σχέδια της κυβέρνησης για μόνιμες φοροελαφρύνσεις το 2022, αλλά και για τη δημιουργία κεφαλαιοποιητικού συστήματος για τις επικουρικές συντάξεις αναμένεται να προκαλέσουν εντάσεις τους επόμενους μήνες και ιδιαίτερα το φθινόπωρο, όταν θα συζητηθεί ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους.
Οι επιτηρητές των Βρυξελλών ξεφεύγουν από το πλαίσιο εφησυχασμού για τα δημοσιονομικά της Ελλάδας, καθώς η εκτίναξη του χρέους στη διάρκεια της πανδημίας έχει αρχίσει να θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά του, μια επιδείνωση που ήδη αποτυπώνεται στις δύο τελευταίες σχετικές αναλύσεις της Κομισιόν. Έτσι, οι Βρυξέλλες περνούν και πάλι στο ρόλο του... τερματοφύλακα, επιχειρώντας να σταματήσουν οποιεσδήποτε αποφάσεις της κυβέρνησης που θα δημιουργούσαν μόνιμο δημοσιονομικό κόστος και θα έθεταν σε κίνδυνο τους υπολογισμούς για το χρέος.
Την οριακή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με το χρέος επισήμανε, άλλωστε, και η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία της έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, σημειώνοντας ότι:
- Οι χρηματοδοτικές ανάγκες για την επόμενη δεκαετία διατηρούνται πλέον οριακά στο επίπεδο αναφοράς 15% του ΑΕΠ, με την προϋπόθεση όμως ότι διατηρούνται τα ταμειακά διαθέσιμα σε υψηλό επίπεδο. Ως εκ τούτου, εξαλείφεται οποιοδήποτε περιθώριο χαλάρωσης των μακροπρόθεσμων στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ αυξάνονται οι κίνδυνοι σε περίπτωση αρνητικών διαταραχών.
Μετέωρες οι φοροελαφρύνσεις
Γνωρίζοντας ότι φθινόπωρο θα γίνει μια δύσκολη συζήτηση με τους Θεσμούς για τις μόνιμες φοροελαφρύνσεις που θέλει να καθιερώσει από το 2022 η κυβέρνηση, ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας συνεχώς δηλώνει το τελευταίο διάστημα ότι οι αποφάσεις θα εξαρτηθούν από τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα «σήματα» από τους Θεσμούς είναι εντελώς αρνητικά: προτεραιότητα το 2022, όπως λένε, έχει η μείωση του ελλείμματος μετά τη μεγάλη διόγκωση της προηγούμενης διετίας και αυτό δεν επιτρέπει οποιαδήποτε σκέψη για μόνιμα μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης.
Έτσι, μένουν μετέωρες οι τέσσερις βασικές φοροελαφρύνσεις, μέσω μονιμοποίησης προσωρινών μέτρων, που ο Χρ. Σταϊκούρας είχε παρουσιάσει πρόσφατα στο υπουργικό συμβούλιο, κατά την παρουσίαση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, σημειώνοντας ότι η εφαρμογή τους θα εξαρτηθεί από το δημοσιονομικό χώρο:
- Αναστολή καταβολής ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα για το 2021 και το 2022.
- Επιπλέον μείωση – κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες – των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα για το 2021 και το 2022.
- Μείωση του ΦΠΑ στις μεταφορές, στον καφέ και τα μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους και τις θεατρικές παραστάσεις (έως 30.09.2021).
- Μείωση του ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο (έως 31.12.2021).
«Πάγος» στις ιδιωτικές επικουρικές συντάξεις
Την ίδια ώρα, δηλώσεις στελεχών της Κομισιόν στο πρακτορείο EURACTIV, επιβεβαιώνουν ότι, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα από τον Κ. Χατζηδάκη, το νομοσχέδιο για τις επικουρικές συντάξεις, που επρόκειτο να ψηφισθεί τον Ιούλιο, έχει «παγώσει» με παρέμβαση των Βρυξελλών. Παράγοντας της Κομισιόν δήλωσε στο πρακτορείο ότι «δεν είναι ενθουσιασμένοι οι ειδικοί των Βρυξελλών από το νομοσχέδιο» και, «αν έχουν καταλάβει σωστά, προς το παρόν έχει φύγει από το τραπέζι».
Το πρόβλημα του νομοσχεδίου σχετίζεται με την επίδραση που θα έχει το κόστος μετάβασης από τις σημερινές επικουρικές συντάξεις στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα στον κρατικό προϋπολογισμό και στη βιωσιμότητα του χρέους, καθώς το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα αρχίσει να χάνει από το 2022 τις εισφορές των νέων εργαζομένων. Το κόστος υπολογίζεται σε βάθος δεκαετιών σε 50 - 70 δισ. ευρώ και η Κομισιόν κρίνει, από τις πρώτες επεξεργασίες που έγιναν, ότι δεν μπορεί να το σηκώσει ο προϋπολογισμός, χωρίς να επηρεασθεί αρνητικά η βιωσιμότητα του χρέους.
Έτσι, η συζήτηση έφθασε σε ένα γνώριμο σημείο από τα μνημονιακά χρόνια: αν η κυβέρνηση επιμένει να υλοποιήσει την ιδιωτικοποίηση των επικουρικών συντάξεων, θα πρέπει να βρει ισοδύναμα μέτρα που θα αντισταθμίζουν τη δημοσιονομική επίδραση της μεταρρύθμισης. Αυτή είναι και η δύσκολη εξίσωση που πρέπει να λύσει μέσα στο καλοκαίρι το υπουργείο Εργασίας, καθώς έχει αποκλεισθεί η επιβολή ενός ειδικού φόρου ή άλλες εκδοχές εισπρακτικών μέτρων, που θα προκαλούσαν έντονες αντιδράσεις, ενώ δεν υπάρχει και κάποια εύκολη εναλλακτική για την εξισορρόπηση του κόστους με περικοπές δαπανών.
