Μια μεγάλη ευκαιρία για «κούρεμα» στεγαστικών δανείων και στην Ελλάδα χάνεται, λόγω των ισχυρών αντιδράσεων από τις τράπεζες σε ενδεχόμενη εφαρμογή του κυπριακού σχεδίου «Εστία», που πήρε αυτή την εβδομάδα και την έγκριση από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DG Comp).
Η κυβέρνηση εξέτασε αρκετά σοβαρά τις δυνατότητες εφαρμογής του κυπριακού σχεδίου στην Ελλάδα, ενώ θα ήταν εύκολη και σύντομη η διαδικασία έγκρισής του από την DG Comp, η οποία έχει ήδη εξετάσει όλες τις παραμέτρους του κυπριακού σχεδίου και έκρινε ότι η ενίσχυση που θα δοθεί στους δανειολήπτες και, εμμέσως, στις τράπεζες δεν παραβιάζει το κοινοτικό δίκαιο για τον ανταγωνισμό.
Παρ’ όλα αυτά, οι σκέψεις για εφαρμογή του κυπριακού σχεδίου εγκαταλείφθηκαν οριστικά, σύμφωνα με πληροφορίες, λόγω των σθεναρών αντιδράσεων από τις τράπεζες, οι οποίες δεν θέλουν καν να συζητήσουν το γενικευμένο «κούρεμα» στεγαστικών δανείων.
Το σχέδιο «Εστία» έχει δύο πλευρές:
- Από τη μια, το κράτος παρεμβαίνει για την παροχή επιδότησης σε ρυθμισμένα στεγαστικά δάνεια, που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο της μηνιαίας δόσης. Αυτή είναι η καλή πλευρά για τις τράπεζες, αφού μπορεί να βελτιωθεί εντυπωσιακά η εισπραξιμότητα «κόκκινων» στεγαστικών, τα οποία θα ρυθμισθούν.
- Από την άλλη, όμως, το κυπριακό σχέδιο προβλέπει και «θυσίες» από τις τράπεζες, καθώς η αναδιάρθρωση των δανείων περιλαμβάνει «κούρεμα» της αξίας τους, με βάση την τρέχουσα, εμπορική αξία των κατοικιών. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόσθετο κίνητρο για να μπει σε μια ρύθμιση ο δανειολήπτης, γνωρίζοντας ότι δεν θα πληρώσει ένα δάνειο υπέρογκο, σε σχέση με τη σημερινή αξία της κατοικίας του.
Στην ελληνική πραγματικότητα, όμως, αυτό θα είχε σοβαρές συνέπειες για τις τράπεζες. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια έχουν χορηγηθεί πριν τη μεγάλη κατάρρευση της αξίας των κατοικιών, που έχασαν πάνω από 40% της αξίας τους στη διάρκεια της κρίσης.
Η προσαρμογή των οφειλών με βάση τις τρέχουσες εμπορικές αξίες των ακινήτων θα οδηγούσε σε μεγάλο «κούρεμα» των δανείων, επιβαρύνοντας τις τράπεζες με πιστωτικές ζημιές δισεκατομμυρίων.
Στην πράξη, βέβαια, οι τράπεζες δεν θα αποφύγουν «κουρέματα» στεγαστικών με βάση την εμπορική αξία των κατοικιών, καθώς αποτελεί βασική παράμετρο μιας επιτυχημένης ρύθμισης προβληματικών στεγαστικών δανείων.
Άλλωστε, η αποχωρούσα επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, Ντανιέλ Νουί, είχε ασκήσει πιέσεις στους τραπεζίτες να εφαρμόζουν μαζικά το μοντέλο split & freeze, που προβλέπει ότι ένα μέρος του στεγαστικού δανείου «παγώνει» και διαγράφεται, όταν εξυπηρετηθεί η υπόλοιπη, ρυθμισμένη οφειλή.
Όμως, οι τραπεζίτες δεν θα ήθελαν να γενικευθεί με νομοθετική ρύθμιση η υποχρέωση «κουρέματος» στεγαστικών δανείων, καθώς επιδιώκουν να έχουν οι ίδιοι τη διακριτική ευχέρεια να προχωρούν σε ρυθμίσεις κατά περίπτωση.
Εξάλλου, η δυνατότητα επιδότησης ρυθμισμένου στεγαστικού δανείου είναι ένα εργαλείο που υπάρχει ήδη στην ελληνική νομοθεσία, ασχέτως αν δεν έχει αξιοποιηθεί προς το παρόν.
Έτσι, η συζήτηση για το πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας καταλήγει σε μια ακόμη παράταση ισχύος του άρθρου 9 του νόμου Κατσέλη, αυτή την φορά πολύ μικρή (για έξι μήνες) και με μείωση του ορίου αξίας για την παροχή προστασίας σε αρκετά χαμηλότερο ύψος από το σημερινό ελάχιστο όριο των 180.000 ευρώ.
Αυτή θα είναι και η πραγματικά τελευταία ευκαιρία για την παροχή δικαστικής προστασίας σε υπερχρεωμένους δανειολήπτες, αφού η κυβέρνηση δέχεται ασφυκτική πίεση από την Κομισιόν να συνομολογήσει ότι πέραν αυτής της παράτασης δεν θα δοθεί άλλη, ενώ οι τράπεζες ζητούν να «λυθούν τα χέρια τους», ώστε να πετύχουν τη γρήγορη εξυγίανση των ισολογισμών, για την οποία δέχονται ασφυκτική πίεση από την Φρανκφούρτη.