Ακόμη πιο φειδωλές θα γίνουν οι ελληνικές τράπεζες στην πολιτική τους για τις καταθέσεις μιας ημέρας, ενώ και όσοι κλείσουν τα χρήματά τους σε καταθέσεις προθεσμίας θα πάρουν ένα σχετικά μικρό μέρος από τις αυξήσεις των ευρωπαϊκών επιτοκίων, που πλέον αναμένεται ότι θα ακολουθήσουν ακόμη πιο έντονη ανοδική πορεία, σε σχέση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις των αναλυτών, για να ανέλθει το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ στο 4% μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2023.
Για να μεγιστοποιούν τα περιθώρια κέρδους τους, οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν μια πολιτική δύο ταχυτήτων στις καταθέσεις: για τον κύριο όγκο των καταθέσεων, δηλαδή τις καταθέσεις μίας ημέρας, οι τράπεζες περνούν στον καταθέτη ένα ελάχιστο ποσοστό της αύξησης των ευρωπαϊκών επιτοκίων, ενώ πληρώνουν περισσότερα για τις καταθέσεις προθεσμίας, που όμως αποτελούν ακόμη ένα πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών καταθέσεων.
Μελετώντας τα αποτελέσματα πρώτου τριμήνου των τραπεζών και τα στοιχεία Απριλίου για τον τραπεζικό τομέα, η HSBC κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, έως τώρα, δεν έχουν περάσει στις βασικές καταθέσεις οι αυξήσεις των επιτοκίων, σημειώνοντας ότι οι αυξήσεις που έγιναν ήταν αμελητέες. Με βάση αυτή την πολιτική των τραπεζικών διοικήσεων, η HSBC αναπροσάρμοσε τις προβλέψεις της και πλέον εκτιμά ότι το 2024, όταν δηλαδή θα έχει κλείσει ο κύκλος της αναπροσαρμογής των επιτοκίων, στους καταθέτες ταμιευτηρίου θα έχει περάσει μόνο το 10% των αυξήσεων της ΕΚΤ, ενώ προηγουμένως ο οίκος περίμενε ότι θα λάμβαναν οι καταθέτες το 20%.
Καλύτερη είναι η μεταχείριση που επιφυλάσσουν οι τράπεζες στις προθεσμιακές καταθέσεις, κυρίως σε όσους «κλείσουν» τα χρήματά τους για μεγάλες χρονικές περιόδους (πάνω από ένα έτος). Ακόμη και στις προθεσμιακές καταθέσεις, όμως, οι τράπεζες έχουν περάσει σχετικά μικρά ποσοστά των αυξήσεων από την ΕΚΤ: 33% στις καταθέσεις νοικοκυριών και 55% στις καταθέσεις των επιχειρήσεων, σύμφωνα με στοιχεία για τον Απρίλιο.
Τον επόμενο χρόνο, με τις αυξήσεις επιτοκίων που θα γίνουν, στις προθεσμιακές καταθέσεις θα ενσωματωθεί, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της HSBC, το 70% με 80% των αυξήσεων από την ΕΚΤ. Η συμμετοχή των προθεσμιακών καταθέσεων στο συνολικό μείγμα των τραπεζών είναι σήμερα αρκετά χαμηλή και αναμένεται το 2024 να αυξηθεί σε 40% έως 55%, ανάλογα με την τράπεζα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της HSBC.
Το τελικό αποτέλεσμα για τις τράπεζες από αυτή τη φειδωλή πολιτική προς τους καταθέτες είναι ότι τα καθαρά έσοδά τους από τους τόκους θα είναι ακόμη μεγαλύτερα, σε σχέση με τις προηγούμενες προβλέψεις. Τα καθαρά έσοδα από τόκους αναμένεται τώρα από τους αναλυτές της HSBC ότι θα αυξηθούν κατά 38% φέτος, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για αύξηση κατά 31%. Για το 2024, που θα έχει ολοκληρωθεί η ανατιμολόγηση των καταθέσεων, θα υπάρξει μια μείωση, που όμως θα είναι μικρότερη από τις προηγούμενες προβλέψεις (-7% έναντι -13%).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες ανταμείβουν πολύ καλύτερα τις επιχειρήσεις για τις καταθέσεις τους σε σχέση με τα νοικοκυριά, καθώς επικρατεί έντονος ανταγωνισμός για την προσέλκυση καταθέσεων από επιχειρήσεις. Όπως φαίνεται στο γράφημα της HSBC, η ψαλίδα της διαφοράς επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών παρουσιάζει συνεχώς μεγάλο άνοιγμα (η κόκκινη γραμμή αποτυπώνει το ποσοστό ενσωμάτωσης των αυξήσεων της ΕΚΤ στα επιτόκια προθεσμίας για νοικοκυριά, η γαλάζια για τις επιχειρήσεις):
Υψηλά επιτόκια στις επιχειρήσεις, χαμηλά στα νοικοκυριά
Επιπλέον, οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν πιο φειδωλή πολιτική στα επιτόκια καταθέσεων σε σχέση με τις άλλες τράπεζες του ευρωπαϊκού νότου. Οι μεγαλύτερες διαφορές εντοπίζονται σε σχέση με τις ιταλικές τράπεζες, που έχουν περάσει στην πελατεία τους μεγάλο ποσοστό των αυξήσεων από την ΕΚΤ. Όπως φαίνεται στο γράφημα, ήδη στην Ιταλία (πράσινη μπάρα) έχει ενσωματωθεί στα επιτόκια προθεσμίας σχεδόν 80% των αυξήσεων από την ΕΚΤ.
Τα επιτόκια σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία
Τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειξαν ότι οι ελληνικές τράπεζες όχι μόνο δεν αύξησαν τον Απρίλιο τα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας, αλλά προχώρησαν και σε μείωση! Ειδικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα (πηγή: ΤτΕ) από τον Οκτώβριο το μέσο επιτόκιο για όλες τις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχει αυξηθεί σημαντικά, από το 0,05% στο 0,25%, δηλαδή έχει πενταπλασιασθεί.
Σε ό,τι αφορά, όμως, τις καταθέσεις των νοικοκυριών, οι τράπεζες ακολουθούν πολιτική δύο ταχυτήτων:
- Το μέσο επιτόκιο όλων των νέων καταθέσεων έχει τετραπλασιασθεί, καθώς αυξήθηκε από 0,06% σε 0,24%. Ωστόσο, στις καταθέσεις μίας ημέρας, που αποτελούν και τον κύριο όγκο των καταθέσεων, το μέσο επιτόκιο είχε παραμείνει στάσιμο στο 0,03%, ενώ τον Απρίλιο όχι μόνο δεν αυξήθηκε, αλλά μειώθηκε στο 0,02%.
- Αντίθετα, στις καταθέσεις προθεσμίας, που αποτελούν μικρό μέρος των συνολικών καταθέσεων, οι τράπεζες ήταν αρκετά πιο «γενναιόδωρες». Το μέσο επιτόκιο για τις καταθέσεις διάρκειας μέχρι 1 έτος αυξήθηκε από 0,20% σε 1,22%, ενώ για τις καταθέσεις με διάρκεια πάνω από ένα έτος αυξήθηκε από 0,36% σε 1,71%.
Επιτόκια για τις καταθέσεις νοικοκυριών
Η διατήρηση των επιτοκίων καταθέσεων μιας ημέρας σε επίπεδο κοντά στο μηδέν είναι κοινή πρακτική σε όλη την ευρωζώνη. Ωστόσο, ακόμη και σε σύγκριση με το μέσο επιτόκιο στην ευρωζώνη, τα ελληνικά επιτόκια είναι πολύ χαμηλά. Τον Απρίλιο, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων μιας ημέρας ήταν 0,18% στην ευρωζώνη, δηλαδή εννέα φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό και αυξημένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.