Το επίπεδο ανάπτυξης του συστήματος μεταφορών – όσον αφορά τα δίκτυα, τις υποδομές και τις υπηρεσίες – επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, τόσο την ποιότητα ζωής των πολιτών όσο και την ανταγωνιστικότητα και τις προοπτικές κάθε οικονομίας, δήλωσε ο Κ. Μίχαλος στην πανελλήνια συνδιάσκεψη μεταφορών.
Όπως τόνισε οι μεταφορές είναι επίσης ένας τομέας με κρίσιμο ρόλο στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασία του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό, άλλωστε, έχει κινητοποιήσει τα τελευταία χρόνια σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία. Έχει αποτελέσει το πεδίο ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, σε μια σειρά από κλάδους: ηλεκτροκίνηση, εναλλακτικά καύσιμα, δορυφορικές επικοινωνίες και γεωπληροφορική, έξυπνα συστήματα διαχείρισης μεταφορών είναι καινοτομίες που αναπτύχθηκαν στον τομέα των μεταφορών και διαμορφώνουν πλέον τον τρόπο που ζούμε, μετακινούμαστε, εργαζόμαστε και επιχειρούμε.
Για την Ευρώπη, οι μεταφορές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Η Ελλάδα, παρά τα θετικά βήματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί στο συγκεκριμένο τομέα να παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις και προβλήματα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι είναι μια χώρα με σπουδαία πλεονεκτήματα, κυρίως στον τομέα των συνδυασμένων μεταφορών, λόγω της κομβικής γεωγραφικής της θέσης.
Δυστυχώς, η προσπάθεια για αξιοποίηση αυτών των πλεονεκτημάτων ξεκίνησε με αρκετή καθυστέρηση. Και συνάντησε πρόσθετα εμπόδια, λόγω της οικονομικής κρίσης. Εμπόδια που καθυστέρησαν και καθυστερούν την ολοκλήρωση των απαραίτητων υποδομών. Εμπόδια που αποθαρρύνουν τις επενδύσεις και κρατούν καθηλωμένη την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την κατάταξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2016, η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών – μελών, με βάση 30 δείκτες που μετρούν τις επιδόσεις στον τομέα των μεταφορών. Δείκτες που αξιολογούν τη λειτουργία των αγορών σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τις μεταφορές, την ποιότητα των υποδομών, τα τροχαία ατυχήματα κ.ά.
Η πρόοδος σε πολλά σημεία είναι εμφανής, εξίσου εμφανείς είναι όμως και οι ελλείψεις.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις, οι νέοι οδικοί άξονες ολοκληρώνονται. Και η Ελλάδα αποκτά ένα δίκτυο σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων, με συνολικό μήκος άνω των 2.000 χιλιομέτρων.
Σήμερα, με όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια που δημιούργησε η κρίση, η Ελλάδα αποκτά ένα δίκτυο σύγχρονων αυτοκινητόδρομων με συνολικό μήκος άνω των 2.100 χιλιομέτρων. Ένα δίκτυο που της επιτρέπει να αποκτήσει τη χωροταξική οργάνωση, μιας σύγχρονης Ευρωπαϊκής χώρας.
Ωστόσο, το σιδηροδρομικό δίκτυο παραμένει περιορισμένο, ειδικά όσον αφορά το δίκτυο των τρένων υψηλής ταχύτητας. Ακόμη Ακόμη και στις περιοχές που εξυπηρετούνται από το σιδηρόδρομο, το μεταφορικό έργο παραμένει χαμηλό, λόγω τεχνικών θεμάτων όπως είναι οι μικρές ταχύτητες, το διαφορετικό εύρος γραμμής κτλ.
Στις θαλάσσιες μεταφορές, παρά το γεγονός ότι:
- η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς και ακτοπλοϊκούς στόλους στον κόσμο
- διαθέτει εκατοντάδες δημόσιους λιμένες
- και μια ταξιδιωτική κίνηση που ξεπερνά το 20% των επιβατών θαλασσίων μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση,
Οι λιμενικές υποδομές της χώρας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκείς. Τι σημαίνει αυτό; Δεν υπάρχουν επαρκείς συγκοινωνιακές προσβάσεις στα λιμάνια. Δεν υπάρχει διαλειτουργικότητα με τα άλλα μεταφορικά μέσα και κυρίως με τους σιδηροδρόμους.
Επίσης, παρά τα σημαντικά πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες που διαθέτει η χώρα στον κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών, η ναυτική εκπαίδευση υστερεί σημαντικά. Όπως υστερεί και η ανάπτυξη υποστηρικτικών προς τη ναυτιλία υπηρεσιών.
Στις εναέριες μεταφορές, η παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων υπήρξε μια θετική εξέλιξη. Η οποία κινητοποιεί νέες επενδύσεις και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τόνωση της ανάπτυξης, στην Περιφέρεια και ιδίως στα νησιά.
Και βεβαίως σε άμεση συνάρτηση με τις μεταφορές λειτουργεί και ο κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ένας κλάδος ο οποίος μπορεί και πρέπει να πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια στον παραγωγικό μετασχηματισμό και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Η αναπτυξιακή σημασία των υποδομών και των υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας είνα θεμελιώδης. Θεμελιώδης για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, μέσα από τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, τη βελτιστοποίηση δικτύων διανομής, την εξοικονόμηση κόστους και την ανάπτυξη της εξωστρέφειας με νέες συνεργασίες. Είναι θεμελιώδης, επίσης, στο πλαίσιο της προσπάθειας για αποτελεσματική αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας, για κινητοποίηση νέων, εγχώριων και ξένων ιδιωτικών επενδύσεων.
Και σε αυτό τον κλάδο, όμως, υπάρχουν προβλήματα που υπονομεύουν συστηματικά την ανάπτυξη. Σαφώς υπήρξαν και θετικά βήματα, όπως η απελευθέρωση των μεταφορών και η δημιουργία νέου νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας. Παραμένει, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό η απουσία ικανών υποδομών για συνδυασμένες μεταφορές.
Εξακολουθεί να απουσιάζει ένας ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός με ειδική πρόβλεψη για την ανάπτυξη κέντρων logistics. Εξακολουθούν να ισχύουν οι περιορισμοί στους όρους κάλυψης και δόμησης, καθώς και η έλλειψη συγκεκριμένων κινήτρων για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Τα βήματα προόδου που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια σαφώς αναγνωρίζονται. Ωστόσο, δεν είναι αρκετά για μια χώρα με τη γεωγραφική θέση, με τις δυνατότητες, αλλά και τις αναπτυξιακές ανάγκες της Ελλάδας.
Και το μείζον πρόβλημα για τη χώρα μας, στον τομέα των μεταφορών – όπως και σε μια σειρά από άλλους τομείς – είναι η απουσία μιας ολοκληρωμένης, συνεκτικής, εθνικής στρατηγικής. Μιας στρατηγικής, η οποία θα «ενώνει τα κομμάτια του παζλ», θα έχει μακρόπνοη στόχευση και θα εφαρμόζεται με συνέπεια, ανεξάρτητα από την εναλλαγή κυβερνήσεων στην εξουσία.
Πρέπει, λοιπόν, αυτή τη στρατηγική να τη διαμορφώσουμε. Όχι γιατί επιβάλλεται να ευθυγραμμιστούμε με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά γιατί ένας σύγχρονος, λειτουργικός τομέας μεταφορών, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανταγωνιστική και εξωστρεφή οικονομία που θέλουμε.
Η διαδικασία διαμόρφωσης της Εθνικής Στρατηγικής για της Μεταφορές είναι σήμερα σε εξέλιξη. Και η Επιμελητηριακή Κοινότητα, στο πλαίσιο του σχετικού διαλόγου, κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις, για τις πολιτικές και τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να περιλαμβάνει αυτή η στρατηγική.
Θα τις επαναλάβω συνοπτικά:
- Ολοκλήρωση των οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων.
- Ενίσχυση της διατροπικότητας, με έμφαση στη σύνδεση των λιμένων με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
- Πρωτοβουλίες για την κινητοποίηση μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων, με έμφαση στη δημιουργία εμπορευματικών κέντρων και τερματικών σταθμών συνδυασμένης μεταφοράς.
- Αξιοποίηση αποδοτικών μοντέλων συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την αναβάθμιση λιμένων και αεροδρομίων, στα πρότυπα του Αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος.
- Ανάπτυξη σύγχρονου χωροταξικού σχεδιασμού, ο οποίος θα περιλαμβάνει ειδική πρόβλεψη για την αυτόνομη ανάπτυξη κέντρων Logistics, χωρίς αναχρονιστικούς περιορισμούς.
- Κίνητρα για την ανάπτυξη υποστηρικτικών υπηρεσιών και για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών.
- Κίνητρα για την ανάπτυξη μιας «πράσινης» εφοδιαστικής αλυσίδας, με αναβάθμιση στόλων, ενεργειακή αναβάθμιση εγκαταστάσεων και διαδικασιών κτλ.
- Κίνητρα για την ανάπτυξη του κλάδου παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών στον τομέα της ναυτιλίας.
- Δημιουργία ολοκληρωμένων πάρκων εφοδιαστικής αλυσίδας στο Θριάσιο και στη Θεσσαλονίκη
- Εκπαίδευση και κατάρτιση για την ανάπτυξη εξειδικευμένων δεξιοτήτων στον τομέα των μεταφορών.
- Επιτάχυνση των έργων για την ανάπτυξη των Μέσων Σταθερής Τροχιάς στα μεγάλα αστικά κέντρα, με την επέκταση του ΜΕΤΡΟ στην Αθήνα και την ολοκλήρωση του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης. Ώστε να μπορέσουν να αποσυμφορηθούν οδικοί άξονες, να τονωθούν τοπικές αγορές και να δημιουργηθούν δυνατότητες οικιστικής και εμπορικής ανάπτυξης σε νέες περιοχές.
Ο τομέας των μεταφορών μπορεί να γίνει ο καταλύτης στην προσπάθεια της Ελλάδας να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Να προσελκύσει νέες, μεγάλες επενδύσεις. Να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια της οικονομίας της.
Να οικοδομήσει τους όρους μιας δυναμικής, διατηρήσιμης και ταυτόχρονα ισόρροπης ανάπτυξης. Μιας ανάπτυξης με πρωταγωνιστές τις ελληνικές επιχειρήσεις. Μιας ανάπτυξης με οφέλη για το σύνολο των πολιτών, υπογράμμισε ο Κ. Μίχαλος.