Ενώ η ακρίβεια συνεχίζει να ροκανίζει τα λαϊκά εισοδήματα, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δημιουργούν τον κίνδυνο μεγάλης ανόδου των τιμών πετρελαίου-φυσικού αερίου, που θα προκαλέσει νέα κύματα ανατιμήσεων. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες η κυβέρνηση αναγκάζεται να αναζητήσει τρόπους ελάφρυνσης των οικονομικά ασθενέστερων και υπόσχεται νέα έκτακτα μέτρα στήριξης, που θα εφαρμοστούν κλιμακωτά από τα μέσα Νοεμβρίου και τους επόμενους μήνες.
Η αντιπολίτευση συναινεί και υπερθεματίζει, τα συνδικάτα και οι οργανώσεις συνταξιούχων, καταναλωτού κλπ πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση, διατυπώνοντας αιτήματα.
Ομως το πρόβλημα είναι δημοσιονομικό. Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση “θα ξύσει τον πάτο του βαρελιού” και θα μοιράσει ό,τι βρει, εξαντλώντας όλες τις δυνατότητες.
Ενδείξεις για υστέρηση
Περιθώρια δεν υπάρχουν, ή είναι αρκετά περιορισμένα. Θα γίνουν μάλιστα ακόμη πιο μικρά, αν επιβεβαιωθούν οι ενδείξεις για υστέρηση των δημοσίων εσόδων σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού και τις αντίστοιχες περυσινές αποδόσεις.
Τα τελευταία στοιχεία δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά, αλλά όχι ακόμη ανησυχητικά. Αποτελούν όμως “καμπανάκι προειδοποίησης” για τιςδ περαιτέρω εξελίξεις στο δημοσιονομικό μέτωπο, κυρίως όσον αφορά τα έσοδα και τα περιθώρια πρόσθετων κρατικών δαπανών για μέτρα στήριξης.
Μετά από πολλούς μήνες συνεχούς υπέρβασης των στόχων, τα κρατικά έσοδα σημείωσαν κάμψη τον Σεπτέμβριο, σχεδόν σε όλους τους τομείς. Παράλληλα, το τελευταίο τρίμηνο, με τις έκτακτες δαπάνες για την αντιμετώπιση των ζημιών από τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, ροκανίστηκε σταδιακά το «απόθεμα» πρωτογενούς πλεονάσματος που είχε δημιουργηθεί.
Τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου
Παρά την αυξημένη τουριστική κίνηση, τα ποσά που μπήκαν στα κρατικά ταμεία τον Σεπτέμβριο ήταν 250 εκατ. ευρώ λιγότερα από τον μηνιαίο στόχο που είχε τεθεί. Η απόκλιση ήταν 4,42%. Περίπου 255 εκατ. ευρώ κάτω από τον στόχο (-4,80%) ήταν οι εισπράξεις από φόρους, που ανήλθαν σε 5,078 δισ. ευρώ.
Η υστέρηση δικαιολογείται εν μέρει, επειδή άλλαξε το χρονοδιάγραμμα είσπραξης του φόρου φυσικών προσώπων: Αρχικά προβλεπόταν ότο θα εισπραχθεί σε 3 διμηνιαίες δόσεις, κατά τους μήνες Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο. Στην πορεία όμως ο νόμος άλλαξε και ορίστηκε ότι η πληρωμή θα γίνει σε 8 μηνιαίες δόσεις - με συνέπεια τον μήνα Σεπτέμβριο, η δόση φόρων να εισπραχθεί «κουρεμένη» κατά τα 2/3.
Το δυσάρεστο για το κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο είναι ότι μικρή αρνητική απόκλιση από τους στόχους παρατηρείται σε όλους τους έμμεσους φόρους που εισπράττονται κάθε μήνα. Τον Σεπτέμβριο η υστέρηση στα έσοδα από ΦΠΑ ήταν 26 εκατ. ευρώ, στους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης 40 εκατ. (-6,2%), στον ΕΝΦΙΑ 17 εκατ. (-10%), στον φόρο εισοδήματος 96 εκατ. ευρώ.
Κρίσιμο τρίμηνο
Αν διατηρηθεί στο τελευταίο τρίμηνο αυτή η τάση της υστέρησης κατά μερικές δεκάδες εκτ. Ευρώ σε κάθε κατηγορία εσόδων, το άθροισμα των απωλειών θα είναι μεγάλο, επηρεάζοντας αντιστοίχως τα δημοσιονομικά περιθώρια για μέτρα στήριξης.
Η κυβέρνηση έχει προαναγγείλει άμεσα ή έμμεσα κάποια μέτρα (επίδομα σε ευάλωτους και χαμηλοσυνταξιούχους, νέο market pass, επιδότηση καυσίμων κλπ), αλλά οι τελικές αποφάσεις θα εξαρτηθούν τελικά από την εξέλιξη των δημοσιονομικών μεγεθών στο τελευταίο τρίμηνο του έτους.