Μοιραίοι και άβουλοι προσμένουν κάποιο θαύμα. Στο γνωστό στίχο του ποιητή θα μπορούσε να συμπυκνωθεί η στρατηγική αμηχανία της πολιτικής ελίτ στο Βερολίνο, στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες.
Η εσωκομματική κρίση στη Γερμανική Χριστιανοδημοκρατία κατέδειξε ένα κόμμα βαθιά διχασμένο και μετά την ανάδειξη της διαδόχου της Μέρκελ, ενώ οι εξεγερσιακού χαρακτήρα κινητοποιήσεις των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία πιστοποίησαν ότι ο Μακρόν έχασε την πρωτοβουλία των κινήσεων και το μόνο στο οποίο μπορεί να προσβλέπει είναι ο περιορισμός ζημιών με ορίζοντα τις ευρωεκλογές, την άνοιξη του 2019.
* Tου Γιώργου Καπόπουλου
Το ταυτόχρονο «βραχυκύκλωμα» σε Παρίσι και Βερολίνο, που συρρίκνωσε στα όρια της εκμηδένισης τα φιλόδοξα σχέδια Μακρόν για συνολική μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, συμπίπτει με το τέλος του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και την αποχώρηση του Ντράγκι από τα «ηνία» της Κεντρικής Τράπεζας της Ευρωζώνης το φθινόπωρο του 2019.
Με την πλειοψηφία των αναλυτών να εκτιμά ως πολύ πιθανή μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η Ευρωζώνη στερείται και την απαιτούμενη πολιτική βούληση και τα αναγκαία εργαλεία για να την αντιμετωπίσει.
Διπλή ακύρωση του Μακρόν
Ο Μακρόν επιχείρησε ένα δύσκολο στοίχημα,να υφαρπάξει τη συναίνεση της γαλλικής κοινωνίας στην απολυτή προσαρμογή στη δημοσιονομική πειθαρχία, όπως την ορίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας, ως προαπαιτούμενο για την υπέρβασή της, στο πλαίσιο μιας συνολικής εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Έτσι, κατόρθωσε στο «παρά πέντε» να ανακόψει τη δυναμική της ΛεΠεν την άνοιξη του 2017 για να αρχίσει την επόμενη μέρα μια πυρετώδη δραστηριοποίηση προς μιας μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, με αποκορύφωμα την ομιλία του στην Σορβόνη το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.
Σταδιακά και με άλλοθι την παρατεταμένη μετεκλογική κρίση, το Βερολίνο ψαλίδιζε συνεχώς και σχεδόν ακύρωσε κάθε πτυχή της πρότασης Μακρόν, που θα μπορούσε στο μέλλον να ανοίξει τον δρόμο για αμοιβαιοποίηση του κινδύνου και μεταφορά πόρων. Άφησε ως συμβολική κίνηση τον κοινό Προϋπολογισμό της Ευρωζώνης τον οποίο συρρίκνωσε από τις αρχικές προβλέψεις για εκατοντάδες δισ. σε ποσό γύρω στα 25δισ. ευρώ.
Με τον τρόπο αυτό, οι περικοπές και μεταρρυθμίσεις που προώθησε ο Μακρόν πρόβαλαν ως συνέχεια της διαρκούς λιτότητας την οποία ακολουθούν από την άνοιξη του 1983 και μετά στο όνομα της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Το πεδίο για εξεγερσιακές εκρήξεις, σαν αυτή των Κίτρινων Γιλέκων, είχε στρωθεί και ταυτόχρονα κλείδωσε η πρόωρη φθορά του Μακρόν στο πρότυπο τωνΣαρκοζί και Ολάντ.
Γερμανία, αστάθεια αορίστου χρόνου
Η μετεκλογική κρίση στη Γερμανία δεν αφορούσε μόνο το σχηματισμό κυβέρνησης «Μεγάλου Συνασπισμού» Χριστιανοδημοκρατών–Σοσιαλδημοκρατών, μετά το ναυάγιο των αρχικών διαπραγματεύσεων για τρικομματικόσυνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών, Φιλελεύθερων και Πράσινων.
Η καρδιά του προβλήματος, η παράμετρος που μηδενίζει κάθε ελπίδα για ευρωπαϊκή ενεργοποίηση της Γερμανίας προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης είναι η μετεκλογική δημοσκοπική καθίζηση των Χριστιανοδημοκρατών, αλλά κυρίως των Σοσιαλδημοκρατών που έχει πάρει τη μορφή κατάρρευσης.
Οι σημερινές ισορροπίες έχουν ημερομηνία λήξης τις ευρωεκλογές. Σε περίπτωση επιβεβαίωσης των αρνητικών δημοσκοπήσεων τίθεται θέμα παραμονής της Μέρκελ στην Καγκελαρία, ενώ είναι βέβαιο ότι φθορά θα εισπράξει και η ηγέτης της CDUΚάρεν – Καρενμπάουερ.
Το πιο κρίσιμο ζητούμενο είναι αν οι Σοσιαλδημοκράτες θα παραμείνουν στην κυβέρνησηέπειτα από νέα εκλογική συρρίκνωση και σε περίπτωση αποχώρησης τους, ποια θα είναι η επόμενη μέρα: Κυβέρνηση μειοψηφίας των Χριστιανοδημοκρατών ή πρόωρη προσφυγή στις κάλπες;
Ευρωπαϊκή πολυδιάσπαση
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι ενεργοποίηση του γαλλογερμανικού άξονα προς την κατεύθυνση επανεκκίνησης της δυναμικής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν φαίνεται στον ορίζοντα, καθώς η εσωτερική συγκυρία των δύο χωρών καθιστά κάθε σχετική πρωτοβουλία απαγορευτικού υψηλού πολιτικού κόστους.
Ούτως ή άλλως, η σημερινή ΕΕ των 27 και η Ευρωζώνη των 19 συγκροτούνται και συγκροτούν μια σύνθετη πολυπαραμετρική ισορροπία, καθώς πέραν των ισορροπιών Γερμανίας-Γαλλίας υπάρχουν πολλές άγνωστες μεταβλητές.
Σήμερα κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα σκληρό, ασύντακτο δηλαδή, Brexit που θα είχε υψηλότατο κόστος για τους κυριότερους ευρωπαίους εμπορικούς εταίρους της Βρετανίας και κυρίως για την Γερμανία.
Εν τω μεταξύ, η προοπτική του Brexitέχει επιταχύνει τη διαμόρφωση, υπό την ηγεσία της Ολλανδίας, ενός Μπλοκ του Βορρά-Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, οι τρεις χώρες της Βαλτικής συν την Ιρλανδία- οι οποίες είναι «αλλεργικές» σε κάθε νέο βήμα εμβάθυνσης της συνοχής και της αλληλεγγύης σε ΕΕ-Ευρωζώνη.
Η Ομάδα των Οκτώ, που ονομάζεται και Νέα Χανσεατική Ένωση, μπορεί να λειτουργήσει είτε ως εμπόδιο στην ευρωπαϊκή ενεργοποίηση του Βερολίνου είτε ως άλλοθι για την παράταση της σημερινής ευρωπαϊκής ακινησίας της Γερμανίας.
Δίπλα στους «Οκτώ» υπάρχει και η μινιμαλιστική ομάδα του Βίζεγκραντ-Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία- όχι μόνον «αλλεργική» προς κάθε πρωτοβουλία εμβάθυνσης αλλά ήδηπαραβατικήκαι αποκλίνουσα προς την ευρωπαϊκή δημοκρατική κανονικότητα.
Ιταλία, υποθήκη του Νότου;
Οι Οκτώ του Βορρά αλλά και η τετράδα του Βίζεγκραντ έχουν μεγαλύτερη ενότητα και συνοχή από την ομάδα χωρών του Νότου καθώς η Ιταλία των Σαλβίνι–Ντι Μάιο έχει προγραμματικές θέσεις αλλά και μια κυβερνητική διαχείριση που την διαφοροποιούν από τον κοινό παρονομαστή των υπόλοιπων μεσογειακών χωρών, που δεν είναι άλλος από την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως προαπαιτούμενου για περισσότερη αλληλεγγύη και σταθερή ανάπτυξη.
Όλα τα παραπάνω, αθροιστικά, έχουν στήσει ένα σκηνικό «εκτόξευσης» του ακροδεξιού λαϊκισμού στις ευρωεκλογές με την ζητούμενη συνεργασία προοδευτικών δυνάμεων να επιδιώκει περιορισμό ζημιών.
Οι προσδοκίες και η συζήτηση που άνοιξε με την πρόταση Μακρόν -η οποία παρέκαμπτε συγκεκριμένες στοχεύσεις για την απάλυνση των εσωτερικών κοινωνικών αλλά και των περιφερειακών ανισοτήτων σε ΕΕ-Ευρωζώνη- χάθηκαν στην αποδόμηση της μεταπολεμικής πολιτικής σταθερότητας που κυριαρχούσε μετά το 1949 στην Δυτική και μετά το 1990 στην Ενιαία Γερμανία.
Η Γερμανία του 2008-10 δεν ήθελε περισσότερη ευρωπαϊκή συνοχή και αλληλεγγύη. Η Γερμανία του τέλους του 2018 δεν έχει πλέον την δυνατότητα, δεν μπορεί, ακόμη και αν είχε την βούληση, να κάνει τη μεγάλη στροφή που περιμένουν σχεδόν μια δεκαετία οι εταίροι της.
* Αναδημοσίευση από το 16ο Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ
