Εδώ και λίγες εβδομάδες καθημερινά δρομολόγια φορτηγών μεταφέρουν με ασφάλεια στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) το πολύτιμο φορτίο τους: τις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο νέο τους περιβάλλον.
Εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία μετά από τρία χρόνια εντατικής προετοιμασίας καταφτάνουν οδικώς, κάτω από ελεγχόμενες κλιματικές συνθήκες και με τη συνοδεία υπαλλήλων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στις νέες της εγκαταστάσεις στο ΚΠΙΣΝ.Τοποθετούνται στον εντυπωσιακό Πύργο Βιβλίων, στα βιβλιοστάσια των ορόφων και στα θησαυροφυλάκια. Με διαδικασία τελετουργική, οργανωμένη στην κάθε της λεπτομέρεια.
Η λιακάδα των τελευταίων ημερών παρά το τσουχτερό κρύο διευκολύνει τη ροή της μετακόμισης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος που ξεκίνησε στις 8 Ιανουαρίου και θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο 2018 οπότε και θα ξεκινήσει σταδιακά η λειτουργία της.
Ήδη, εκατοντάδες αναγνώστες χρησιμοποιούν τα αναγνωστήρια και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο Δανειστικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης που λειτουργεί για πρώτη φορά στην ιστορία της αλλάζοντας το ακαδημαϊκό της ύφος .
Μέσα στο γυάλινο κτίριο του Ρέντσο Πιάνο, το φυσικό φως διαχέεται στα πολύχρωμα έπιπλα, στον Πύργο Βιβλίων και στα αναγνωστήρια ώς τον σκληρό πυρήνα του κτιρίου, την Ερευνητική Εθνική Βιβλιοθήκη.
Κι ανάμεσα στους αναγνώστες, μια κυψέλη ανθρώπων δουλεύει αθόρυβα για να ολοκληρώσει το πολύπλοκο έργο της μετεγκατάστασης που ξεκίνησε πριν τρία χρόνια και φτάνει τώρα στην φάση της μετακόμισης.
Η μεταφορά των συλλογών από τα δύο κτίρια της Βιβλιοθήκης (το ιστορικό Βαλλιάνειο και το κτίριο του Βοτανικού ) γίνεται κυρίως με τροχήλατες ξύλινες κατασκευές υποδοχής των βιβλίων, κατάλληλα επενδεδυμένες για την απορρόφηση των κραδασμών. Η μετακόμιση υλοποιείται από την ανάδοχη εταιρεία υπό την άγρυπνη επίβλεψη του προσωπικού της Εθνικής Βιβλιοθήκης που συντονίζει το έργο.
«Είναι ένα δύσκολο έργο αλλά νομίζουμε πάμε καλά και ως προς την ασφαλή μεταφορά του υλικού που είναι το κύριο μέλημα μας αλλά και με την απορρόφηση του στον νέο χώρο» λένε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι υπάλληλοι της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ελλάδος Χρυσάνθη Βασιλειάδου, πολιτικός μηχανικός και Χριστίνα Τσαρουχά, υπεύθυνη της υπηρεσίας συντήρησης των συλλογών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
Όπως εξηγεί η Χριστίνα Τσαρουχά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «είμαστε πάνω από την Εταιρεία, επεμβαίνουμε όπου χρειάζεται στον τρόπο που συσκευάζουν το κάθε τι, πώς θα το τοποθετήσουν μέσα στις τροχήλατες βιβλιοθήκες. Είμαστε όλη η ομάδα επίβλεψης στο Βαλλιάνειο κι αντίστοιχα πηγαίνουμε και στο καινούργιο κτίριο για να επιβλέπουμε πώς τοποθετούνται στα ράφια».
Πέρσι τέτοια εποχή οι συντηρητές εργάζονταν εντατικά για τη ραδιοσήμανση των βιβλίων προετοιμάζοντας τη μετακόμιση.Φέτος είναι ακόμα στα βιβλιοστάσια και αποσπούν από τη γενική συλλογή τα σπάνια βιβλία και έντυπα ιδιαίτερης παλαιότητας που διαχώρισε ο καθηγητής Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Γιάννης Κόκκωνας στην διάρκεια της προετοιμασίας.Τα τοποθετούν σε συγκεκριμένο χώρο ώστε να φύγουν ξεχωριστά από την γενική συλλογή επειδή θα μπουν στο θησαυροφυλάκιο. Η έκφραση της Χριστίνας Τσαρουχά φωτίζεται όταν μιλά για την εμπειρία της μετεγκατάστασης. «Δεν είναι μόνο η μετακόμιση αλλά όλη η διαδικασία της μετάβασης της ΕΒΕ στη νέα εποχή. Βλέπεις την δουλειά τόσων χρόνων συγκεντρωμένη, έτοιμη να ενταχθεί στις νέες συνθήκες. Στην διάρκεια της προετοιμασίας αποκτήσαμε μια πολύ καλή εικόνα για την κατάσταση των συλλογών οπότε πλέον γνωρίζουμε τις ανάγκες ώστε όταν μεταφερθούν όλες οι συλλογές να αρχίσουμε σταδιακά τις εργασίες συντήρησης. Το εργαστήριο συντήρησης είναι πλήρως εξοπλισμένο, τελευταίας τεχνολογίας. Κι είναι σημαντικό ότι σχεδιάσαμε εξ αρχής τα εργαστήρια μας, επιλέξαμε τους χώρους που θέλουμε τα μηχανήματα, τους πάγκους που θα δουλεύουμε. Είμαστε εννέα συντηρητές και σίγουρα χρειαζόμαστε κι εμείς μια περίοδο προσαρμογής στο νέο χώρο. Νομίζω όλοι οι υπάλληλοι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος έχουν ανάγκη ένα χρονικό περιθώριο για να εγκληματιστούν στη νέα κατάσταση».
Συζητώντας για την χωροθέτηση των συλλογών στα 22 χιλιάδες τμ του νέου κτιρίου, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ, η άλλη συνομιλήτρια μας, η Χρυσάνθη Βασιλειάδου, φέρνει το παράδειγμα του Αναγνωστηρίου Περιοδικών το οποίο δημιουργήθηκε. «Ήταν μια ανάγκη που πάντα είχε η Εθνική Βιβλιοθήκη. Στο Βαλλιάνειο κάποτε λειτουργούσε Αναγνωστήριο Περιοδικών αλλά με την πάροδο των χρόνων, την αύξηση των εκδόσεων και το πεπερασμένο του χώρου του, μειώθηκαν κάποιες υπηρεσίες και σχεδόν εξαφανίστηκε. Ενώ εδώ, δίνεται η δυνατότητα στο δεύτερο επίπεδο να έχεις ένα αναγνωστήριο μόνο για Περιοδικό Τύπο ποικίλης θεματολογίας , που παρά την ψηφιακή εποχή είναι πάρα πολύ σημαντικό για τους ερευνητές και τους αναγνώστες. Μπήκαμε σε νέα φιλοσοφία ακολουθώντας και τις κτιριακές ανάγκες που προέκυψαν στο νέο σπίτι της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Πολλοί άνθρωποι» συνεχίζει την αφήγηση της « ασχοληθήκαμε με την χωροθέτηση και χάρη στη συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα μπορέσαμε να κρατήσουμε συνεχή τη ροή της μετακόμισης. Παρόλο που η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος δεν έχει ακόμα ανοίξει για το κοινό, εμείς είμαστε στο νέο κτίριο γιατί πρέπει να στηρίξουμε την προετοιμασία της λειτουργίας. Τώρα, κρατάμε τα αιτήματα των πολιτών κι ερευνητών, κρατάμε τα αιτήματα δωρεών, παρακαλούμε τους ερευνητές που θέλουν βιβλία να κάνουν υπομονή μέχρι ν' ανοίξουμε, σε τρεις μήνες. Τα πάντα αξιολογούνται και εντάσσονται στην αποστολή και τον σκοπό της ΕΒΕ.Στήνονται σιγά σιγά παρά το γεγονός ότι είμαστε λίγοι υπάλληλοι».
Η μετακόμιση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος σε αριθμούς
-Μεταφέρονται 750.000 τεκμήρια της γενικής συλλογής και 40.000 τεκμήρια της συλλογής του Δανειστικού Τμήματος (εκ των οποίων 10.000 είναι τα εκπαιδευτικά παιχνίδια) και 30.000 τεύχη περιοδικών ποικίλης θεματολογίας της τελευταίας πενταετίας (2013 έως και 2017), τα οποία τοποθετήθηκαν στο Αναγνωστήριο Περιοδικών
-Η μεταφορά χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Κράτος, με προϋπολογισμό ύψους 500.000 ευρώ.
-Οι νέες εγκαταστάσεις διαθέτουν οκτώ αναγνωστήρια και 400 θέσεις αναγνωστών. Στο Βαλλιάνειο κτίριο οι θέσεις αναγνωστών ήταν ογδόντα.
-Στην μετεγκατάσταση και τον εκσυγχρονισμό της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος εμπλέκονται περισσότεροι από εκατόν πενήντα υπάλληλοι της ΕΒΕ και τετρακόσιοι εξωτερικοί συνεργάτες, χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ύψους 5.000.000 ευρώ και την έκτακτη επιχορήγηση του Ελληνικού Κράτους, ύψους 5.200.000 ευρώ.
-Η προετοιμασία του έργου μεταφοράς των συλλογών και των υπηρεσιών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος συμπεριέλαβε συνολικά 50 υποέργα, τα οποία υλοποιήθηκαν σε διάστημα τριών ετών.Αυτά αφορούσαν την επεξεργασία και ανάπτυξη των συλλογών, την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών, τη δημιουργία δανειστικού τμήματος, την ανάπτυξη κοινού και την εκπαίδευση του προσωπικού της ΕΒΕ.
-H Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, διοργάνωσε για το προσωπικό της έξι μηνιαία βιωματικά εργαστήρια με σκοπό οι υπάλληλοι να διαχειριστούν τις αλλαγές που συντελούνται στην κουλτούρα και την δομή του οργανισμού. Το προσωπικό συμμετείχε ενεργά και δημιουργικά, εξέφρασε τις απόψεις του και συνδιαμορφώνει το όραμα για την επόμενη μέρα της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Τα εργαστήρια υλοποίησε εξειδικευμένη ομάδα εκπαιδευτών υπό το συντονισμό του Πολύδωρου Καρυοφύλλη (Poka Yio), εικαστικού, σύμβουλου στρατηγικής μετάβασης.