Με τo δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορονοϊού να πλήττει με σφοδρότητα τις ευρωπαϊκές αγορές, οι Έλληνες εξαγωγείς συνεχίζουν την προσπάθεια περαιτέρω διείσδυσης σε παραδοσιακές αγορές αλλά και εξεύρεσης νέων αγορών, όπου διαφαίνονται σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Μια προσπάθεια που γίνεται κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, η οποία ωστόσο φαίνεται να αποδίδει καρπούς και σε πρώτη φάση να συγκρατεί τις πτωτικές πιέσεις.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΠΣΕ, στο εννεάμηνο του 2020 ξεχωρίζει η εντυπωσιακή άνοδος της Γαλλίας στην 4η θέση και της Ισπανίας στην 7η θέση της λίστας των σημαντικότερων προορισμών που κατευθύνονται τα ελληνικά προϊόντα στο εξωτερικό καθώς και ο υπερδιπλασιασμός της αξίας των εξαγωγών προς τις αναδυόμενες χώρες της ομάδας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική).
Σε επίπεδο προϊοντικών κατηγοριών, θεαματικές επιδόσεις καταγράφουν τα φάρμακα με τεράστια αύξηση εξαγωγών κατά 50,3%, τα προϊόντα αλουμινίου, τα τυροκομικά προϊόντα και ειδικότερα η φέτα, τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας και τα κατεψυγμένα λαχανικά.
Οι τάσεις αναδιάταξης του χάρτη των ελληνικών εξαγωγών αναμένεται να διατηρηθεί τους επόμενους μήνες αλλά και για όσο διάστημα οι επιπτώσεις της Covid-19 θα ταλανίζουν το παγκόσμιο εμπόριο.
Η ανακάλυψη των εμβολίων ενάντια στην πανδημία ανοίγει μετά από πολλούς μήνες ένα παράθυρο αισιοδοξίας καθώς για πρώτη φορά διαφαίνεται χρονικός ορίζοντας για τον τερματισμό της πανδημίας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛ-ΣΤΑΤ, οι εξαγωγές κατά το εννεάμηνο του 2020, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, μειώθηκαν κατά -2,97 δισ. ευρώ ή κατά -11.7% και διαμορφώθηκαν σε 22,35 δισ. ευρώ από 25,31 δισ. ευρώ, ενώ χωρίς τα πετρελαιοειδή είναι αξιοσημείωτο ότι παρά την πανδημία και τις επιπτώσεις της, οι εξαγωγές για το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου κινούνται ανοδικά σε σχέση με το 2019, στα 17,45 δισ. ευρώ από 17,2 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξημένες κατά 252,3 εκατ. ευρώ ή κατά 1,5%.
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός, ότι η μεγάλη υποχώρηση της αξίας των εξαγωγών (αλλά και των εισαγωγών κατ’ αντιστοιχία) των πετρελαιοειδών, οφείλεται στην πολύ μεγάλη πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, λόγω της μεγάλης μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου, ως συνέπεια της πανδημίας. Την ίδια ώρα, συμβάλλουν σημαντικά στις αντοχές που επιδεικνύουν οι ελληνικές εξαγωγές, οι αυξήσεις των αποστολών των αγροτικών προϊόντων, αλλά και αυτές των χημικών.
Η Ιταλία εξακολουθεί και κατά το εννεάμηνο του 2020 να αποτελεί το σημαντικότερο προορισμό των ελληνικών εξαγωγών, παρότι καταγράφεται σημαντική μείωση (-13,4%) των ελληνικών αποστολών. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Γερμανία σημειώνοντας αύξηση για το εξεταζόμενο εννεάμηνο. Ακολουθούν 3η η Κύπρος και στην 4η θέση η Γαλλία με την εντυπωσιακή άνοδο πέντε θέσεων στη σχετική κατάταξη από το 2019.
Την 5η θέση συνεχίζει να κατέχει η Βουλγαρία, ενώ στην 6η θέση βρίσκεται η Τουρκία, η οποία οδηγήθηκε στην απώλεια δύο θέσεων στη σχετική λίστα εξαιτίας της μεγάλης μείωσης των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων.
Στην 7η θέση, με άνοδο τριών (από την 10η) βρίσκεται η Ισπανία ενώ στην 8η θέση υποχώρησαν οι ΗΠΑ, χάνοντας 2 θέσεις (από την 6η). Το Ηνωμένο Βασίλειο καταλαμβάνει την 9η έναντι της 7ης θέσης που κατείχε στο αντίστοιχο διάστημα του 2019. Την πρώτη δεκάδα συμπληρώνει η Ρουμανία η οποία βελτίωσε την κατάταξή της κατά μία θέση από την 11η στη 10η θέση.
Πλην της πρώτης δεκάδας των χωρών-πελατών των ελληνικών προϊόντων για το εννεάμηνο του 2020, αξίζει να σημειωθεί, η άνοδος στην κατάταξη της Πολωνίας (14η θέση από 21η) της Λιβύης (16η θέση από 22η), της Ιαπωνίας (22η θέση από 32η) καθώς και της Νότιας Κορέας (26η θέση από 50η) σε σχέση με το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2019. Από την άλλη, σημαντική υποχώρηση εμφανίζει στην κατάταξη ο Λίβανος (13η θέση από 8η) και η Σαουδική Αραβία (25η θέση από 14η).
Ως προς τους προορισμούς των ελληνικών εξαγωγών ανά οικονομική ένωση, σημειώνεται μείωση κατά -1,6% προς την Ε.Ε., οι αποστολές προς τις 18 χώρες της Ευρωζώνης μειώθηκαν κατά -3,2%, ενώ πτωτικά κινήθηκαν και οι εξαγωγές προς τις χώρες του ΟΟΣΑ κατά -4,5% και προς τις χώρες του G7 κατά -1,7%. Οι εξαγωγές προς τις αναδυόμενες BRICS υπερδιπλασιάστηκαν (110,3%), ενώ προς τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες του OPEC υποχώρησαν κατά -29,3%. Προς τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου η συρρίκνωση ήταν της τάξεως του -46,2%.
Στην ίδια κατεύθυνση, πτωτικά, κινήθηκαν οι αποστολές ελληνικών προϊόντων στις χώρες της Οικονομικής Συνεργασίας Μαύρης Θάλασσας (ΟΣΕΠ) κατά -12,4% αλλά και προς τις χώρες της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (-19,8%). Τέλος, οι χαμηλές σε αξία εξαγωγές προς τις χώρες της MERCOSUR μειώθηκαν κατά -36,2%.
Ως προς τη σύνθεση των εξαγωγών κατά μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, η μείωση (-11,8%) οφείλεται στο μεγαλύτερο βαθμό στην πολύ μεγάλη υποχώρηση της αξίας των εξαγωγών των πετρελαιοειδών/καυσίμων κατά -40%. Σημαντική μείωση εμφανίζουν και οι εξαγωγές των πρώτων υλών κατά -16,3%, ενώ στάσιμες παρέμειναν οι εξαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων. Οι εξαγωγές των, χαμηλών σε αξία, ειδών και συναλλαγών μη ταξινομημένων κατά κατηγορίες υποχώρησαν κατά -13,5%, ενώ η μόνη κατηγορία προϊόντων που οι εξαγωγές τους στο εννεάμηνο του 2020 κινήθηκαν ανοδικά, είναι τα αγροτικά προϊόντα, με αύξηση 12,7%.
Τα προϊόντα πετρελαίου αποτελούν και για την περίοδο Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2020, το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας, παρά τη μεγάλη μείωση (-41,4%) που σημείωσαν οι εξαγωγές τους. Στη 2η θέση, με τεράστια αύξηση 50,3% ακολουθούν τα φάρμακα, στην 3η θέση βρίσκονται, όπως και το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2019, τα προϊόντα αλουμινίου, ενώ στην 4η θέση βρέθηκαν (από τη 5η) τα άλλα τυριά (των οποίων το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών είναι η φέτα).
Στην 5η θέση (από 4η) στη λίστα των κυριότερων εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων υποχώρησαν οι εξαγωγές των ιχθυηρών, στην 6η παρέμειναν τα μη κατεψυγμένα λαχανικά, και στην 7η (από 8η) ανέρχονται οι αυτόματες μηχανές επεξεργασίας πληροφοριών.
Τις θέσεις 8 έως 10 συμπληρώνουν κατά σειρά, οι εξαγωγές σωλήνων κάθε είδους (από την 7η θέση), το παρθένο ελαιόλαδο (το οποίο «σκαρφάλωσε» από την 14η θέση στο εννεάμηνο του 2019) και οι ράβδοι & είδη καθορισμένης μορφής από αργίλιο, οι οποίοι καταγράφουν άνοδο μίας θέσης (από 11η).
Οι εισαγωγές στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2020 μειώθηκαν κατά 6,13 δισ. ευρώ ή κατά -14,6%, με τη συνολική τους αξία να διαμορφώνεται στα 35,85 δισ. ευρώ έναντι 41,99 δισ. ευρώ κατά το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2019. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές μειώθηκαν στα 29,03 δισ. ευρώ από 30,84 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 1,81 δισ. ευρώ ή κατά -5,9%.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω κινήσεων, το εμπορικό έλλειμμα υποχώρησε το πρώτο εννεάμηνο του 2020 κατά 3,17 δισ. ευρώ ή κατά -19%, στα 13,51 δισ. ευρώ από 16,68 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το εμπορικό έλλειμμα μειώθηκε στα 11,58 δισ. ευρώ από 13,64 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 2,06 δισ. ευρώ, ή κατά -15,1%.
Σημαντικά μειωμένες καταγράφονται οι εξαγωγές της χώρας κατά το εννεάμηνο του 2020 συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών. Η μείωση αυτή οφείλεται τόσο στην πτωτική τους τάση προς την ΕΕ, αλλά ακόμα περισσότερο μειωμένες είναι οι εξαγωγικές επιδόσεις προς τις Τρίτες Χώρες. Συγκεκριμένα, η μείωση προς την ΕΕ, είναι στο -1,8%, ενώ η μείωση προς Τρίτες Χώρες είναι της τάξης του -22,5%. Οι εξαγωγές που κατευθύνονται προς χώρες της ΕΕ είναι πλέον το 57,4% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών, έναντι 42,6% που κατευθύνονται προς Τρίτες Χώρες.
Οι εισαγωγές
Όσον αφορά στις εισαγωγές, παρατηρείται σημαντική υποχώρηση (-14.8%) για το πρώτο εννεάμηνο του 2020. Η αξία τους διαμορφώθηκε σε 34.889,6 εκ.€ από 40.953,0 εκ.€.
Μειωμένες, κατά -4,1%, καταγράφονται οι εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εισαγωγές από τις 18 χώρες της Ευρωζώνης εμφανίζουν πτώση -2,7%, ενώ αυτές από τις χώρες μέλη της ΕΕ που δεν είναι ενταγμένες στη ζώνη του ευρώ, εμφανίζουν υποχώρηση της τάξης του -9,9%. Άξια αναφοράς, σχετικά με τις τάσεις των εισαγωγών, είναι ο υπερδιπλασιασμός των εισαγωγών από την Ιρλανδία (που κατά βάση αφορά χημικά προϊόντα), αλλά και η μείωση των εισαγωγών από σχεδόν όλους τους βασικούς «προμηθευτές» της χώρας μας (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο) πλην Ολλανδίας. Δεδομένα τα οποία καταγράφηκαν για πρώτη φορά στο πρώτο εξάμηνο του 2020.
Οι εισαγωγές από τις λοιπές χώρες της Ευρώπης (εκτός ΕΕ) εμφανίζουν υποχώρηση της τάξης του -23,1%, όπου εδώ βαραίνει η μείωση των εισαγωγών από τη Ρωσία (κυρίως πετρελαιοειδή).
Σημαντικότατη υποχώρηση των εισαγωγών παρατηρείται από τη Μ. Ανατολή & Β. Αφρική (-48,6%), με αξιοσημείωτη την τεράστια μείωση των εισαγωγών από το Ιράκ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τη Λιβύη που δεν κατάφερε να αντισταθμιστεί από τις αυξημένες εισαγωγές από την Αλγερία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, κυριότερος λόγος των αναφερόμενων μεταβολών, είναι η μείωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, που επιδρούν στην αξία των εισαγόμενων προϊόντων.
Μείωση στις εισαγωγές καταγράφεται από τις χώρες της Β. Αμερικής (-20,6%) εξαιτίας της σχεδόν αντίστοιχης υποχώρησης των εισαγωγών από τις ΗΠΑ κατά -19,2%. Μειωμένες είναι οι εισαγωγές και από τις λοιπές (πλην Μ. Ανατολής) χώρες της Ασίας (-8,1%).
Τέλος, ενισχυμένες είναι οι εισαγωγές από τις Λοιπές Χώρες της Αμερικής (16,9%) καθώς και από τις χώρες της Ωκεανίας (5.5%). Μεγάλη ποσοστιαία πτώση καταγράφεται - για τις πολύ χαμηλές όμως σε αξία - εισαγωγές από τις λοιπές χώρες της Αφρικής (πλην Β. Αφρικής) που αποτελούν μόλις το 0,2% του συνόλου των εισαγωγών έναντι του 0,4% που αποτελούσαν στο πρώτο εννεάμηνο του 2019.