Απότομη καθίζηση των επενδύσεων σε κατοικίες σχεδόν κατά 20% καταγράφηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2023, γεγονός που, όπως όλα δείχνουν, αποτέλεσε και έναν από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στη μείωση των επενδύσεων το προηγούμενο έτος, με συνέπεια η αύξηση του ΑΕΠ να περιορισθεί σε 2%, έναντι πρόβλεψης του υπουργείου Οικονομικών για ρυθμό 2,4%.
Οι επενδύσεις σε κατοικίες, αν και είχαν πολύ χαμηλό σημείο εκκίνησης, λόγω της μεγάλης πτώσης στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ήταν τα τελευταία χρόνια ένας από τους βασικούς παράγοντες στήριξης της οικονομικής ανάπτυξης, καθώς σημείωσαν αύξηση 27,3% το 2021 και 33,7% το 2022, ενώ το 2023, παρά την κάμψη του ρυθμού αύξησης, αυτός ξεπέρασε το 20% (20,7%), σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Την αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες τροφοδότησε σε μεγάλο βαθμό η εισροή ξένων κεφαλαίων, για το πρόγραμμα Golden Visa, αλλά και για επενδύσεις στη βραχυχρόνια μίσθωση, ενώ παρέμεινε υποτονική η χρηματοδότηση από τις τράπεζες για αγορές κατοικιών από Έλληνες. Η ασθενής προσφορά κατοικιών (η Τράπεζα Πειραιώς υπολογίζει ότι υπάρχει ένα έλλειμμα που ξεπερνά τις 200.000 κατοικίες), σε συνδυασμό με την αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες προκάλεσαν ράλι τιμών, οι οποίες αυξήθηκαν το 2023 κατά 13,4%, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Ωστόσο, η ΤτΕ καταγράφει (στο τελευταίο αγγλόφωνο σημείωμά της για την οικονομία) μια συνεχή κάμψη του ρυθμού μεταβολής των επενδύσεων σε κατοικίες, που πιθανόν να υποδηλώνει ότι αρχίζουν πλέον να «ξεφουσκώνουν», ύστερα από την εκρηκτική αύξηση των προηγούμενων ετών.
Όπως φαίνεται στον πίνακα, οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν... τρελά το τελευταίο τρίμηνο του 2022, κατά 116,1% σε 12μηνη βάση, αλλά στη συνέχεια βρίσκονται συνεχώς σε τροχιά αποκλιμάκωσης: ο ρυθμός αύξησης έπεσε στο 47,9% το α' τρίμηνο 2023, στο 45,9% το β' τρίμηνο και στο 27,7% το τρίτο τρίμηνο. Το τελευταίο τρίμηνο του 2023 ήταν όμως το χειρότερο εδώ και πολύ καιρό, καθώς ο ρυθμός μεταβολής «γύρισε» σε αρνητικό πρόσημο, υποχωρώντας κατά 18,7%.
Η ΤτΕ επισημαίνει την επιβράδυνση των επενδύσεων το 2023, αν και γενικώς σκιαγραφεί με θετικό τρόπο τις εξελίξεις στην αγορά κατοικιών το 2023. Όπως αναφέρει στο σύντομο σημείωμά της:
- Οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν περαιτέρω το τέταρτο τρίμηνο 2023 κατά 11,8% σε ετήσια βάση, μετά από συνεχή αύξηση επί πέντε συναπτά έτη, σημειώνοντας σωρευτική αύξηση 61,4% από το τρίτο τρίμηνο 2017 (χαμηλότερο επίπεδο), αν και εξακολουθούν να είναι 7,0% χαμηλότερες σε σύγκριση με την ιστορική κορύφωσή τους το τρίτο τρίμηνο 2008.
- Το 2023, ο μέσος ρυθμός αύξησης των επενδύσεων σε κατοικίες (σε σταθερές τιμές) επιβραδύνθηκε στο 20,7%, (έναντι 33,7% το 2022), αντιπροσωπεύοντας παράλληλα χαμηλό μερίδιο του ΑΕΠ (1,9%).
Απότομη επιδείνωση κλίματος στις κατασκευές
Η μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες πιθανόν να αποδειχθεί συγκυριακή, όμως υπάρχουν ενδείξεις ότι το κλίμα έχει αρχίσει να επιδεινώνεται σοβαρά. Η τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ για το οικονομικό κλίμα τον Φεβρουάριο καταγράφει «έντονη εξασθένιση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στις Ιδιωτικές Κατασκευές, ο οποίος και διαμορφώθηκε στις 144,4 μονάδες (από 180,8), επίπεδο ήπια υψηλότερο του αντίστοιχου περυσινού (139,8 μον.)».
Όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, «οι ήπια αισιόδοξες προβλέψεις για το επίπεδο προγραμματισμένων εργασιών εξασθένησαν έντονα (+1 από +26 μονάδες), ενώ παράλληλα υποχώρησαν σημαντικά οι προσδοκίες για την απασχόληση οι οποίες διαμορφώθηκαν στις +18 (από +49) μονάδες. Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα στοιχεία, οι θετικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία εργασιών των επιχειρήσεων κινήθηκαν έντονα πτωτικά και διαμορφώθηκαν στις +22 (από +52 μον. ο δείκτης), ενώ ως προς τις τιμές, οι πληθωριστικές τάσεις υποχώρησαν έντονα (+34 μονάδες το σχετικό ισοζύγιο από +62 τον Ιανουάριο)».
Η επιβράδυνση στις ιδιωτικές κατασκευές επηρέασε έντονα τον δείκτη οικονομικού κλίματος, που υποχώρησε τον Φεβρουάριο στις 104,8 μονάδες, από 107,2 μονάδες τον Ιανουάριο, στη χαμηλότερη επίδοση των τελευταίων 14 μηνών. Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, «στους επιμέρους επιχειρηματικούς δείκτες, καταγράφεται ισχυρή εξασθένηση των προσδοκιών στις Κατασκευές, αποκλειστικά λόγω των Ιδιωτικών έργων».
