Όλα τα ενδεχόμενα είναι «ορθάνοικτα» για το αν θα αποφασίσει η ΕΚΤ μια νέα μείωση επιτοκίων τον Σεπτέμβριο, τόνισε η Κριστίν Λαγκάρντ μιλώντας στους δημοσιογράφους, μετά τη σημερινή απόφαση που λήφθηκε ομόφωνα, όπως τόνισε, να μείνουν αμετάβλητα τα επιτόκια. Η πρόεδρος της ΕΚΤ εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι θα αποκλιμακωθεί ο ρυθμός αύξησης των μισθών, που είχε προκαλέσει ανησυχία για δημιουργία πληθωριστικών πιέσεων.
Αν και απέφυγε να κάνει οποιοδήποτε υπαινιγμό για το αν θα μειωθούν τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο, υπογραμμίζοντας και πάλι ότι η απόφαση θα ληφθεί με βάση τα οικονομικά στοιχεία που θα είναι διαθέσιμα, η Κριστίν Λαγκάρντ παρουσίασε μια ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων στην ευρωζώνη που συνάδει με τη μείωση των επιτοκίων, την οποία άλλωστε η χρηματαγορά της ευρωζώνης θεωρεί πιθανή κατά 80%.
«Το ζήτημα του Σεπτεμβρίου και τι κάνουμε τον Σεπτέμβριο είναι ορθάνοιχτο», είπε χαρακτηριστικά, αλλά τόνισε ότι οι κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη κλίνουν προς τα κάτω, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις θα μπορούσαν να επιβαρύνουν την οικονομία, μειώνοντας την εμπιστοσύνη των νοικοκυριών και πλήττοντας το εμπόριο. Σημείωσε ότι η ανάπτυξη ήταν ελαφρώς βραδύτερη το δεύτερο τρίμηνο και οι δείκτες επενδύσεων δείχνουν «υποτονική ανάπτυξη» και «αυξημένη αβεβαιότητα».
Ακόμη πιο σημαντική, όμως, για να εξαχθούν συμπεράσματα για τις αποφάσεις του Σεπτεμβρίου ήταν η αναφορά της Λαγκάρντ στο θέμα των μισθών. Όπως είπε, η αύξησή τους ήταν αναμενόμενη από την ΕΚΤ, καθώς καλύπτονται οι απώλειες εισοδήματος των εργαζομένων από τον πληθωρισμό, αλλά το 2024 φαίνεται ότι η πληθωριστική επίδραση των αυξημένων μισθών αντισταθμίζεται από τη μείωση στα κέρδη των επιχειρήσεων που έχει αρχίσει φέτος.
Η ΕΚΤ προβλέπει ότι στο εξής και κυρίως το 2025 οι αυξήσεις των μισθών θα αποκλιμακωθούν, κάτι που σημαίνει ότι είναι μικροί οι κίνδυνοι να μην επιβεβαιωθεί η βασική πρόβλεψη ότι ο ο πληθωρισμός θα επιστρέψει το 2025 κοντά στον στόχο του 2%. Μάλιστα, σε υποθετική ερώτηση για το τι θα κάνει η ΕΚΤ αν δεν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψή της για τους μισθούς, η πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας αρνήθηκε ακόμη και να συζητήσει αυτό το σενάριο, τονίζοντας ότι όλα τα στοιχεία δείχνουν πως οι προβλέψεις για αποκλιμάκωση των μισθών θα επιβεβαιωθούν.
Σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική στην ευρωζώνη, η πρόεδρος της ΕΚΤ εξέφρασε την ελπίδα ότι τον Σεπτέμβριο θα προχωρήσει η διαδικασία που προβλέπεται από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες και οι χώρες θα υιοθετήσουν πολυετή προγράμματα που θα συμβάλουν στη δημοσιονομική εξυγίανση.
Η εισαγωγική δήλωση της Κρ. Λαγκάρντ
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να διατηρήσει αμετάβλητα τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ. Οι εισερχόμενες πληροφορίες στηρίζουν σε γενικές γραμμές την προηγούμενη αξιολόγησή μας για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό. Ενώ ορισμένες μετρήσεις του υποκείμενου πληθωρισμού σημείωσαν άνοδο τον Μάιο λόγω έκτακτων παραγόντων, οι περισσότεροι δείκτες ήταν είτε σταθεροί είτε περιορίστηκαν τον Ιούνιο. Σύμφωνα με τις προσδοκίες, ο πληθωριστικός αντίκτυπος της υψηλής αύξησης των μισθών αντισταθμίστηκε από τα κέρδη. Η νομισματική πολιτική διατηρεί περιοριστικές τις συνθήκες χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν να είναι υψηλές, ο πληθωρισμός των υπηρεσιών είναι αυξημένος και ο μετρούμενος πληθωρισμός είναι πιθανό να παραμείνει πάνω από τον στόχο μας και το επόμενο έτος.
Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει εγκαίρως στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Θα διατηρήσουμε τα επιτόκια πολιτικής επαρκώς περιοριστικά για όσο διάστημα είναι απαραίτητο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα και ανά σύσκεψη για τον προσδιορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της διάρκειας του περιορισμού. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Θα περιγράψω τώρα λεπτομερέστερα πώς βλέπουμε να εξελίσσεται η οικονομία και ο πληθωρισμός και στη συνέχεια θα εξηγήσω την εκτίμησή μας για τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες.
Οικονομική δραστηριότητα
Οι εισερχόμενες πληροφορίες δείχνουν ότι η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναπτύχθηκε το β ́ τρίμηνο, αλλά πιθανότατα με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι το α ́ τρίμηνο. Οι υπηρεσίες εξακολουθούν να ηγούνται της ανάκαμψης, ενώ η βιομηχανική παραγωγή και οι εξαγωγές αγαθών ήταν αδύναμες. Οι επενδυτικοί δείκτες δείχνουν υποτονική ανάπτυξη το 2024, εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας. Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, αναμένουμε ότι η ανάκαμψη θα στηριχθεί από την κατανάλωση, λόγω της ενίσχυσης των πραγματικών εισοδημάτων λόγω του χαμηλότερου πληθωρισμού και των υψηλότερων ονομαστικών μισθών. Επιπλέον, οι εξαγωγές αναμένεται να ανακάμψουν παράλληλα με την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης. Τέλος, η νομισματική πολιτική αναμένεται να επιβαρύνει λιγότερο τη ζήτηση με την πάροδο του χρόνου.
Η αγορά εργασίας παραμένει ανθεκτική. Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε αμετάβλητο, στο 6,4% τον Μάιο, παραμένοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη του ευρώ. Η απασχόληση, η οποία αυξήθηκε κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο, υποστηρίχθηκε από την περαιτέρω αύξηση του εργατικού δυναμικού, το οποίο αυξήθηκε με τον ίδιο ρυθμό. Περισσότερες θέσεις εργασίας είναι πιθανό να έχουν δημιουργηθεί το δεύτερο τρίμηνο, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών. Οι επιχειρήσεις μειώνουν σταδιακά τις θέσεις εργασίας τους, αλλά από υψηλά επίπεδα.
Οι εθνικές δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές θα πρέπει να αποσκοπούν στο να καταστήσουν την οικονομία πιο παραγωγική και ανταγωνιστική, πράγμα που θα συμβάλει στην αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης και στη μείωση των πιέσεων στις τιμές μεσοπρόθεσμα. Η αποτελεσματική, ταχεία και πλήρης εφαρμογή του προγράμματος Next Generation EU, η πρόοδος προς την ένωση κεφαλαιαγορών και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, καθώς και η ενίσχυση της ενιαίας αγοράς αποτελούν βασικούς παράγοντες που θα συμβάλουν στην προώθηση της καινοτομίας και στην αύξηση των επενδύσεων στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Χαιρετίζουμε τις πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που καλούν τα κράτη μέλη της ΕΕ να ενισχύσουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη δήλωση της Ευρωομάδας σχετικά με τον δημοσιονομικό προσανατολισμό για τη ζώνη του ευρώ το 2025. Η πλήρης και χωρίς καθυστέρηση εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τους δείκτες χρέους σε σταθερή βάση.
Πληθωρισμός
Ο ετήσιος πληθωρισμός υποχώρησε στο 2,5% τον Ιούνιο, από 2,6% τον Μάιο. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 2,4% τον Ιούνιο – δηλαδή 0,2 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από τον Μάιο – ενώ οι τιμές της ενέργειας παρέμειναν ουσιαστικά σταθερές. Τόσο ο πληθωρισμός των τιμών των αγαθών όσο και ο πληθωρισμός των τιμών των υπηρεσιών παρέμειναν αμετάβλητοι τον Ιούνιο, στο 0,7% και 4,1% αντίστοιχα. Ενώ ορισμένες μετρήσεις του υποκείμενου πληθωρισμού σημείωσαν άνοδο τον Μάιο λόγω έκτακτων παραγόντων, οι περισσότεροι δείκτες ήταν είτε σταθεροί είτε περιορίστηκαν τον Ιούνιο.
Ο εγχώριος πληθωρισμός παραμένει υψηλός. Οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνονται με αυξημένο ρυθμό, αντισταθμίζοντας την προηγούμενη περίοδο υψηλού πληθωρισμού. Οι υψηλότεροι ονομαστικοί μισθοί, παράλληλα με την υποτονική παραγωγικότητα, συνέβαλαν στην αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, αν και επιβραδύνθηκε κάπως το α ́ τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Λόγω του κλιμακωτού χαρακτήρα των μισθολογικών προσαρμογών και της μεγάλης συμβολής των εφάπαξ πληρωμών, η αύξηση του κόστους εργασίας πιθανότατα θα παραμείνει αυξημένη βραχυπρόθεσμα. Ταυτόχρονα, τα πρόσφατα στοιχεία για τη μισθολογική δαπάνη ανά απασχολούμενο ήταν σύμφωνα με τις προσδοκίες και οι πιο πρόσφατοι δείκτες ερευνών σηματοδοτούν ότι η αύξηση των μισθών θα μετριαστεί κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Επιπλέον, τα κέρδη συρρικνώθηκαν το α ́ τρίμηνο, συμβάλλοντας στην αντιστάθμιση των πληθωριστικών επιδράσεων του υψηλότερου κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, ενώ τα στοιχεία ερευνών υποδηλώνουν ότι τα κέρδη αναμένεται να εξακολουθήσουν να είναι συγκρατημένα βραχυπρόθεσμα.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί γύρω από τα τρέχοντα επίπεδα για το υπόλοιπο του έτους, εν μέρει λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης που σχετίζονται με την ενέργεια. Στη συνέχεια, αναμένεται να μειωθεί προς την επίτευξη του στόχου μας το β ́ εξάμηνο του επόμενου έτους, λόγω της ασθενέστερης αύξησης του κόστους εργασίας, των επιδράσεων της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής μας και της εξασθένισης της επίδρασης της προηγούμενης αύξησης του πληθωρισμού. Οι δείκτες των πιο μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό παρέμειναν σε γενικές γραμμές σταθεροί, με τους περισσότερους να ανέρχονται σε περίπου 2%.
Εκτίμηση κινδύνου
Οι κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη κλίνουν προς τα κάτω. Μια ασθενέστερη παγκόσμια οικονομία ή μια κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ των μεγάλων οικονομιών θα επηρέαζε αρνητικά την ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ. Ο αδικαιολόγητος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η τραγική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή αποτελούν σημαντικές πηγές γεωπολιτικού κινδύνου. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να αποκτήσουν λιγότερη εμπιστοσύνη για το μέλλον και να διαταραχθεί το παγκόσμιο εμπόριο. Η ανάπτυξη θα μπορούσε επίσης να είναι χαμηλότερη εάν οι επιδράσεις της νομισματικής πολιτικής αποδειχθούν ισχυρότερες από τις αναμενόμενες. Η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι υψηλότερη εάν ο πληθωρισμός μειωθεί ταχύτερα από το αναμενόμενο και η αύξηση της εμπιστοσύνης και των πραγματικών εισοδημάτων σημαίνει ότι οι δαπάνες αυξάνονται περισσότερο από το αναμενόμενο ή εάν η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται πιο έντονα από ό,τι αναμενόταν.
Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αποδειχθεί υψηλότερος από το αναμενόμενο εάν οι μισθοί ή τα κέρδη αυξηθούν περισσότερο από το αναμενόμενο. Ανοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό απορρέουν επίσης από τις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να ωθήσουν τις τιμές της ενέργειας και το κόστος μεταφοράς σε υψηλότερα επίπεδα βραχυπρόθεσμα και να διαταράξουν το παγκόσμιο εμπόριο. Επιπλέον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, και η εξελισσόμενη κλιματική κρίση ευρύτερα, θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων. Αντίθετα, ο πληθωρισμός μπορεί να εκπλήξει καθοδικά εάν η νομισματική πολιτική περιορίσει τη ζήτηση περισσότερο από το αναμενόμενο ή εάν το οικονομικό περιβάλλον στον υπόλοιπο κόσμο επιδεινωθεί απροσδόκητα.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
Η μείωση των επιτοκίων πολιτικής τον Ιούνιο μεταδόθηκε ομαλά στα επιτόκια της αγοράς χρήματος, ενώ οι ευρύτερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες ήταν κάπως ασταθείς. Το κόστος χρηματοδότησης παραμένει περιοριστικό, καθώς οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων πολιτικής μας συνεχίζουν να επηρεάζουν την αλυσίδα μετάδοσης. Το μέσο επιτόκιο των νέων δανείων προς τις επιχειρήσεις υποχώρησε στο 5,1% τον Μάιο, ενώ τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων παρέμειναν αμετάβλητα στο 3,8%.
Τα πιστοδοτικά κριτήρια για τα δάνεια παραμένουν αυστηρά. Σύμφωνα με την τελευταία μας έρευνα για τον τραπεζικό δανεισμό, τα πρότυπα για τη χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις έγιναν ελαφρώς αυστηρότερα το β ́ τρίμηνο, ενώ τα πρότυπα για τα ενυπόθηκα δάνεια χαλάρωσαν συγκρατημένα. Η ζήτηση των επιχειρήσεων για δάνεια μειώθηκε ελαφρώς, ενώ η ζήτηση των νοικοκυριών για στεγαστικά δάνεια αυξήθηκε για πρώτη φορά από τις αρχές του 2022.
Συνολικά, η δυναμική των πιστώσεων παραμένει υποτονική. Ο τραπεζικός δανεισμός προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 0,3% τον Μάιο, οριακά αυξημένος από τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της ποσότητας χρήματος με την ευρεία έννοια – όπως μετράται από το Μ3 – επιταχύνθηκε σε 1,6% τον Μάιο, από 1,3% τον Απρίλιο.
Συμπέρασμα
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να διατηρήσει αμετάβλητα τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ. Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει εγκαίρως στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Θα διατηρήσουμε τα επιτόκια πολιτικής επαρκώς περιοριστικά για όσο διάστημα είναι απαραίτητο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα και ανά σύσκεψη για τον προσδιορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της διάρκειας του περιορισμού. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Σε κάθε περίπτωση, είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε όλα τα μέσα που διαθέτουμε στο πλαίσιο της εντολής μας για να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας και να διαφυλάξουμε την ομαλή λειτουργία της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.