Κοκτέιλ ενδογενών και εξωγενών κινδύνων περιλούζει το «success story» της επικείμενης εξόδου της Κύπρου από το τριετές πρόγραμμα προσαρμογής. Το μεγάλο χρέος, η στασιμότητα στις μεταρρυθμίσεις και το αβέβαιο διεθνές περιβάλλον μπορούν να ανατρέψουν τα εύθραυστα επιτεύγματα της τελευταίας τριετίας, εκτιμούν οι οικονομολόγοι, σταχυολογώντας τα μεγάλα ζητήματα που θα αντιμετωπίσει η Κύπρος μετά τον Μάρτιο.
Ο αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο Κύπρου, Μάριος Ζαχαριάδης, αναφέρει στη StockWatch ότι ένας κίνδυνος που ελλοχεύει με την έξοδο από το μνημόνιο είναι να μην προχωρήσουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ή να προχωρήσουν με λάθος τρόπο, ως απότοκο της επίδρασης που έχουν διάφορα οργανωμένα σύνολα ή μεμονωμένες ομάδες πάνω στις αποφάσεις της κυβέρνησης και της βουλής.
«Χωρίς τον έλεγχο από την τρόικα είναι επίσης πιο πιθανό να δούμε ισχυρά συμφέροντα π.χ. τραπεζικά, να προωθούν αποτελεσματικά μέσω της κυβέρνησης το συμφέρον τους εις βάρος του φορολογούμενου π.χ. με τη δημιουργία μιας «κακής τράπεζας» με στήριξη από το κράτος, κάτι που θα αποτελούσε έμμεση επιδότηση (bailout) των τραπεζών με λεφτά του φορολογούμενου», σημειώνει.
Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Ζαχαριάδη, ως μικρή ανοικτή οικονομία και με δεδομένη την οικονομικά δυσχερή της θέση, η Κύπρος θα είναι εκ των πραγμάτων ιδιαίτερα ευάλωτη στις διεθνείς εξελίξεις όσον αφορά τα επιτόκια στα οποία θα δανείζεται εκτός του προγράμματος στήριξης, δημιουργώντας έτσι επιπλέον αβεβαιότητα στην πορεία των δημόσιων οικονομικών.
Ανησυχητικός ο εφησυχασμός
Ο καθηγητής χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Σταύρος Ζένιος, σημειώνει ότι παρά το γεγονός ότι το κυπριακό πρόγραμμα έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο, είναι ανησυχητικός ο εφησυχασμός που επιφέρει η δημόσια ρητορική περί «επιτυχίας του προγράμματος».
«Έχουμε δρόμο να διανύσουμε ακόμη. Το δημόσιο χρέος είναι πολύ εύθραυστο στα ψηλά επίπεδα που βρίσκεται. Η έξοδος στις αγορές έστειλε βεβαίως θετικά μηνύματα για την πρόοδο. Αλλά να μην μας διαφεύγει ότι τα χαμηλά επιτόκια που επιτύχαμε ήταν αποτέλεσμα των πολύ χαμηλότερων, έως και αρνητικών, επιτοκίων σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Επίσης, το επιτόκιο του 4,25% που πετύχαμε δεν προδιαγράφει βιώσιμο δημόσιο χρέος. Όταν το χρέος είναι γύρω στο 100% του ΑΕΠ και ο πληθωρισμός στην Ευρώπη πολύ κάτω του 1%, απαιτούνται εξωπραγματικοί ρυθμοί ανάπτυξης γύρω στο 3,5% για να σταθεροποιηθεί το δημόσιο χρέος», τονίζει.
«Ο υπουργός οικονομικών αξίζει επαίνων για την πρόοδο του προγράμματος, αλλά θα τον προτιμούσα ποιό συγκρατημένο στα μηνύματα που εκπέμπει, και η αντιπολίτευση να συνεχίσει τη συνετή στάση που τήρησε μέχρι τώρα. Είναι πολύ νωρίς να βγουν τα μαχαίρια εν όψη των βουλευτικών εκλογών, η οικονομία δεν το σηκώνει», αναφέρει ο κ. Ζένιος.
Εσωτερικά, επισημαίνει ο καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School, Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, η έξοδος από το μνημόνιο φαίνεται να έχει επαναπαύσει τους πολιτικούς και τους πολίτες στην Κύπρο ενώ δυστυχώς τα οικονομικά δεδομένα δεν δικαιολογούν εφησυχασμό.
«Το δημόσιο χρέος παραμένει πάνω από 100% του ΑΕΠ, τα κυβερνητικά ομόλογα παραμένουν σε μη επενδυτική βαθμίδα, το ιδιωτικό χρέος παραμένει ψηλό με τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται να κρατούν την παγκόσμια πρωτιά σαν ποσοστό του ΑΕΠ, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες παραμένουν όπως ήταν διαχρονικά».
«Δυστυχώς», τονίζει ο κ. Μιχαηλίδης, «υπάρχει η αναμενόμενη κούραση από την πειθαρχία που έχει επιβάλει το μνημόνιο αλλά θα πρέπει να υπάρξει περισσότερη εγρήγορση στην ανάπτυξη βασιζόμενοι στα δυνητικά πλεονεκτήματα της κυπριακής οικονομίας».
Αναφέρει ως παραδείγματα την αύξηση όγκου στα λιμάνια, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την επιτάχυνση διεργασιών για το καζίνο, την αύξηση φοιτητών από το εξωτερικό με αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με ψηλότερα δίδακτρα για τους μη κοινοτικούς και την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται σε ερευνητικά προγράμματα.
«Καλό θα ήταν γενικά σαν στόχος η αναρρίχηση στους δείκτες της Παγκόσμιας Τράπεζας και αυτό θα λειτουργήσει θετικά για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, οι υποκατηγορίες βρίσκονται εκεί και είναι πολύ συγκεκριμένες (από μείωση κόστους ηλεκτρικού ρεύματος μέχρι μείωση χρόνου έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας, μέχρι αύξηση στην αποτελεσματικότητα απονομής δικαιοσύνης για μερικά παραδείγματα)».