Δραματικές αλλαγές σε συντάξεις και εισφορές πυροδοτεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές κομβικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου για το ασφαλιστικό σύστημα.
Η κυβέρνηση υποχρεώνεται τώρα να ξηλώσει σχεδόν ολόκληρο το ασφαλιστικό σύστημα και να χτίσει ένα καινούργιο, προκαλώντας έντονη ανησυχία σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους.
Η απόφαση του ΣτΕ πυροδότησε κόντρα κυβέρνησης - ΣΥΡΙΖΑ, με την κυβέρνηση να καταλογίζει λάθη στην κατάρτιση του ν. 4387/2016. Ανεξάρτητα από την πολιτική αντιπαράθεση, η απόφαση του ΣτΕ δεν ήταν μια επιθυμητή εξέλιξη για την κυβέρνηση, καθώς η προσαρμογή στις αποφάσεις του ΣτΕ είτε έχουν δημοσιονομικό κόστος και απώλειες εσόδων για τον ΕΦΚΑ είτε πολιτικό κόστος εάν επιχειρηθεί οποιαδήποτε μείωση κύριων ή επικουρικών συντάξεων ή αύξηση των εισφορών.
Σύμφωνα με εργατολόγους και στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς, οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας σημαίνουν τα ακόλουθα:
Εισφορές αυτοαπασχολούμενων
Για τους αυτοαπασχολούμενους - ελεύθερους επαγγελματίες, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες σε σύγκριση με τους μισθωτούς.
Δηλαδή έκρινε αντισυνταγματικό το ποσοστό του 20% των εισφορών επί των εισοδημάτων που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% διότι το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη.
Σημειώνεται πάντως ότι το ύψος των εισφορών έχει μειωθεί από το 20%, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική διαφορά. Σύμφωνα με το ΣτΕ η διάταξη αυτή κρίθηκε αντισυνταγματική διότι προσβάλλει την αρχή της ισότητας.
Ωστόσο το ερώτημα είναι, πώς διορθώνεται; Είτε με μείωση των εισφορών των αυτοαπασχολούμενων είτε με αύξηση των εισφορών για τους μισθωτούς!
Η κρίση του ΣτΕ δεν έχει αναδρομική ισχύ, που σημαίνει ότι οι όποιες αλλαγές δρομολογηθούν, θα αφορούν από τις 4 Οκτωβρίου 2019 και στο εξής.
Τα ποσοστά αναπλήρωσης
Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις για τα ποσοστά αναπλήρωσης, με βάση τα οποία υπολογίστηκαν οι νέες κύριες συντάξεις, όσων είχαν μεγάλο ασφαλιστικό βίο, δηλαδή εκείνες τις οποίες αιτήθηκαν συνταξιούχοι από τις 13 Μαΐου 2016 που ισχύει ο ν. 4387/2016, καθώς και με βάση τα οποία επανυπολογίστηκαν οι «παλαιές» κύριες συντάξεις που καταβάλλονταν έως τις 12 Μαΐου 2016.
Ειδικότερα κρίθηκε αντισυνταγματικό το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων, κυρίως για τις μεγάλες συντάξεις και τους συνταξιούχους που έχουν πολλά χρόνια εργαστεί, ειδικότερα το ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια εργασίας.
Συνεπώς το υπουργείο Εργασίας οφείλει να προσαρμόσει τη νομοθεσία να θεσπίσει νέα ποσοστά αναπλήρωσης ιδίως για εκείνους που έχουν περισσότερα έτη ασφάλισης και θα αιτηθούν σύνταξη από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης τους ΣτΕ (4 Οκτωβρίου 2019) και εφεξής.
Πάντως η κρίση του ΣτΕ δεν έχει αναδρομική ισχύ, που σημαίνει ότι, δεν τίθεται θέμα επιστροφής «αναδρομικών» στους «παλιούς» συνταξιούχους, δηλαδή για όσους είχαν λάβει κύρια σύνταξη ή είχαν αιτηθεί κύρια σύνταξη έως και τις 12 Μαΐου 2016.
Επίσης το ΣτΕ έκρινε συνταγματική η βάση υπολογισμού των συντάξεων αλλά και η υπαγωγή όλων των συνταξιούχων (παλιών, νέων, μελλοντικών) στον ν. 4387/2016.
Επικουρικές συντάξεις
Το ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματική τη διάταξη για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων. Ειδικότερα κρίθηκε αντισυνταγματική η περικοπή επικουρικών συντάξεων πάνω από 1.300 ευρώ διότι αντίκειται στην αρχή αναλογικότητας και ισότητας. Σημειώνεται πως το ποσό των 1.300 ευρώ υπολογίζεται επί των μεικτών αποδοχών και στο άθροισμα της κύριας και επικουρικής σύνταξης, προ της αφαίρεσης της εισφορά αλληλεγγύης και προ φόρων.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση θα κληθεί να νομοθετήσει επί του προκειμένου και το ερώτημα είναι αν θα εξαφανίσει το όριο των 1.300 ευρώ ή όχι ή αν θα το αυξήσει ή θα μειώσει.
Σε κάθε περίπτωση είναι μια απόφαση που θα σημάνει είτε πολιτικό είτε δημοσιονομικό κόστος.
Πάντως, η κρίση του ΣτΕ επί του προκειμένου, έχει αναδρομική ισχύ, από την 1η/6/2017. Στο πλαίσιο αυτό, ανοίγει θέμα επανυπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, εκείνων τις οποίες αιτήθηκαν συνταξιούχοι από την 1η/1/2015 και έπειτα.
Ακόμη τίθεται θέμα επιστροφής των περικοπών στις παλιές επικουρικές συντάξεις (δηλαδή εκείνες είχαν αιτηθεί συνταξιούχοι έως και την 31η/12/2014) οι οποίες αθροιζόμενες με τις κύριες ξεπερνούσαν τα 1.300 ευρώ.
Όλα αυτά μεταφράζονται σε τεράστιο δημοσιονομικό κόστος που θα επιβαρύνει τον ΕΦΚΑ, ο οποίος από φέτος επιστρέφει ξανά στα ελλείμματα.