Με τίμημα την ίδια τους τη ζωή, λίγο ως πολύ παντού στον κόσμο, έδωσαν αγώνες εναντίον της αποψίλωσης των δασών, της διάνοιξης ορυχείων, της υλοποίησης αγροτοβιομηχανικών έργων: τουλάχιστον 212 υπερασπιστές του περιβάλλοντος δολοφονήθηκαν το 2019, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ, σύμφωνα με την καταμέτρηση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Witness.
«Σε μια περίοδο που έχουμε ανάγκη να προστατεύσουμε τον πλανήτη από τις βιομηχανίες που καταστρέφουν και εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, οι δολοφονίες υπερασπιστών του περιβάλλοντος και των γαιών δεν ήταν ποτέ τόσες πολλές» αφότου η βρετανική ΜΚΟ άρχισε να συγκεντρώνει στοιχεία για το φαινόμενο, διαπιστώνει η ίδια στην ετήσια έκθεσή της.
Αυτόχθονες ηγέτες, δασοφύλακες που προστάτευαν τη φύση, ακτιβιστές, απλοί άνθρωποι: ο ετήσιος απολογισμός, που δίνεται στη δημοσιότητα σήμερα, ξεπέρασε αυτόν του 2017, όταν είχαν διαπραχθεί 207 φόνοι. Και, όπως κάθε χρόνο, «ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν σίγουρα υποτιμημένος», επισημαίνει η Global Witness.
Το 2019, οι μισές από τις δολοφονίες καταγράφηκαν σε μόλις δύο χώρες: 63 στην Κολομβία — τη χώρα των Άνδεων που βρίσκεται, μακράν της δεύτερης, στην κορυφή της κατάταξης στη Λατινική Αμερική, την περιφέρεια που αφορούν τα δύο τρίτα αυτής της μακάβριας καταμέτρησης — και 43 στις Φιλιππίνες.
Σε αυτές τις δύο χώρες, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, αντιπρόσωποι αυτοχθόνων λαών (40% των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν το 2019), που ζουν οι περισσότεροι πιο κοντά στη φύση, αντιμετωπίζουν «δυσανάλογα υψηλό κίνδυνο αντιποίνων» όταν αγωνίζονται για να υπερασπιστούν «τη γη των προγόνων τους», τονίζει η ΜΚΟ.
Για παράδειγμα στις Φιλιππίνες ο Ντάτου Κάιλο Μποντολάν, ηγέτης της φυλής των Μανόμπο, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού τον Απρίλιο του 2019, ενώ έδινε αγώνα μαζί με άλλα μέλη της κοινότητάς του εναντίον ενός ορυχείου.
Τουλάχιστον 119 ακτιβιστές και αγρότες έχουν δολοφονηθεί στις Φιλιππίνες αφότου ανέλαβε την εξουσία ο πρόεδρος των Φιλιππίνων Ροντρίγκο Ντουτέρτε το 2016, σύμφωνα με τη Global Witness, ωστόσο μη κυβερνητικές οργανώσεις της χώρας της Ασίας υπολογίζουν πως ο αριθμός τους μάλλον είναι περί τους 200.
Τα ορυχεία και τα μεταλλεία είναι ο τομέας που συνδέεται με τις περισσότερες δολοφονίες υπερασπιστών του περιβάλλοντος (50 θάνατοι), σύμφωνα με τα δεδομένα της Global Witness.
Ακολουθεί ο αγροτοβιομηχανικός τομέας, που συνδέεται με 34 δολοφονίες ακτιβιστών, διότι εναντιώθηκαν ιδίως σε εκμεταλλεύσεις για την παραγωγή φοινικέλαιου, ζάχαρης, ή τροπικών φρούτων, οι περισσότεροι στην Ασία.
Η μάχη εναντίον της εκμετάλλευσης των δασών είχε 24 θύματα, αριθμό που είναι αυξημένος κατά 85% σε σχέση με το 2018, ενώ τα δάση είναι πρωταρχικής σημασίας στον αγώνα εναντίον των κλιματικών αλλαγών και της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η Global Witness σημειώνει εξάλλου ότι 33 ακτιβιστές δολοφονήθηκαν στην Αμαζονία (στην πλειονότητά τους στη Βραζιλία), ενώ αγωνίζονταν κατά της αποψίλωσης του τοπικού δάσους κυρίως για να διανοιχθούν μεταλλεία ή να καθαριστούν εδάφη για αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
Η υπεράσπιση των δασών μπορεί να κοστίσει τη ζωή κάποιου ακόμη και στην Ευρώπη, την ήπειρο πάντως που πλήττεται λιγότερο από δολοφονίες υπερασπιστών του περιβάλλοντος.
Στη Ρουμανία, όπου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα παρθένα δάση της Ευρώπης το οποίο όμως υφίσταται άγρια εκμετάλλευση, ο δασοφύλακας Λίβιου Ποπ δολοφονήθηκε τον Οκτώβριο, όταν έπιασε επ’ αυτοφώρω παράνομους υλοτόμους. Έναν μήνα αργότερα, άλλος ένας δολοφονήθηκε με τσεκουριά στο κεφάλι.
Όσο για τους δράστες των φόνων, αν και «η ατιμωρησία και η γενικευμένη διαφθορά» καθιστά δύσκολη την ταυτοποίησή τους, η έκθεση υποδεικνύει ως υπόπτους ανθρώπους του οργανωμένου εγκλήματος, μέλη τοπικών συμμοριών, παραστρατιωτικές οργανώσεις, καθώς και μέλη κρατικών δυνάμεων ασφαλείας, στα οποία αποδίδονται 37 δολοφονίες το 2019.
«Πολλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος προκαλούνται από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και τη διαφθορά του πολιτικού και του οικονομικού συστήματος», καταγγέλλει η Ρέιτσελ Κοξ της Global Witness, η οποία τονίζει πως οι εταιρείες που ευθύνονται οδηγούν τον κόσμο στην «ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή».
«Αν θέλουμε αληθινά να υπάρξει πράσινη οικονομική ανάκαμψη που βάζει στο επίκεντρό της την ασφάλεια, την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ριζικά αίτια των επιθέσεων εναντίον των ακτιβιστών και να μιμηθούμε το παράδειγμά τους για να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να επιβραδύνουμε τις κλιματικές αλλαγές», επιμένει, παρεμβαίνοντας στη συζήτηση για τις προτεραιότητες ως προς την οικονομική πολιτική και την περιβαλλοντική προστασία εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού και των ανησηχιών για την καταστροφή του περιβάλλοντος.
