Κατεβαίνει επικίνδυνα η στάθμη των ρευστών διαθεσίμων του υπουργείου Οικονομικών, του γνωστού «μαξιλαριού ρευστότητας» που δημιούργησε συνθήκες χρηματοδοτικής σταθερότητας για το Δημόσιο μετά τη λήξη των μνημονίων, την ώρα μάλιστα που τα νέα περιοριστικά μέτρα, αλλά και η ανεξέλεγκτη αύξηση των λογαριασμών του ρεύματος, εντείνουν την πίεση στην κυβέρνηση για νέα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Στοιχεία που δημοσίευσε ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους αποκαλύπτουν ότι το τελευταίο τρίμηνο του 2021 σημειώθηκε απότομη μείωση των ρευστών διαθεσίμων σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο, τα οποία υποχώρησαν κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί από το 2019 και μετά, παρότι, θεωρητικά τουλάχιστον, η οικονομία είχε επανέλθει σε μεγάλο βαθμό σε κανονική λειτουργία και οι κρατικές ενισχύσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά ήταν μειωμένες.
Ειδικότερα, όπως φαίνεται και στο γράφημα που δημοσιεύει ο ΟΔΔΗΧ, ενώ το γ' τρίμηνο τα ρευστά διαθέσιμα, ύστερα και από μεγάλες εκδόσεις ομολόγων, είχαν αποκατασταθεί στα υψηλά επίπεδα των 38,5 δισ. ευρώ, όπου βρίσκονταν και στα τέλη του 2019, πριν ξεσπάει η πανδημία, μέσα στο τέταρτο τρίμηνο μειώθηκαν απότομα περίπου κατά 7 δισ. ευρώ, ή κατά 18%, για να υποχωρήσουν στα 31,6 δισ. ευρώ.
Δηλαδή, κοντά στα χαμηλά επίπεδα όπου είχαν βρεθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2020 και το πρώτο τρίμηνο του 2021, όταν το Δημόσιο έριχνε μεγάλα ποσά ρευστότητας στην οικονομία για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις από την κρίση της πανδημίας.
Το «μαξιλάρι ρευστότητας» του Δημοσίου (δισ. ευρώ - πηγή: ΟΔΔΗΧ)
Μάλιστα, τα «πραγματικά» ρευστά διαθέσιμα του κράτους είναι χαμηλότερα από το ποσό των 31,6 δισ. ευρώ που καταγράφεται. Όπως σημειώνει ο ΟΔΔΗΧ, μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους καταγράφηκε το «μπόνους» που έλαβε η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη μέλη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, από την έκτακτη διανομή ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων (SDR), που έκανε το Ταμείο για να υποστηρίξει τα κράτη στη διαχείριση της πανδημίας. Η αξία των πρόσθετων SDR που έλαβε η Ελλάδα υπολογίζεται σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Χωρίς αυτή τη λογιστική προσθήκη ρευστότητας, τα «πραγματικά» διαθέσιμα υπολογίζονται σε περίπου 30 δισ. ευρώ.
Μετά τη μεγάλη αυτή μείωση της ρευστότητας, που δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι μέσα στο 2021 οι πληρωμές από το κράτος για μέτρα στήριξης πλησίασαν τα 7,5 δισ. ευρώ (στοιχεία 11μήνου), το υπουργείο Οικονομικών καλείται να διαχειρισθεί από δυσκολότερη θέση την πίεση που δημιουργεί το νέο κύμα της πανδημίας, αλλά και η έξαρση της ακρίβειας στο ρεύμα:
- Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις του τομέα εστίασης και διασκέδασης θα δεχθούν ένα αρκετά ισχυρό πλήγμα από τα νέα περιοριστικά μέτρα, το πιθανότερο είναι ότι θα χρειασθεί να ενεργοποιηθούν εκ νέου αρκετά «ακριβά» μέτρα στήριξης, όπως η επιδοτούμενη από το κράτος αναστολή συμβάσεων εργασίας. Παράλληλα, το υπουργείο Ενέργειας, σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος, σχεδιάζουν ένα νέο μοντέλο... σχεδόν οριζόντιων επιδοτήσεων στους λογαριασμούς του ρεύματος, που δεν θα καλύπτει πλέον όλους τους καταναλωτές, αλλά τουλάχιστον επτά στους δέκα. Ο λογαριασμός αυτών των μέτρων στήριξης δεν έχει υπολογισθεί ακόμη, πάντως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποδειχθεί επαρκές το αποθεματικό 1 δισ. ευρώ που έχει κρατηθεί στην άκρη στον νέο προϋπολογισμό για έκτακτες ανάγκες.
- Αν η κυβέρνηση υποχρεωθεί να «βάλει χέρι» στο «μαξιλάρι» των ρευστών διαθεσίμων για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της οικονομίας, δεν υπάρχουν πλέον πολλά περιθώρια να κατεβεί η στάθμη της ρευστότητας χωρίς να δημιουργηθούν παρενέργειες. Το «μαξιλάρι» αποτελεί μια βασική «εγγύηση» προς τους επενδυτές που αγοράζουν κρατικά ομόλογα και αν αρχίσει να ξεφουσκώνει θα είναι αναπόφευκτη μια αύξηση του κόστους δανεισμού του κράτους, καθώς μάλιστα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα σταματήσει τις συνεχείς αγορές ελληνικών ομολόγων μετά τον Μάρτιο του 2022 και θα παρέχει υποστήριξη με αγορές τίτλων μόνο εάν έκτακτες συνθήκες που συνδέονται με την πανδημία δημιουργούν εκροές κεφαλαίων και αύξηση των αποδόσεων.
- Αν οι συνθήκες που δημιουργούνται υποχρεώσουν το υπουργείο Οικονομικών να αυξήσει τις εκδόσεις ομολόγων για να αντλήσει πρόσθετη ρευστότητα, αυτό θα προκαλέσει πρόσθετη πίεση στο κόστος δανεισμού. Ο ΟΔΔΗΧ, θεωρώντας ότι το 2022 θα είναι μια σχετικά ομαλή χρονιά, έχει προγραμματίσει να αντλήσει από την αγορά 12 δισ. ευρώ, ένα ποσό όχι ιδιαίτερα μεγάλο, και μάλιστα δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα, όπως έκανε παλαιότερα, ένα εναλλακτικό σχέδιο δανεισμού για ενδεχόμενη επιδείνωση των συνθηκών. Έτσι, τα περιθώρια πρόσθετου δανεισμού από την αγορά ομολόγων αν μειωθούν κι άλλο τα ρευστά διαθέσιμα δεν είναι μεγάλα.