Οι διπλωματικές προσπάθειες του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, παρότι καλούνταν να επικεντρωθούν στις διαφορές ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, εν τέλει έφεραν στο προσκήνιο τις διμερείς διαφορές μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, που φαίνεται πως υπέβοσκαν για αρκετό διάστημα. Η πληροφορία που δημοσίευσε πρόσφατα η έγκυρη καταρινή εφημερίδα Al Arabi Al Jadeed, επικαλούμενη αξιωματούχους που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, ότι η ισραηλινή πλευρά προωθεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης όρων της συνθήκης ειρήνης με την Αίγυπτο, καταδεικνύει τη σοβαρότητα της υπόκωφης κρίσης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Συνεργασία με κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας
Με τη συνθήκη ειρήνης που υπεγράφη στο Καμπ Ντέιβιντ το 1978, Ισραήλ και Αίγυπτος κατέστησαν οι πλέον σημαντικοί στρατηγικοί εταίροι της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. Έκτοτε, Ισραήλ και Αίγυπτος τηρούν πλήρεις διπλωματικές σχέσεις, καταφέρνοντας να διαμορφώσουν διακρατικούς δεσμούς με γνώμονα το αμοιβαίο συμφέρον. Δεν κατάφεραν όμως να επηρεάσουν το κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας μεταξύ των πολιτών τους. Έτσι, παρότι σε επίπεδο ανταλλαγής ευαίσθητων πληροφοριών, ενεργειακής συνεργασίας και κρυφής διπλωματίας Ισραηλινοί και Αιγύπτιοι αξιωματούχοι έχουν γνωριστεί πολύ καλά, ο μέσος Αιγύπτιος πολίτης συνεχίζει να εκλαμβάνει το Ισραήλ ως εθνικό κίνδυνο και, αντιστοίχως, ο μέσος Ισραηλινός δεν αισθάνεται ασφαλής να επισκεφθεί την Αίγυπτο - με μοναδική εξαίρεση τα θέρετρα του Σινά, όπου εργάζονται ντόπιοι Βεδουίνοι γνωρίζοντας άπταιστα εβραϊκά για καθαρά βιοποριστικούς λόγους.
Όταν το 2007 η Χαμάς απέκτησε τον έλεγχο της Γάζας, Ισραήλ και Αίγυπτος αναγκάστηκαν να διαχειριστούν από κοινού ευαίσθητες ισορροπίες οποτεδήποτε οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές αναμετρήσεις απειλούσαν να λάβουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Με βάση πάντοτε τις υποδείξεις των Ισραηλινών, οι παρεμβάσεις των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών - που συχνά συνδυάζονταν από την οικονομική συμβολή του Κατάρ - αποδεικνύονταν σωτήριες, καταφέρνοντας να μειώνουν την ένταση. Ακόμα και όταν ανέλαβε την προεδρία της Αιγύπτου ο ισλαμιστής Μοχάμαντ Μόρσι, το πλαίσιο αλληλεξάρτησης των υπηρεσιών ασφαλείας της Αιγύπτου και του Ισραήλ διατηρήθηκε, καταφέρνοντας εν τέλει να διατηρήσει χρήσιμες ισορροπίες και η κατάσταση στη Γάζα συνέχισε να ελέγχεται σε ανεκτά πλαίσια.
Όταν ο πρόεδρος Σίσι ανέλαβε την εξουσία, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον ισλαμιστικό απόηχο που δημιούργησε η διακυβέρνηση του προκατόχου του. Πολλά δεν έχουν ειπωθεί ακόμη σχετικά με τη στενή συνεργασία Αιγύπτου-Ισραήλ στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν από κοινού ένοπλες ισλαμιστικές ομάδες που δρούσαν σχεδόν ανεξέλεγκτα στη χερσόνησο του Σινά, αναπτύσσοντας ιδεολογικούς βραχίονες συνεργασίας και εντός της Γάζας. Παράλληλα, η συνεργασία Ισραήλ-Αιγύπτου διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο, χάρη στις νέες προοπτικές ανάπτυξης στον τομέα της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου
Ωστόσο, ο πόλεμος που ξέσπασε τον περσινό Οκτώβριο και οι χερσαίες ισραηλινές επιχειρήσεις που επακολούθησαν ήταν επόμενο να ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου. Όταν ακραίες φωνές του ισραηλινού υπουργικού συμβουλίου άρχισαν να υποστηρίζουν ότι «οι Άραβες της Γάζας θα μπορούσαν κάλλιστα να μεταφερθούν σε άλλες αραβικές χώρες», η διακυβέρνηση Σίσι, σε συνεργασία με την ιορδανική μοναρχία, κατέστησε σαφές προς πάσα κατεύθυνση ότι «το πρόβλημα της Γάζας δεν είναι προς εξαγωγή». Με τη διεθνή διάσκεψη που συγκάλεσε στο Κάιρο ο πρόεδρος Σίσι, δύο μόλις εβδομάδες μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, εξέφρασε αυτό το πολύ απλό μήνυμα. Έκτοτε, είναι γεγονός ότι οι διμερείς σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου άρχισαν σταδιακά να ψυχραίνονται. Από την άλλη πλευρά όμως, κανείς στο Ισραήλ δεν τόλμησε ποτέ να αμφισβητήσει τη συμβολή του προέδρου Σίσι, όταν τον περασμένο Νοέμβριο απελευθερώνονταν από τη Χαμάς 80 ισραηλινοί όμηροι.
Ενώ οι χερσαίες επιχειρήσεις στη Γάζα συνεχίζονταν, με τον ισραηλινό στρατό να ανακοινώνει ότι σημαντικά τμήματα του θύλακα «ξεκαθαρίζονταν από τους τρομοκράτες», οι εκτοξεύσεις ρουκετών που συνεχίζονταν ουσιαστικά διέψευδαν τις «ισραηλινές επιχειρησιακές επιτυχίες». Ο τρόπος ανατροφοδότησης της Χαμάς με ρουκέτες και η λαθραία εισροή οπλισμού από το αιγυπτιακό έδαφος άρχισε να αποτελεί αντικείμενο σχολιασμού από ισραηλινούς αξιωματούχους, επιρρίπτοντας ευθύνες στην Αίγυπτο.
Δεν έχει καταστεί ακόμη σαφές εάν αυτές οι αιτιάσεις αποτέλεσαν έναν από τους λόγους που ώθησαν τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι να προβεί σε αιφνίδιο ευρύ κυβερνητικό ανασχηματισμό στις αρχές Ιουλίου, απομακρύνοντας από την κυβέρνηση τον εμπειρότατο υπουργό Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι, διατηρώντας ωστόσο στη θέση του τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Αμπάς Κάμελ. Χαρακτηριστικό όμως είναι ότι με την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης, οι Αιγύπτιοι φέρονταν πρόθυμοι να κτίσουν υπόγειο τείχος με ηλεκτρονικούς αισθητήρες κατά μήκος του «Άξονα Φιλαδέλφειας», που διαχωρίζει τη Γάζα από την Αίγυπτο. Ωστόσο, οι προτάσεις των Αιγυπτίων, αντί να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των Ισραηλινών, προκάλεσαν την καχυποψία τους, επειδή το Κάιρο έθετε τον όρο την άμεσης αποχώρησης του ισραηλινού στρατού από τη μεθόριο Γάζας-Αιγύπτου, και συγκεκριμένα από τον «Άξονα Φιλαδέλφειας» και το φυλάκιο της Ράφα, δύο θέσεις-κλειδιά που εν τω μεταξύ ο ισραηλινός στρατός είχε καταλάβει, επιδιώκοντας να εμποδίσει τη διακίνηση οπλισμού προς τη Γάζα με τελικό αποδέκτη τη Χαμάς.
Κορύφωση της κρίσης Ισραήλ-Αιγύπτου
Η κρίση στις σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου κορυφώθηκε, όταν την περασμένη Κυριακή οι Ισραηλινοί δημοσιοποίησαν εικόνες και βίντεο από συνολικά εννέα υπόγειες σήραγγες κάτω από τον «Άξονα Φιλαδέλφειας» στα σύνορα Γάζας-Αιγύπτου, κάποιες από τις οποίες είχαν ύψος τριών μέτρων, δίνοντας τη δυνατότητα διέλευσης σε φορτηγά που ενδεχομένως μετέφεραν οπλισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακριβώς την προηγούμενη ημέρα πραγματοποιήθηκε μία εξαιρετικά σύντομη κατ’ ιδίαν συνάντηση των επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών στο Κάιρο.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές είναι αμφίβολο εάν οι διαπραγματευτικές επαφές για την εκεχειρία στη Γάζα θα επαναληφθούν. Το βάρος και πάλι αναμένεται να πέσει στον Λευκό Οίκο, που καλείται να γεφυρώσει τις διαφορές που υπάρχουν, πρωτίστως μεταξύ των κέντρων λήψεως αποφάσεων σε Κάιρο και Ιερουσαλήμ– και εφόσον αυτές διευθετηθούν, τότε μόνο θα επικεντρωθούν στις διαφορές ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.
Πηγή DW
