Διμερές πρόβλημα Ελλάδας - Τουρκίας τείνει να καταστεί η εφαρμογή της συμφωνίας για το προσφυγικό, όπου η ΕΕ θα έχει ρόλο «διαιτητή» - και εν πάση περιπτώσει επικουρικό. Με ανησυχία η κυβέρνηση διαπιστώνει ότι η υλοποίηση των συμφωνηθέντων επαφίεται ουσιαστικά στην καλή θέληση των συμβαλλομένων μερών, ενώ από την πλευρά της Τουρκίας είναι εμφανής ήδη η πρόθεση να ακολουθήσει παρελκυστική τακτική, τηρώντας στην πράξη τα προσχήματα αλλά όχι την ουσία. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ εκφράζουν φόβους ότι τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα δεν πρόκειται να επιτευχθούν, επισημαίνοντας παράλληλα ότι κατά την εφαρμογή της συμφωνίας θα ανακύψουν προβλήματα παράβασης κανόνων του διεθνούς δικαίου.
Η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί μετά το νέο τρομοκρατικό χτύπημα στις Βρυξέλλες και την αναζωπύρωση της "ισλαμοφοβίας", που εκτιμάται ότι θα προκαλέσουν αλλαγή της στάσης ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στο προσφυγικό. Οι χώρες που είναι ήδη απρόθυμες να δεχθούν πρόσφυγες, θα βρουν επιπλέον λόγους για να επιμείνουν στην άρνηση τους και θα επιδιώξουν αποτελεσματικότερο «σφράγισμα» των συνόρων. Αναπόφευκτα, το πρόβλημα για την Ελλάδα θα γίνει μεγαλύτερο.
Η κυβέρνηση είναι τώρα αναγκασμένη να επικεντρωθεί στην εφαρμογή της συμφωνίας, ελπίζοντας ότι οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να ασκούν ισχυρή πίεση στην Αγκυρα, προκειμένου να ανακόψει τη ροή προσφύγων και να μην παρεμβάλει προσκόμματα στην επανεισδοχή προσφύγων-μεταναστών.
Η Αθήνα ζήτησε ήδη από τον ειδικό συντονιστή της ΕΕ για το προσφυγικό Μάρτεν Φερβέι να παρέμβει προς την Τουρκία. Ανάλογα διαβήματα θα γίνουν από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα προς την καγκελάριο Μέρκελ, τον Ζ. Κ. Γιούνκερ και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
Και για την Αγκυρα το προσφυγικό είναι μέγα πρόβλημα, αλλά η τουρκική ηγεσία εκτιμά ότι ότι μπορεί να κερδίσει περισσόερα συντηρώντας το ωε απειλή για την Ευρώπη, παρά συνεργαζόμενη ειλικρινώς για την επίλυση του.Το μεγαλύτερο όφελος δεν είναι τα οικονομικά ανταλλάγματα που παίρνει με τη συμφωνία, αλλά η νομιμοποίηση από τη διεθνή κοινότητα των πρακτικών της στη Συρία, στο Κουρδικό, στο Αιγαίο, καθώς και η ανοχή αυταρχικών πολιτικών που εφαρμόζει στο εσωτερικό της χώρας, με συστηματική καταπάτηση δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Αδιάκοπη ροή προσφύγων
Κι ενώ ο έλεγχος-«διαλογή» προσφύγων και μεταναστών αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο έργο, η κατάσταση επιδεινώνεται, καθώς συνεχίζεται η ροή από τα τουρκικά παράλια προς τα νησιά του Αιγαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συντονιστικού, οι μετανάστες και πρόσφυγες εντός της χώρας ξεπέρασαν τους 50.000, ενώ στις δύο πρώτες ημέρες εφαρμογής της συμφωνίας 1.662 νέες αφίξεις καταγράφηκαν στα νησιά του Αιγαίου.
Η προχθεσινή δήλωση αξιωματούχου της ΕΕ ότι «στην Ελλάδα θα δημιουργηθούν πολλά Ellis Islands» (το νησί που ήταν τον περασμένο αιώνα πύλη εισόδου και «αποθήκη» μεταναστών στις ΗΠΑ), δείχνει ότι οι Ευρωπαίο μεταφέρουν την διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος στην Ελλάδα, η οποία από την πλευρά της εξαρτάται από την Τουρκία.
Τα προβλήματα από τη συμφωνία
Όμως, από πολλές πλευρές εκφράζονται πλέον σοβαρές αμφιβολίες ως προς το αν θα επιτευχθούν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Όπως επισημαίνεται με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι στιγμής:
- Η εφαρμογή της συμφωνίας επαφίεται ουσιαστικά στην καλή θέληση και ειλικρινή διάθεση των συμβαλλομένων – κυρίως της Τουρκίας, αλλά και των χωρών της κεντρικής Ευρώπης που έκλεισαν τα σύνορα και θέλουν να κρατήσουν μακριά το πρόβλημα
- Η ανακατανομή των προσφύγων στις χώρες της ΕΕ θα γίνει σε εθελοντική βάση. Κανείς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν πρόκειται να δεχτεί πρόσφυγες. Θα χρειασθεί να γίνουν μακρόσυρτες διαπραγματεύσεις επί μήνες για το εάν ο αριθμός τους θα είναι «δέκα πάνω ή δέκα κάτω», ενώ η συμφωνία προβλέπει μετεγκατάσταση δεκάδων χιλιάδων.
- Θα δημιουργηθεί ατέλειωτη λίστα αναμονής στην Τουρκία, η οποία με τη σειρά της θα απειλήσει κάποια στιγμή να παγώσει τη συμφωνία, επειδή η ευρωπαϊκή πλευρά δεν θα τηρεί τα συμφωνηθέντα.
- Μεγάλο πρόβλημα θα αποτελέσουν οι μη Σύροι πρόσφυγες, οι οποίοι προφανώς δεν θα «αποδεχτούν τη μοίρα τους» μένοντας στην Τουρκία
- Πρόσφυγες που θα εγκλωβιστούν στην Ελλάδα θα εξακολουθούν να ασκούν πιέσεις για να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Κεντρική Ευρώπη. Κάποια στιγμή θα αποκτήσουν έστω και προσωρινά χαρτιά από το ελληνικό κράτος - όπως επιβάλλεται από τις διεθνείς συμβάσεις - και τα μέτρα περιορισμού τους θα χαλαρώσουν.
- Η παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και των Τούρκων παρατηρητών στα νησιά δημιουργεί νέα σημεία τριβής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εφαρμογή της συμφωνίας.
