Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ελληνικά μέτρα ύψους 1 δισ. ευρώ για τη στήριξη δύο έργων παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Κομισιόν,τα μέτρα συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων της Ελλάδας, καθώς και των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 %, καθιστώντας δυνατή την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.
Το Seli Project προωθείται από τους επιχειρηματίες Κ.Μητσιολίδης και Χρ. Μποζατζίδη της Agrotec και το Faethon Project από τον όμιλο του εφοπλιστή Τσάκου σε συνεργασία με τη γερμανική Altus.
Τα ελληνικά μέτρα
Η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή τα σχέδιά της να στηρίξει δύο έργα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συνολικού προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ.
Το έργο «Faethon» περιλαμβάνει την κατασκευή δύο φωτοβολταϊκών μονάδων καθεμία από τις οποίες θα έχει δυναμικότητα 252 MW, καθώς και την κατασκευή ολοκληρωμένων μονάδων θερμικής αποθήκευσης τηγμένου άλατος και ενός υποσταθμού υπερυψηλής τάσης. Στόχος αυτού του έργου είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η πλεονάζουσα ενέργεια θα αποθηκεύεται και στη συνέχεια θα μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια προς χρήση σε περιόδους αιχμής της κατανάλωσης, όπως τις βραδινές και τις νυκτερινές ώρες.
Το έργο «Σέλι» περιλαμβάνει την κατασκευή φωτοβολταϊκής μονάδας 309 MW συνοδευόμενης από ένα ενσωματωμένο σύστημα αποθήκευσης ενέργειας σε συσσωρευτές ιόντων λιθίου. Στόχος αυτού του έργου είναι η βελτιστοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και της σταθερότητας του δικτύου.
Και οι δύο κατασκευές προβλέπεται να ολοκληρωθούν έως τα μέσα του 2025.
Η ενίσχυση θα λάβει τη μορφή αμφίδρομης σύμβασης επί διαφοράς διάρκειας είκοσι ετών. Η τιμή άσκησης του δικαιώματος θα καθορίζεται από τεχνική επιτροπή βάσει, μεταξύ άλλων, ανάλυσης κόστους-οφέλους και εκτίμησης κινδύνου. Η τιμή αναφοράς θα υπολογίζεται ως μηνιαίος σταθμισμένος ως προς την παραγωγή μέσος όρος της αγοραίας τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας στις αγορές επόμενης ημέρας.
Όταν η τιμή αναφοράς είναι χαμηλότερη από την τιμή άσκησης του δικαιώματος, οι δικαιούχοι θα έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν πληρωμές ίσες προς τη διαφορά μεταξύ των δύο τιμών. Ωστόσο, όταν η τιμή αναφοράς είναι υψηλότερη από την τιμή άσκησης του δικαιώματος, οι δικαιούχοι θα πρέπει να καταβάλουν τη διαφορά στις ελληνικές αρχές. Το καθεστώς θα διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα των τιμών για τους παραγωγούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εξασφαλίζοντας ένα ελάχιστο επίπεδο απόδοσης, χωρίς ωστόσο να αποζημιώνονται υπερβολικά οι δικαιούχοι σε περιόδους κατά τις οποίες η τιμή αναφοράς είναι υψηλότερη από την τιμή άσκησης του δικαιώματος. Η στήριξη των έργων θα καταβάλλεται ετησίως για περίοδο 20 ετών.
Αμφότερα τα έργα αναμένεται να αυξήσουν την ετήσια καθαρή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στο ελληνικό μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας κατά περίπου 1,2 TWh. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 2,1 % της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας το 2020. Επιπλέον, τα δύο έργα θα τονώσουν την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κατά 8 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2020. Οι μονάδες αποθήκευσης και στα δύο έργα θα συμβάλουν στην αποσύνδεση της κατανομής ηλεκτρικής ενέργειας από την παραγωγή, μετριάζοντας έτσι τη διαλείπουσα φύση της ηλιακής ενέργειας και ενισχύοντας τη σταθερότητα του ελληνικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.
Αξιολόγηση της Επιτροπής
Η Επιτροπή αξιολόγησε το μέτρο βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο επιτρέπει στα κράτη μέλη να στηρίξουν την ανάπτυξη ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων υπό ορισμένες προϋποθέσεις, και των κατευθυντήριων γραμμών του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας.
Η Επιτροπή διαπίστωσε τα εξής:
- Τα μέτρα διευκολύνουν την ανάπτυξη οικονομικής δραστηριότητας και, συγκεκριμένα, της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε συνδυασμό με μονάδες αποθήκευσης. Η ενίσχυση είναι αναγκαία και κατάλληλη για τη στήριξη της απανθρακοποίησης του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς περιβαλλοντικούς στόχους.
- Η ενίσχυση έχει «χαρακτήρα κινήτρου», καθώς οι δικαιούχοι δεν θα πραγματοποιούσαν τις επενδύσεις στην απανθρακοποίηση στον ίδιο βαθμό χωρίς τη δημόσια στήριξη.
- Η ενίσχυση έχει περιορισμένο αντίκτυπο στον ανταγωνισμό και στο εμπόριο εντός της ΕΕ. Ειδικότερα, η ενίσχυση είναι αναλογική και τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό και στο εμπόριο θα είναι περιορισμένες, λόγω του σχεδιασμού των συμβάσεων επί διαφοράς ο οποίος διασφαλίζει ότι το ποσό της ενίσχυσης περιορίζεται στο ελάχιστο.
- Οι ελληνικές αρχές θα διασφαλίσουν ότι η τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί ως αποτέλεσμα των έργων θα τεθεί στη διάθεση κάθε εταιρείας που επιθυμεί να αναπτύξει τέτοιες τεχνολογίες στην Ελλάδα.
Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή ενέκρινε τα ελληνικά μέτρα βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Ιστορικό
Οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή αξιολογεί τη συμβατότητα των μέτρων ενίσχυσης για την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του κλίματος, και για την ενέργεια που υπόκεινται στην υποχρέωση κοινοποίησης του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ.
Οι κατευθυντήριες γραμμές δημιουργούν ένα ευέλικτο, κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό πλαίσιο που θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να παράσχουν την αναγκαία στήριξη για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας με στοχευμένο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Οι κανόνες ευθυγραμμίζονται με τους σημαντικούς στόχους και τις επιδιώξεις της ΕΕ που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, καθώς και με άλλες πρόσφατες κανονιστικές αλλαγές στους τομείς της ενέργειας και του περιβάλλοντος, θα λαμβάνουν δε υπόψη την αυξημένη σημασία της κλιματικής προστασίας.
Με την ανακοίνωση για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία το 2019, η Επιτροπή έθεσε τον στόχο των μηδενικών καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2050, ο οποίος κατοχυρώνεται στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα. Το νομοθέτημα αυτό εφαρμόζεται από τον Ιούλιο του 2021 και προβλέπει επίσης τον ενδιάμεσο στόχο της μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030. Με την έκδοση των νομοθετικών προτάσεων της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 %, η ΕΕ έθεσε νομικά δεσμευτικούς στόχους για το κλίμα που καλύπτουν όλους τους βασικούς τομείς της οικονομίας.
Η αποθήκευση ενέργειας είναι μια λύση κρίσιμης σημασίας για την παροχή της αναγκαίας ευελιξίας, σταθερότητας και αξιοπιστίας για το ενεργειακό σύστημα του μέλλοντος. Η ευελιξία του συστήματος είναι ιδιαίτερα αναγκαία στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, όπου το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εκτιμάται ότι θα ανέλθει περίπου σε 69 % έως το 2030 και σε 80 % έως το 2050. Τον Μάρτιο του 2023 η Επιτροπή εξέδωσε κατάλογο συστάσεων προς αύξηση της διάδοσης της αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, στο οποίο, αφενός, παρουσιάζονται οι προοπτικές του ισχύοντος κανονιστικού και χρηματοδοτικού πλαισίου της ΕΕ και του πλαισίου αγοράς της ΕΕ στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας και, αφετέρου, προσδιορίζονται οι φραγμοί, οι ευκαιρίες και οι βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη και τη διάδοση της αποθήκευσης ενέργειας.
Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευτεί με αριθμό SA.103399 στο μητρώο κρατικών ενισχύσεων στον ιστότοπο της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό, μόλις διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου. Οι νέες δημοσιεύσεις των αποφάσεων για τις κρατικές ενισχύσεις στο διαδίκτυο και στην Επίσημη Εφημερίδα αναρτώνται στο εβδομαδιαίο ηλεκτρονικό δελτίο για τον ανταγωνισμό «Competition Weekly e-News».
