Ευρωπαϊκά κονδύλια δεκάδων δισ. ευρώ θα χάσει τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα λόγω του Brexit, καθώς η έξοδος της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ θα δημιουργήσει «τρύπα» εσόδων στον κοινοτικό προϋπολογισμό, οδηγώντας αναπόφευκτα σε δραστική περικοπή των ποσών που διατίθενται για τα προγράμματα συνοχής και την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Οι περικοπές θ’ αρχίσουν το 2020 αν το Brexit γίνει ομαλά, με συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών για πληρωμές από πλευράς Μ. Βρετανίας, ή από το 2019 αν η αποχώρηση γίνει χωρίς συμφωνία.
Η Ελλάδα είναι να πάρει συνολικά 35 δισ. ευρώ στην περίοδο 2014-2020 (20 δισ. ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία και 15 δισ. από το Γεωργικό Ταμείο). Το ποσό θα αυξανόταν στο επόμενο χρηματοδοτικό πακέτο 2021-2027, λόγω του ότι έχει μειωθεί το ΑΕΠ σε όλες τις ελληνικές περιφέρειες και συνεπώς η χώρα είναι επιλέξιμη ως στόχος 1, δηλαδή θεωρείται οικονομικά ασθενέστερη περιοχή, όπου πρέπει να διοχετευθούν μεγαλύτερα κονδύλια.
Επισημαίνεται ότι τα περίπου 5 δισ. που παίρνει ετησίως η χώρα μας από κονδύλια της ΕΕ, αντιστοιχούν σε πάνω 2,7% του ΑΕΠ και έχουν συμβάλει αποφασιστικά τα τελευταία χρόνια για να «κρατηθεί όρθια» η πραγματική οικονομία.
Τώρα όμως είναι αμφίβολο αν τα εγκεκριμένα κονδύλια θα δοθούν χωρίς περικοπές του 2019-2020 (μετά την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας), ενώ είναι βέβαιο ότι θα περικοπούν στο πακέτο της επταετίας 2017-2027.
Οι εκτιμήσεις της Κομισιόν
Σύμφωνα με το έγγραφο που δημοσιοποίησε η Κομισιόν, το Brexit θα αφήσει στον προϋπολογισμό «τρύπα» της τάξης των 10-11 δισ. ευρώ ετησίως, διότι η Μ. Βρετανία εισέφερε μέχρι τώρα περισσότερο από όσα εισέπραττε μέσω των κοινών πολιτικών.
Εάν στο ποσό αυτό προστεθούν τα πρόσθετα χρήματα που θα απαιτηθούν τα επόμενα χρόνια για την ευρωπαϊκή άμυνα και το προσφυγικό, τότε το έλλειμμα θα φτάσει και μπορεί να ξεπεράσει τα 20 δισ. ευρώ ετησίως.
Το θέμα παρουσιάζει διεξοδικά στον «Ελεύθερο Τύπο» ο ανταποκριτής της εφημερίδας στις Βρυξέλλες Νίκος Μπέλλος. Όπως επισημαίνει, εάν δεν βρεθεί λύση -που είναι το πιθανότερο σενάριο -το επόμενο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πακέτο για την επταετία 2021-2027 θα έχει «τρύπα» 140 δισ. ευρώ σε σχέση με το σημερινό, δηλαδή όσο είναι ο ετήσιος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το πρόβλημα θα μπορούσε να εμφανιστεί και νωρίτερα, δηλαδή το 2019 ή το 2020, εάν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit οδηγηθούν σε αδιέξοδο και το διαζύγιο δεν είναι συναινετικό. Το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεδομένου ότι οι Ευρωπαίοι ζητούν από το Λονδίνο 60 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση όλων των δεσμεύσεων που ανέλαβε το Ηνωμένο Βασίλειο ως χώρα- μέλος μαζί με τους εταίρους. Οι Βρετανοί σε καμία περίπτωση δεν φαίνονται διατεθειμένοι να καλύψουν αυτό το ποσό, που σημαίνει ότι η «τρύπα» στον κοινοτικό προϋπολογισμό μπορεί να προκύψει πριν από το 2021.
Ο τρεις επιλογές
Αναφορικά με τις πιθανές λύσεις για την κάλυψη του κενού, οι πραγματικές επιλογές για τις κυβερνήσεις στη διαπραγμάτευση που θα ξεκινήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2018 είναι τρεις.
- Η πρώτη είναι η αύξηση των ιδίων πόρων, δηλαδή οι πλούσιες χώρες να καλύψουν το κενό που θα προκαλέσει η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου.
- Η δεύτερη επιλογή είναι να υπάρξουν οριζόντιες περικοπές παντού σε σχέση με το σημερινό χρηματοδοτικό πακέτο, της περιόδου 2014-2020.
- Η τρίτη επιλογή είναι ένας συνδυασμός των δύο, δηλαδή αύξηση των ιδίων πόρων με ταυτόχρονες περικοπές δαπανών.
Είναι προφανές ότι η πρώτη επιλογή θα πρέπει να αποκλειστεί για πολλούς λόγους, επισημαίνεται στην ανάλυση του Νίκου Μπέλλου.
Ο πρώτος είναι ότι οι πλουσιότερες χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία) δεν έχουν καμία διάθεση να αυξήσουν την καθαρή συνεισφορά τους στον προϋπολογισμό. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια καθαρή συνεισφορά στον προϋπολογισμό που βαίνει αυξανόμενη έχουν και οι Ιταλοί.
Κανένα από τα παραπάνω κράτη-μέλη δεν προτίθεται να χρηματοδοτήσει γενναία τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και κυρίως αυτές που στη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης επέδειξαν και συνεχίζουν να επιδεικνύουν πλήρη έλλειψη αλληλεγγύης προς την Ελλάδα και την Ιταλία.
Η κόντρα για το προσφυγικό
Δεν ήταν καθόλου τυχαία η φράση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν πριν από λίγες μέρες, σύμφωνα με την οποία: «Η Ε.Ε. δεν είναι σούπερ μάρκετ, για να διαλέξεις τι θα πάρεις». Η αιχμή ήταν για τους Πολωνούς, τους Ούγγρους και τους Τσέχους, οι οποίοι από τη μια εισπράττουν μεγάλα ποσά από την Ε.Ε. και από την άλλη, όταν εμφανίστηκε το προσφυγικό πρόβλημα, σήκωσαν φράκτες κατά μήκος των συνόρων τους.
Η λύση των οριζόντων περικοπών φαίνεται η πιο πιθανή επιλογή, παρά τις αντιδράσεις που είναι βέβαιο πως θα υπάρξουν από τις ανατολικές χώρες, αλλά και από άλλες που επωφελούνται από τα κοινοτικά κονδύλια, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία.
Στην καλύτερη περίπτωση οι χώρες με καθαρή συνεισφορά στον προϋπολογισμό θα δεχθούν μια μικρή αύξηση για να καλύψουν ένα μέρος των πρόσθετων δαπανών της ευρωπαϊκής άμυνας και του προσφυγικού.
Χάνουμε τα περισσότερα
Η Ελλάδα θα είναι η χώρα που θα πληγεί περισσότερο σε περίπτωση οριζόντιων περικοπών, γιατί πρόκειται για το μοναδικό κράτος-μέλος που επωφελείται και από τις δύο μεγάλες κοινοτικές πολιτικές, τη συνοχή και την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Οι δύο αυτές πολιτικές απορροφούν μαζί σήμερα περίπου 100 από τα 145 δισ. ευρώ του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι χρηματοδοτήσεις που επωφελείται η χώρα μας από τις δύο αυτές πολιτικές για την περίοδο 2014-2020 φτάνουν τα 35 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 20 δισ. ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία και 15 δισ. ευρώ από το Γεωργικό Ταμείο (εισοδηματικές ενισχύσεις γεωργών, προγράμματα). Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν σε 2,5% του ΑΕΠ ετησίως. Τα χρήματα αυτά επέτρεψαν την επιβίωση της χώρας μας στη διάρκεια της σημερινής κρίσης