Απαραίτητη προφύλαξη προκειμένου να ενισχυθεί η ανοσία κατά της Covid-19 ή ένα μέτρο χωρίς επιστημονική θεμελίωση και άνισο έναντι των φτωχών χωρών; Το ενδεχόμενο χορήγησης μιας τρίτης δόσης εμβολίου για όλο τον πληθυσμό αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων.
Ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία, άρχισαν να χορηγούν την αναμνηστική αυτή δόση σε ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού: στους πιο ηλικιωμένους (έξι μήνες μετά τον εμβολιασμό τους) και στους ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Για το δικαιολογήσουν, οι χώρες αυτές επικαλούνται μείωση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων κατά της μόλυνσης με την παραλλαγή Δέλτα, μια μείωση που φαίνεται να επιταχύνεται όσο περνάει ο καιρός.
Άλλες κυβερνήσεις πήγαν πιο μακριά ή θέλουν να πάνε. Στο Ισραήλ, η τρίτη δόση είναι διαθέσιμη από την ηλικία των 12 ετών, πέντε μήνες μετά τον εμβολιασμό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προβλέπουν να ξεκινήσουν από τις 20 Σεπτεμβρίου μια εκστρατεία χορήγησης αναμνηστικής δόσης για όλους τους Αμερικανούς με τα εμβόλια των Pfizer και Moderna.
Ένα μέτρο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) έχει αποδοκιμάσει κατ΄επανάληψη.
«Προς το παρόν, δεν επιθυμούμε να δούμε μια γενικευμένη χρήση των αναμνηστικών δόσεων για τους ανθρώπους με καλή υγεία που έχουν εμβολιαστεί πλήρως», επανέλαβε προχθές, Τετάρτη, ο γενικός διευθυντής του οργανισμού Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.
«Δεν θα παραμείνω σιωπηλός όσο οι επιχειρήσεις και οι χώρες που ελέγχουν τον παγκόσμιο εφοδιασμό σε εμβόλια πιστεύουν ότι οι φτωχοί του κόσμου πρέπει να αρκεστούν στα απομεινάρια», είπε, εκνευρισμένος.
Ποιο όφελος;
Από επιστημονική άποψη, υπάρχει συναίνεση γύρω από τη χορήγηση τρίτης δόσης σε ανθρώπους «ανοσοκατεσταλμένους», δηλ. εκείνους το ανοσοποιητικό σύστημα των οποίων είναι εξασθενημένο (από έναν καρκίνο ή μια μεταμόσχευση οργάνου, για παράδειγμα). Μελέτες έχουν δείξει πως, παρά τον εμβολιασμό, ο οργανισμός τους δεν παρήγαγε αρκετά αντισώματα (το κύριο κριτήριο προκειμένου να αποτιμηθεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων).
Αν και με λιγότερα δεδομένα, ο ίδιος συλλογισμός ισχύει και για τους ηλικιωμένους, το ανοσοποιητικό σύστημα των οποίων έχει γίνει λιγότερο αποτελεσματικό λόγω γήρατος.
Αντίθετα οι επιστήμονες αμφισβητούν τη χρησιμότητα μιας αναμνηστικής δόσης για τους νέους σε καλή υγεία, επικαλούμενοι την έλλειψη επιστημονικής απόδειξης
«Δεν είμαστε σίγουροι ότι το όφελος θα είναι μεγαλύτερο», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο καρδιολόγος Φλοριάν Ζορές της γαλλικής συλλογικότητας Du côté de la science, που είναι προσηλωμένη στην υπεράσπιση της ακεραιότητας της επιστήμης.
Όπως λέει, «μπορούμε να κάνουμε έρευνες, να σκεφθούμε πληθυσμούς-στόχους αντί να κάνουμε μια τρίτη δόση σε όλο τον πληθυσμό, ή να κάνουμε ποσοτικό προσδιορισμό αντισωμάτων» προκειμένου να προσδιορίσουμε αν κάποιος έχει ή όχι ανάγκη αυτή την αναμνηστική δόση. «Θα ήταν λίγο πιο έξυπνο από επιστημονική άποψη», εκτιμά ο δρ Ζορές.
«Μπούμερανγκ»
Εξάλλου, το θέμα της ανισότητας στην πρόσβαση στα εμβόλια ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές χώρες, που εγείρει ο Π.Ο.Υ., δεν είναι μόνο ηθικό. Είναι επίσης πραγματικό σε υγειονομικό επίπεδο.
«Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι η προτεραιότητα των πλούσιων χωρών πρέπει να είναι να χορηγήσουν μια τρίτη δόση προτού ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της Γης να έχουν λάβει τις δύο πρώτες», δηλώνει στο AFP ο επιδημιολόγος Αντουάν Φλαό.
Επειδή, αφήνοντας τον ιό να εξαπλώνεται σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, μπορεί να γίνει ένα «ιδιαίτερα σοβαρό μπούμπεραγκ για τις πλούσιες χώρες, αν αυτές οι εξωτικές επιδημίες προκαλούν νέες πιο μεταδοτικές παραλλαγές που διαφεύγουν από τα υπάρχοντα εμβόλια», εκτιμά.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Φλαό, διευθυντή του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, η γενίκευση της τρίτης δόσης στο Ισραήλ θα χρησιμεύσει ως εμπειρία για τον υπόλοιπο κόσμο.
«Αν το όφελος της τρίτης δόσης είναι σημαντικό, οι ειδικοί θα τείνουν περισσότερο να υποστηρίξουν την αρχή της χορήγησής της», προβλέπει.
«Αν το όφελος αυτό παραμένει οριακό, θα πρέπει να τεθεί η ερώτηση ποια είναι η καλύτερη στρατηγική αυτή τη στιγμή: να εμβολιάσουμε με την τρίτη δόση τους πληθυσμούς των πιο πλούσιων χωρών της Γης προσφέροντάς τους ένα οριακό όφελος και να αφήσουμε τους φτωχούς με μια πολύ αδύναμη προστασία ή, αντίθετα, να εμβολιάσουμε κατ΄αρχάς όλο τον πλανήτη;», καταλήγει.