Στη δυναμική ανάπτυξη της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων και την αύξηση των εξαγωγών ως σταθερού κι ανθεκτικού μοχλού ενίσχυσης της ελληνικής οικονομίας ποντάρει η κυβέρνηση διαπιστώνοντας παράλληλα ότι οι προκλήσεις είναι μεγάλες, κυρίως με αιχμή τον πληθωρισμό αλλά και τη διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος.
Μιλώντας στο Σin, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Β. Ελλάδος (ΣΕΒΕ), Δρ. Γιώργος Κωνσταντόπουλος υπογραμμίζει -μεταξύ άλλων- τη δυναμική πορεία του κλάδου τα τελευταία χρόνια, σημειώνοντας ωστόσο εμφατικά ότι «τα νούμερα αυτά δεν πλησιάζουν καν στις πραγματικές δυνατότητες του κλάδου».
Θέτει ως μία από τις προτεραιότητες την «ενίσχυση της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων» τονίζοντας πως «το στοίχημα των εξαγωγέων είναι η άμβλυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων».
Ο κ. Κωνσταντόπουλος αναφέρεται και στα εμπόδια που συναντά ο κλάδος με την αύξηση των πρώτων υλών, του μεταφορικού κόστους, την εκτίναξη του πληθωρισμού και την ενεργειακή κρίση που «απειλούν, όπως λέει, την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων». Στο πλαίσιο αυτό, κάνει έκκληση για τη στήριξή τους προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση «ο ρυθμός ανάπτυξης των εξαγωγών θα ανακοπεί και οι επιδόσεις θα υποχωρήσουν στα επίπεδα του 2017».
Αναφερόμενος στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος, ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ τονίζει ότι για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα «πρέπει να ενισχύσουμε την εγχώρια παραγωγή και να υποκαταστήσουμε με εγχώρια τα προϊόντα που εισάγουμε».
Επίσης, αναφέρεται στα κρίσιμα ζητήματα της ψηφιακής μετάβασης και της αειφόρου ανάπτυξης που σηματοδοτούν τη νέα πραγματικότητα στο επιχειρείν. Για να επιβιώσουμε «δεν μπορούμε να λειτουργούμε με τεχνικές της δεκαετίας του 1990 και του 2000» σημειώνει.
Τέλος, επικροτεί τη συνεργασία με το Κράτος για την ενίσχυση της εξωστρέφειας, εξαίρει την κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Εξωστρέφειας ενώ τάσσεται υπέρ της ένταξης των στόχων του Σχεδίου στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Ολόκληρη η συνέντευξη του Προέδρου του ΣΕΒΕ, Δρ. Γιώργου Κωνσταντόπουλου στην Έλλη Κομνηνού:
Παρά τις αντίξοες συνθήκες στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, η ανοδική πορεία των εξαγωγών συνεχίστηκε το α΄ τρίμηνο του έτους επιβεβαιώνοντας ότι ο εξαγωγικός τομέας αποτελεί μοχλό για την ελληνική οικονομία. Θα ήθελα ένα σχόλιο σας για τις προοπτικές του κλάδου.
Οι ισχυρές προοπτικές του κλάδου αλλά και οι δυνατότητες των εξαγωγικών επιχειρήσεων φαίνονται από τις επιδόσεις μας. Από τα €18 δις το 2009, στα €33,9 δις το 2019 και στα €40 δις το 2021. Στο α’ τρίμηνο του 2022 βλέπουμε τις εξαγωγές να τρέχουν με αμείωτο ρυθμό και να σημειώνουν αύξηση κατά 32,0% σε σχέση με πέρυσι και κατά 45,2% σε σχέση με πρόπερσι. Δεν επαναπαυόμαστε όμως γιατί τα νούμερα αυτά δεν πλησιάζουν καν στις πραγματικές δυνατότητες του κλάδου.
Ένα στοίχημα που έχουμε βάλει στον ΣΕΒΕ είναι η άμβλυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Αυτή τη στιγμή το 65,4% των εξαγωγών γίνεται από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ενώ η Κόρινθος (λόγω των πετρελαιοειδών) συμμετέχει με 7,8% στις εθνικές εξαγωγές. Αυτό σημαίνει ότι οι υπόλοιπες 49 περιφέρειες συμμετέχουν μόνο με 26,7%. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τα μοναδικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής και να δώσουμε έμφαση στο πώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της επαρχίας θα αποκτήσουν εξωστρεφή προσανατολισμό.
Ποια είναι τα προϊόντα αλλά και οι οικονομικοί κλάδοι που αποτελούν τα ισχυρά χαρτιά των εξαγωγών της χώρας;
Οι τρεις σημαντικότεροι κλάδοι για τις ελληνικές εξαγωγές είναι τα βιομηχανικά, τα τρόφιμα και τα χημικά προϊόντα. Το 2021 οι εξαγωγές των τριών αυτών κλάδων ανήλθε σε €6,2 δις, €5,9 δις και €5,6 δις αντίστοιχα συγκεντρώνοντας αθροιστικά μερίδιο 44% επί του συνόλου, ενώ και στο α’ τρίμηνο του 2022 έχουν καταγράψει άνοδο κατά 38,9%, 16,1% και 6,5% συγκριτικά με πέρυσι.
Σε επίπεδο προϊόντων για το 2021, το αλουμίνιο και ο χαλκός κατέγραψαν εξαγωγές άνω των €3,0 δις, τα φαρμακευτικά ξεπέρασαν τα €2,8 δις, ενώ τα παρασκευάσματα λαχανικών και φρούτων και οι καρποί και τα φρούτα σημείωσαν εξαγωγές αξίας €2,4 δις.
Και φυσικά, η σημαντικότερη κατηγορία για τις ελληνικές εξαγωγές -υπό το πρίσμα της αξίας- παραμένουν τα πετρελαιοειδή με μερίδιο 28,2% στο σύνολο και εξαγωγές €11,2 δις.
Ποιες είναι οι χώρες που αποτελούν τους βασικούς προορισμούς της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας αλλά και ποιοι νέοι προορισμοί δίνουν μηνύματα ότι μπορούν να αναδειχθούν μελλοντικά;
Σήμερα, τα ελληνικά προϊόντα βρίσκονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σε καθεμία από τις 280 χώρες του κόσμου. Οι σημαντικότεροι προορισμοί αποτελούν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα η Ιταλία, η Γερμανία και η Κύπρος με μερίδιο 9,9%, 7,3% και 6,4% αντίστοιχα. Ακολουθούν Τουρκία, Βουλγαρία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ρουμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ισπανία, οι οποίες συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα.
Στον ΣΕΒΕ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τους Συμβούλους ΟΕΥ, προσπαθούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω το διμερές εμπόριο με χώρες με τις οποίες έχουμε παραδοσιακά ισχυρές σχέσεις, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο και ταυτόχρονα να προσεγγίσουμε νέες αγορές, όπου η παρουσία μας ακόμη είναι υποτονική.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, οι οποίες θεωρούνται το “Next big thing in business” και οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν πολλές ευκαιρίες.
Ωστόσο, η εξαγωγική δραστηριότητα αντιμετωπίζει και σοβαρές προκλήσεις που παρεμποδίζουν την περαιτέρω ανάπτυξή της. Ο πληθωρισμός καλπάζει, τα κόστη των παραγωγών σημειώνουν αλλεπάλληλα ρεκόρ ενώ συνεχίζονται οι δυσχέρειες στην εφοδιαστική αλυσίδα. Θέλετε να μας πείτε που εντοπίζονται τα κρίσιμα προβλήματα;
Πράγματι, το τελευταίο διάστημα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο. Αρχικά, ήταν η υπέρμετρη αύξηση του κόστους των πρώτων υλών και του μεταφορικού κόστους με υπερδιπλασιασμό των ναύλων. Στη συνέχεια, και με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, εκτινάχθηκε ο πληθωρισμός και προέκυψε η ιδιαίτερα ανησυχητική ενεργειακή κρίση.
Όπως καταλαβαίνετε όλα αυτά είναι επιπρόσθετα κόστη τα οποία απειλούν την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Με όλα αυτά τα προβλήματα, ο ρυθμός ανάπτυξης των εξαγωγών που σήμερα βρίσκεται κοντά στο 30% θα μειωθεί και πιθανόν να ανατραπεί με κίνδυνο να επανέλθουμε στις επιδόσεις του 2017. Γι’ αυτό κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου ώστε να αντιληφθούμε όλοι το πρόβλημα και να υποστηρίξουμε τις επιχειρήσεις.
Στην παρέμβαση σας στο 8ο Ελληνο-γερμανικό φόρουμ τροφίμων εστιάσατε στην ανάγκη να ενισχυθεί η συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο ποσοστό των εξαγωγών της Ελλάδας. Θέλετε να μας παρουσιάσατε την υπάρχουσα κατάσταση αλλά και πως μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος για μεγαλύτερη συμμετοχή των ΜμΕ στην εξαγωγική διαδικασία.
Η ενίσχυση της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι ένα μεγάλο στοίχημα γιατί αυτή τη στιγμή στις εξαγωγές ισχύει ο κανόνας του pareto του 80/20. Δηλαδή, οι 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις εξάγουν πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών, ενώ μόλις το 15% των επιχειρήσεων παρουσιάζει εξαγωγική δραστηριότητα. Είναι δύσκολη ιστορία να προσαρμοστούν οι ΜμΕ στα απαιτητικά σύγχρονα δεδομένα.
Υπάρχει μία τεράστια δεξαμενή μικρομεσαίων επιχειρήσεων που μέσω της εξωστρέφειας μπορεί αφενός να συμβάλει στην ενίσχυση των εθνικών εξαγωγών και αφετέρου στη δική της ανάπτυξη. Οι λόγοι που αυτό δεν γίνεται πράξη είναι η έλλειψη γνώσης και η έλλειψη κινήτρων.
Επομένως, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τις επιχειρήσεις και να τις υποστηρίξουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειάς τους. Και φυσικά να τις παροτρύνουμε να εξάγουν μέσω κινήτρων. Γι’ αυτό και το νέο νομοσχέδιο για τις συνέργειες μεταξύ των επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά σημαντικό, αλλά πρέπει να εξετάσουμε διεξοδικά τα κίνητρα που δίνονται για νέες συνεργασίες στον τομέα της εξωστρέφειας.
Στο ίδιο φόρουμ θίξατε κι άλλο ένα σημαντικό ζήτημα που έχει να κάνει με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και την αειφόρο ανάπτυξη. Θα ήθελα ένα σχόλιο σας και γι’ αυτό το θέμα.
Η αλήθεια είναι πως έκανα εκτενή αναφορά στα δύο αυτά ζητήματα διότι πρόκειται για το μέλλον όχι μόνο της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, αλλά για όλο το επιχειρείν.
Οι δείκτες ESG είναι πλέον μετρήσιμοι και σαφείς. Κάθε επιχείρηση θα αξιολογείται βάσει των επιδόσεών της σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνικής ευθύνης και ορθής εταιρικής διακυβέρνησης. Κάθε νέα συνεργασία θα εξαρτάται από αυτούς τους δείκτες, κάτι το οποίο ήδη διαπιστώνουμε σε συζητήσεις μας με πελάτες από το εξωτερικό.
Και φυσικά έχουμε και την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Βιώνουμε ένα ψηφιακό άλμα• τη μετάβαση στην επιχειρηματικότητα έντασης τεχνολογίας. Όταν οι ανταγωνιστές μας στο εξωτερικό εφαρμόζουν λύσεις τεχνητής νοημοσύνης για να βελτιστοποιήσουν την παραγωγική τους διαδικασία και τα ίδια τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, εμείς δεν μπορούμε να λειτουργούμε με τεχνικές της δεκαετίας του 1990 και του 2000.
Σήμερα βρισκόμαστε σε μία μεταβατική περίοδο, αλλά σε λίγα χρόνια θα βρισκόμαστε σε μία νέα πραγματικότητα. Και τότε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να επιβιώσουμε.
Ποιες πρωτοβουλίες τις κυβέρνησης στηρίζουν τη δυναμική του κλάδου αλλά και τι επιπλέον μπορεί να γίνει;
Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Εξωτερικών συγκεκριμένα έχουν σταθεί αρωγοί στην προσπάθειά μας για ενίσχυση της εξωστρέφειας. Η δε στενή συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με τους εμπορικούς ακολούθους και τα γραφεία ΟΕΥ έχει αποδώσει καρπούς ανοίγοντας νέες αγορές και διευκολύνοντας το έργο των εξαγωγέων.
Μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία ήταν η κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Εξωστρέφειας. Πρόκειται για ένα σαφές πλάνο με μετρήσιμους στόχους που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε όλοι τη στρατηγική σημασία της εξωστρέφειας για την ελληνική οικονομία.
Πιστεύω πως το επόμενο βήμα είναι να ενταχθούν αυτοί οι στόχοι στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως και η άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων που προανέφερα. Δυστυχώς μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο δε συμβαίνει, αλλά ευελπιστούμε πως η κατάσταση θα αλλάξει.
Παράλληλα, με τις εξαγωγές έχουμε και αύξηση των εισαγωγών και συνεπακόλουθα και του εμπορικού ελλείμματος της χώρας. Αυτό πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Τα δεδομένα των τελευταίων μηνών δείχνουν μία υπέρμετρη αύξηση στις εισαγωγές, το οποίο αποτελεί ένα άκρως ανησυχητικό φαινόμενο αφού το εμπορικό έλλειμμα επιδρά αρνητικά στην οικονομία.
Για να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο πρέπει να ενισχύσουμε την εγχώρια παραγωγή και να αντικαταστήσουμε τα προϊόντα που εισάγουμε με εγχώρια. Βέβαια, θα ρωτήσει κανείς είμαστε πλήρως αυτάρκεις; Σαφέστατα όχι. Αλλά υπάρχουν πολλοί κλάδοι στους οποίους μπορούμε να μετατρέψουμε το έλλειμμα σε πλεόνασμα. Για παράδειγμα στον πλέον δυναμικό κλάδο των τροφίμων και ποτών το 2019 είχαμε έλλειμμα €750 εκατ. και το 2020 περάσαμε σε πλεόνασμα €422 εκατ.
Και υπάρχουν πολλές υποκατηγορίες στις οποίες μπορούμε να βελτιώσουμε την επίδοσή μας, όπως στα κρέατα, στα οποία έχουμε εισαγωγές αξίας €1,1 δις και εξαγωγές μόλις €132 εκατ. Οι τρόποι αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου είναι πολλοί. Παρακολουθούμε στενά τον ανταγωνισμό και το τι κάνουν οι χώρες που πρωταγωνιστούν στην εξωστρέφεια. Με την κατάλληλη στρατηγική, σε μερικά χρόνια θα ανήκουμε και εμείς σε αυτή την κατηγορία.