Οι πάγιες θέσεις του για τη δημοσιονομική σταθερότητα και τις ιδιωτικοποιήσεις πολεμήθηκαν άγρια αλλά η ορθότητα τους είναι πια αδιαμφισβήτητη.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ*
Η ιστορική διαδρομή και το έργο μεγάλων πολιτικών ηγετών δεν (πρέπει να) κρίνονται εν θερμώ. Καλύτερος κριτής, αναμφίβολα, είναι ο ιστορικός του μέλλοντος, που συλλέγει τα ιστορικά στοιχεία με οδηγό τις αρχές της επιστήμης, χωρίς να επηρεάζεται από πολιτικά πάθη.
Η περίπτωση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, όμως, έχει μια σπάνια ιδιαιτερότητα: είναι ένας από τους ελάχιστους - αν όχι ο μοναδικός- πολιτικός ηγέτης που φεύγει από τη ζωή, έχοντας δει να δικαιώνονται ορισμένες από τις βασικές θέσεις και αρχές τις οποίες υπηρέτησε με συνέπεια στον πολιτικό βίο του. Παρ' ότι γι’ αυτές τις ιδέες του πολεμήθηκε και συκοφαντήθηκε άγρια από πολιτικούς αντιπάλους, ενώ αυτές ακριβώς οι ιδέες τον έκαναν δυσάρεστο και αντιδημοφιλή σε μεγάλα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.
Αναφερόμαστε, βεβαίως, στις δύο βασικές θέσεις που εξέφρασε και υπηρέτησε με συνέπεια ο πρώην πρωθυπουργός:
1. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπερασπίσθηκε με σθένος την άποψη ότι η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να αναζητεί την ευημερία στην υπερβολική κατανάλωση με δανεικά, που αποσταθεροποιεί την οικονομία και υποθηκεύει το μέλλον. Υπερασπίσθηκε, μάλιστα, αυτή τη συνετή αντίληψη για τη δημοσιονομική διαχείριση με σπάνια για πολιτικό άνδρα συνέπεια, είτε βρισκόταν ως ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης απέναντι στον Ανδρέα Παπανδρέου, που μετέτρεψε τον δανεισμό σεοδηγό πολιτικής, είτε ως πρωθυπουργός, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ή και ακόμη ως βετεράνος της πολιτικής, που έβλεπε με καθαρότητα, κατά την περίοδο μετά την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη, πόσο μεγάλη παγίδα αποτελούσε ο φθηνός δανεισμός που έφερε η συμμετοχή στη νομισματική ένωση.
2. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αποτέλεσε σπάνια περίπτωση πολιτικού, που πίστεψε με πάθος, πριν ακόμη καταρρεύσει το καταστροφικό πείραμα του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», ότι αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη και την ευημερία η ελεύθερη άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας. Σε εποχές που ακόμη και το ίδιο του το κόμμα, η Νέα Δημοκρατία που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, έβλεπε με καλό μάτι τον κρατισμό και την κεντρική καθοδήγηση της οικονομίας, σε εποχές που ο κρατισμός μετατρεπόταν από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου σε «ευαγγέλιο» της οικονομικής πολιτικής, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε αταλάντευτος υπερασπιστής του φιλελευθερισμού και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Και επέμεινε στις θέσεις του, απαντώντας πάντα με στιβαρά επιχειρήματα και ορθολογισμό σε κάθε είδους επικρίσεις, λοιδορίες ή ακόμη και συκοφαντίες, σε κάθε είδους επινοήσεις του «τοξικού» λαϊκισμού, που δηλητηριάζει εδώ και πολλά χρόνια τη δημόσια ζωή, την οικονομία και την κοινωνία και, εν πολλοίς, βρίσκεται πίσω από την οικονομική κατάρρευση του 2010.
Αυτές οι ιδέες του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη δεν χρειάζεται να αξιολογηθούν από τον ιστορικό του μέλλοντος. Έχουν ήδη δικαιωθεί από την ιστορία. Ποιος αμφισβητεί σήμερα ότι, αν οι πολιτικές μας ηγεσίες είχαν ακολουθήσει τις αρχές και τους κανόνες της υγιούς δημοσιονομικής διαχείρισης, αντί να δημιουργούν ψεύτικα όνειρα και να ψηφοθηρούν με δανεικά, θα είχαμε αποφύγει τη χειρότερη οικονομική κατάρρευση της μεταπολεμικής περιόδου;
Ποιος αμφισβητεί ότι αν είχε αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέας σε αυτή τη χώρα υγιώς και χωρίς τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του κράτους, θα είχαμε κατακτήσει τα επίπεδα ευημερίας άλλων ευρωπαϊκών κρατών, αντί να φθάσουμε σε μια πολυετή ύφεση, που συγκρίνεται μόνο με τη Μεγάλη Ύφεση του μεσοπολέμου στις ΗΠΑ;
Η δημοσιονομική σύνεση και ο οικονομικός φιλελευθερισμός που πρέσβευε μοναχικά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στην ιστορική του διαδρομή, δικαιώθηκαν πανηγυρικά, ιδιαίτερα από το 2015 και μετά: ακόμη και η ριζοσπαστική αριστερά, που ήλθε στην εξουσία με τις γνωστές υποσχέσεις για ολική επαναφορά στην ευημερία με δανεικά και με τις πιο «σκουριασμένες» κρατικιστικές αντιλήψεις, υποχρεώθηκε να προσαρμοσθεί βίαια και με επώδυνο τρόπο στην πραγματικότητα και να σεβασθεί, έστω με την αυστηρή επιτήρηση των πιστωτών της χώρας, την ανάγκη για υγιή δημοσιονομική διαχείριση και για την ανάπτυξη της οικονομίας με βασικό συντελεστή τον ιδιωτικό τομέα.
Πριν ασχοληθεί με την περίπτωσή του ο ιστορικός του μέλλοντος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είναι ήδη δικαιωμένος στη συνείδηση της πλειοψηφίας των Ελλήνων.Οσοι είδαν τα ψεύτικα όνειρα και τις απατηλές υποσχέσεις για ευημερία χωρίς κόπους και θυσίες να διαψεύδονται με τον πιο οδυνηρό τρόπο, καταλαβαίνουν ότι ο μοναδικός πολιτικός ηγέτης που επέμενε στη δυσάρεστη γλώσσα της αλήθειας και υπερασπιζόταν την υγιή δημοσιονομική διαχείριση και την ιδιωτική πρωτοβουλία, είχε τελικά το δίκαιο με το μέρος του.
Το 1994, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έπαιρνε και πάλι την εξουσία, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε απευθύνει από το βήμα της Βουλής μια δραματική προειδοποίηση: «Το τραγικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας», είχε τονίσει, «είναι ότι δεν αντέχει τα βάρη και τα ελλείμματα, ότι δεν είναι μακριά η στιγμή που η Ελλάδα δεν θα μπορεί πια να δανειστεί και θα καταφύγει ικέτης στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο».
Τα θεμελιώδη προβλήματα της ελληνικής οικονομίας μπορεί να σκεπάσθηκαν για αρκετά χρόνια και να πιστέψαμε όλοι ότι η σκοτεινή προφητεία του Μητσοτάκη ήταν μια συνηθισμένη ρητορική κινδυνολογίας, που διαψεύσθηκε. Δυστυχώς, όλοι γνωρίζουμε πλέον ότι δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ήλθε η δραματική επιβεβαίωση της διεισδυτικής ανάλυσης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Αν οι διαπιστώσεις και οι προτροπές του είχαν εισακουσθεί, η μοίρα των Ελλήνων θα ήταν πολύ διαφορετική.
* Οικονομολόγος, πρώην στέλεχος τράπεζας
_____________________________________________________________
Οι αρθρογράφοι και σχολιαστές του site εκφράζουν προσωπικές απόψεις