Καθώς οι τράπεζες βάζουν μπροστά τις μηχανές για την πώληση μεγάλων πακέτων "κόκκινων" δανείων σε fund, πολλοί διατυπώνουν ένα φαινομενικά λογικό ερώτημα: "αφού οι τράπεζες δίνουν φθηνά τα δάνεια σε επενδυτές-αρπακτικά, όπως συνηθίζουμε να τους αποκαλούμε, γιατί να μην τα δίνουν φθηνά στους ίδιους τους δανειολήπτες";
Για παράδειγμα, κάποιος που ακούει ότι μια τράπεζα είναι έτοιμη να πουλήσει το δάνειό του σε ένα fund με έκπτωση 95% (!) επί της αξίας του (κεφάλαιο και δεδουλευμένοι τόκοι) αναρωτιέται: "και γιατί να μη δώσω εγώ τα 5 σεντς ανά ευρώ δανείου στην τράπεζα, να καθαρίσω την οφειλή μου";
Εύλογο, στο πρώτο άκουσμα το ερώτημα, αλλά η απάντηση (πρέπει να) είναι απόλυτα αρνητική, ιδιαίτερα για μια χώρα όπως η Ελλάδα.
Ο ηθικός κίνδυνος ("moral hazard", όπως λέμε στα χωριά μας) είναι πελώριος: αν ένας δανειολήπτης γνωρίζει ότι θα έχει κάποτε το δικαίωμα να πληρώσει κάποια ψίχουλα και να εξοφλήσει το "κόκκινο" δάνειό του, θα δοθεί ένα μοναδικό κίνητρο σε όλους τους δανειολήπτες να γίνουν στρατηγικοί κακοπληρωτές. Ποιος θα πληρώσει το δάνειο του, αν γνωρίζει ότι μπορεί να "φεσώσει" την τράπεζα και στο τέλος να "κουρευτεί" το χρέος του;
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τέτοιο δικαίωμα δεν έχει δοθεί θεσμικά σε οποιαδήποτε χώρα της Ε.Ε.: αυτό που μπορεί να φαίνεται δίκαιο, όταν δει κανείς το θέμα από την ατομική σκοπιά ενός δανειολήπτη, μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό για το τραπεζικό σύστημα, επειδή θα αποτελεί "χρυσό" κίνητρο αθέτησης υποχρεώσεων.
Αυτό ισχύει για κάθε χώρα, πολύ περισσότερο, όμως, ισχύει για μια χώρα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, που έχει εξαιρετικά ασθενή κουλτούρα πληρωμών, αλλά και τεράστιο ποσοστό "γκρίζας" οικονομίας, κάτι που σημαίνει ότι ο ίδιος δανειολήπτης που είναι στα χαρτιά "φτωχός" και δεν πλήρώνει την τράπεζα, μπορεί να κρύβει στο στρώμα τεράστια ποσά από τις δραστηριότητές του στο θαυμαστό κόσμο της παραοικονομίας.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι, αφού η δυνατότητα εξαγοράς δανείων από τους δανειολήπτες πριν πωληθούν σε fund δόθηκε δια νόμου στην Κύπρο, θα πρέπει το ίδιο να γίνει και στην Ελλάδα.
Όσοι προβάλλουν αυτούς τους ισχυρισμούς, ξεχνούν ορισμένες "λεπτομέρειες": ακόμη και στην Κύπρο, όπου παρά τις ενστάσεις της τρόικας και των τραπεζιτών καθιερώθηκε αυτό το μέτρο, η σχετική διάταξη είναι αρκετά περιοριστική.
Η τράπεζα έχει την υποχρέωση να ενημερώσει το δανειολήπτη ότι το δάνειό του θα πουληθεί και αυτός μπορεί, εντός 45 ημερών, να υποβάλει τη δική του πρόταση εξαγοράς.
Όμως, η τράπεζα δεν είναι υποχρεωμένη να δεχθεί αυτή την πρόταση. Έτσι, στην πράξη, μπορούν να "περπατήσουν" μόνο προτάσεις συμφέρουσες για την τράπεζα και πάντως όχι να πουληθεί το δάνειο στο δανειολήπτη με έκπτωση 95%, όπως θα μπορούσε να γίνει, αν πουληθεί σε fund.
Στην πραγματικότητα, απλώς δίνεται στο δανειολήπτη μια τελευταία ευκαιρία να πληρώσει, δεν στρώνεται "κόκκινο χαλί" σε όσους θέλουν να "ρίξουν" τις τράπεζες.
