Διαστάσεις και χαρακτηριστικά μείζονος κοινωνικού προβλήματος αποκτά πλέον το ζήτημα της στέγασης, καθώς οι τιμές των ακινήτων και τα ενοίκια αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς την τελευταία 5ετία, χωρίς να συμβαδίζουν με την εξέλιξη των εισοδημάτων, ενώ τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, καθιστώντας δυσβάστακτο το κόστος εξυπηρέτησης τους.
Δανειολήπτες και ενοικιαστές βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση, καθώς οι μεν δυσκολεύονται να πληρώνουν δόσεις στις τράπεζες, ενώ οι δε αναγκάζονται να αναζητήσουν φθηνότερη στέγη, υποβαθμίζοντας συχνά το επίπεδο και την ποιότητα ζωής τους
Το πρόβλημα αφορά τη μεγάλη πλειοψηφία των ελληνικών νοικοκυριών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 1/3 του αστικού πληθυσμού στην Ελλάδα (το 32,4%) επιβαρύνεται υπερβολικά με δαπάνες που αφορούν τη στέγασή . Το αντίστοιχο ποσοστό πληθυσμού είναι 21,9% στη Δανία και μόλις 15,3% στην Ολλανδία.
Ξοδεύουν πάνω από 40% του εισοδήματος
Από την ανάλυση των στοιχείων της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας προκύπτει ότι το ένα τρίτο των ελληνικών οικογενειών ξοδεύει για στέγαση πάνω από 40% του εισοδήματος του. Η δαπάνη αυτή περιλαμβάνει ενοίκια, τόκους στεγαστικών δανείων, κοινόχρηστα, θέρμανση και ύδρευση.
Πολύ χειρότερη είναι η κατάσταση για τα νοικοκυριά που δεν έχουν ιδιόκτητη στέγη και νοικιάζουν: Περίπου τρία στα τέσσερα (το 74,2%) αναγκάζονται να ξοδεύουν για στέγαση περίπου το μισό εισόδημά τους.
Οι υψηλές δαπάνες για στέγαση είναι κατά την Eurostat ένας από τους λόγους για τους οποίους το 36,4% του πληθυσμού στην Ελλάδα καθυστερεί να πληρώσει τις οφειλές του (ενοίκιο, δόσεις δανείων, λογαριασμούς ρεύματος,ύδρευσης κλπ).
Αυτοεκπληρούμενη προφητεία η άνοδος των τιμών
Το πρόβλημα θα επιδεινωθεί αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για περαιτέρω άνοδο των τιμών ακινήτων και των ενοικίων. Είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς οι ιδιοκτήτες και οι κτηματομεσίτες ανεβάζουν τις ζητούμενες τιμές, εκτιμώντας ότι η ανοδική στάση θα συνεχιστεί.
Το νέο στοιχείο στην κτηματαγορά είναι η έλλειψη επαρκούς προσφοράς κατοικιών προς πώληση ή ενοικίαση. Η οικοδομή είχε σχεδόν παγώσει επί μία 10ετία ώς το 2020, το στοκ έτοιμων κατοικιών έχει σχεδόν απορροφηθεί και για να υπάρξει πάλι επαρκής προσφορά πρέπει να μεσολαβήσει μιά διετία-τριετία έντονης οικοδομικής δραστηριότητας.
Νέα δάνεια και επιτόκια
Το περίεργο είναι ότι υπάρχει ζήτηση, ενώ τα στεγαστικά δάνεια χορηγούνται “με το σταγονόμετρο” και με εξαιρετικά υψηλά επιτόκια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ
- Κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2022 χορηγήθηκαν 4.069 δάνεια, μέσου ποσού 82.700 ευρώ, που κάλυψαν 61% της αξίας αγοραζόμενων κατοικιών.
- Στο πρώτο φετινό τετράμηνο το συνολικό ποσό των νέων στεγαστικών δανείων μειώθηκε κατά 7,2% σε ετήσια βάση.
Παράλληλα τα επιτόκια στεγαστικών δανείων ανέβηκαν το τελευταίο 12μηνο περίπου κατά μιάμιση εκατοστιαία μονάδα (+1,50%) υπερβαίνοντας πλέον το 3,75%.
Αυτή η άνοδος του κόστους δανεισμού “μεταφράζεται” σε αυξημένες δόσεις για παλιά και νέα δάνεια, που καθιστούν ακόμη πριό δυσχερή την απόκτηση κατοικίας από νέα ζευγάρια και από νοικοκυριά μέσου-χαμηλού εισοδήματος.
