Η οικονομία της Κίνας εξακολουθεί να παλεύει να ανακάμψει από την πανδημία, σχεδόν δύο χρόνια αφότου το Πεκίνο κατήργησε τα δρακόντεια μέτρα της καραντίνας. Κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2024, η οικονομική ανάπτυξη έφτασε μόλις στο 4,8%, λίγο πιο κάτω από τον στόχο του Πεκίνου για 5%.
Ο αποπληθωρισμός, η αδύναμη καταναλωτική ζήτηση και ένα τεράστιο κραχ στα ακίνητα έπληξαν την απίστευτη αναπτυξιακή πορεία της χώρας, ενώ οι συνεχιζόμενες εμπορικές εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες -που πρόκειται να επιδεινωθούν υπό τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ- έπληξαν τις εξαγωγές, οι οποίες βοήθησαν στην άνοδο της Κίνας στη θέση της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.
«Η Κίνα πάσχει από υπερπαραγωγή και υποκατανάλωση», δήλωσε στην DW ο Τζορτζ Μάγκνους, ερευνητής στο Κέντρο Κίνας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της UBS. «Οι Κινέζοι ηγέτες έχουν επιτέλους αναγνωρίσει ότι η οικονομία φαίνεται να χάνει τη δυναμική της και ότι δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο γεγονός».
Στοχευμένη προσέγγιση
Τον Σεπτέμβριο, το Πεκίνο διοχέτευσε ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα ύψους 2,7 τρισεκατομμυρίων γουάν (350 δισεκατομμυρίων ευρώ) για να ενθαρρύνει τον δανεισμό, μείωσε τα επιτόκια και ανακοίνωσε νέες δαπάνες για υποδομές και βοήθεια σε υπερχρεωμένους κατασκευαστές ακινήτων.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η κινεζική κυβέρνηση παρουσίασε μια περαιτέρω ενίσχυση ύψους 10 τρισεκατομμυρίων γουάν, για να βοηθήσει στην ελάφρυνση της κρίσης χρέους μεταξύ των περιφερειακών κυβερνήσεων, οι οποίες δανείστηκαν σε μεγάλο βαθμό για έργα υποδομής και οικονομικής ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια.
Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν ένα θεαματικό βραχυπρόθεσμο ράλι στις κινεζικές μετοχές - ο δείκτης CSI 300 των μεγαλύτερων μετοχών που είναι εισηγμένες στη Σαγκάη και τη Σενζέν εκτινάχθηκε κατά 35%. Οι επενδυτές στοιχημάτισαν ότι το Πεκίνο θα ανακοίνωνε σύντομα ακόμα περισσότερα για να βοηθήσει στην τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης.
«Υπήρχαν εικασίες ότι θα υπήρχε τελικά πολιτική από την πλευρά της ζήτησης για τη στήριξη της κατανάλωσης. Μέχρι στιγμής, τίποτα από αυτά δεν έχει επαληθευτεί», δήλωσε στην DW ο Γιάγου Λι με έδρα τη Σιγκαπούρη, ανώτερος συνεργάτης της εταιρείας συμβούλων δημόσιας πολιτικής Global Counsel.
Όχι πραγματικά μέτρα τόνωσης
Ο Λι δήλωσε ότι ενώ το πακέτο, που ανακοινώθηκε ήταν «εντυπωσιακό», επικεντρώθηκε κυρίως στην αναδιάρθρωση των υφιστάμενων χρεών και «δεν μπορεί να θεωρηθεί ως νέα τόνωση». Είπε ότι το Πεκίνο εξακολουθεί να υποτιμά το μέγεθος του χρέους της τοπικής αυτοδιοίκησης που ανέρχεται στα 14,3 τρισεκατομμύρια γουάν. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει υπολογίσει το ποσό στα 60 τρισεκατομμύρια ή 47,6% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ).
Ο Μάγκνους πιστεύει ότι η τελευταία δέσμη μέτρων θα έχει μόνο «οριακή επίδραση» στην ανάπτυξη, καθώς θα μειώσουν την πίεση στις τοπικές και επαρχιακές κυβερνήσεις να περικόψουν τους προϋπολογισμούς. Προειδοποίησε όμως ότι το Πεκίνο «απλώς παρακάμπτει τις αιτίες» και ότι πολύ σύντομα θα χρειαστεί να λάβει «ριζοσπαστικά» μέτρα για την αντιμετώπιση πολλών διαρθρωτικών ζητημάτων της οικονομίας.
Ο Τραμπ 2.0 απαιτεί προσαρμογή
Πολλοί άλλοι παρατηρητές της Κίνας πιστεύουν επίσης ότι οι πρόσφατες κινήσεις δεν πάνε αρκετά μακριά, ειδικά με τον Τραμπ να απειλεί με νέους αμερικανικούς δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές όταν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο. Ο Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα ότι θα επιβάλει πρόσθετη εισφορά 10% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ, αυξάνοντας ενδεχομένως το συνολικό δασμό στο 35%. Μια δημοσκόπηση οικονομολόγων από το πρακτορείο ειδήσεων Reuters την περασμένη εβδομάδα προέβλεψε ότι οι νέοι αμερικανικοί δασμοί θα μπορούσαν να πλήξουν την ανάπτυξη της Κίνας έως και κατά μία ποσοστιαία μονάδα.
«Η αγορά ελπίζει ότι το Πεκίνο επιλέγει να αναβάλει περισσότερα δημοσιονομικά μέτρα μέχρι το επόμενο έτος», δήλωσε ο Λι στην DW, προσθέτοντας ότι αυξάνονται οι ανησυχίες ότι ο αντίκτυπος των όποιων πιθανών κινήτρων θα είναι ακόμη πιο περιορισμένος μέχρι τότε.
Το κινεζικό νόμισμα ίσως εξασθενήσει
Ο Μάγκνους, εν τω μεταξύ, εκτιμά ότι οι νέοι δασμοί «δεν θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο» στην οικονομία της Κίνας, αν και ενδέχεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω αποδυνάμωση του γουάν.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου γύρου επιβολής δασμών του Τραμπ τον Μάρτιο του 2018, το Πεκίνο αντιστάθμισε μέρος του αντίκτυπου αφήνοντας το γουάν να υποτιμηθεί, γεγονός που έκανε τις κινεζικές εξαγωγές φθηνότερες. Το νόμισμα υποχώρησε κατά περίπου 12% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, φθάνοντας στο χαμηλότερο σημείο του, εδώ και σχεδόν μια δεκαετία τον Αύγουστο του 2019. Στη συνέχεια, η Ουάσινγκτον χαρακτήρισε την Κίνα ως «χειραγωγό νομίσματος», γεγονός που προκάλεσε ακόμη υψηλότερους αμερικανικούς δασμούς για μήνες, μέχρι που οι διαπραγματεύσεις χαλάρωσαν κάπως τις εντάσεις μεταξύ των δύο δυνάμεων.
Χρειάζεται η Κίνα ένα σχέδιο Μάρσαλ;
Ο Χουάνγκ Γίνπινγκ, κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου του Πεκίνου και μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, ζήτησε ένα πολύ μεγαλύτερο πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας για τη «σταθεροποίηση και την τόνωση της εγχώριας ζήτησης».
Σε συνέντευξή του αυτόν τον μήνα στην εφημερίδα South China Morning Post, κάλεσε το Πεκίνο να εξαπολύσει ένα «κινεζικό σχέδιο Μάρσαλ», αναφερόμενος στο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης.
Η εκδοχή του Χουάνγκ προτείνει τη χρήση του πλεονάζοντος βιομηχανικού δυναμικού της Κίνας για να βοηθήσει χώρες με χαμηλό εισόδημα στον Παγκόσμιο Νότο να δημιουργήσουν νέες υποδομές και να μεταβούν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πρόταση είναι, ωστόσο, πιθανό να αντιμετωπίσει αντιδράσεις από τη Δύση, η οποία ήδη ανησυχεί για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Ερωτήματα για τη συνέχεια
Άλλοι αναλυτές συμφωνούν ότι το Πεκίνο χρειάζεται ακόμη να διοχετεύσει σημαντικά ποσά στην οικονομία - με προβλέψεις που κυμαίνονται μεταξύ 5 και 10 τρισεκατομμυρίων γουάν. Ο ανώτερος οικονομολόγος της Union Bancaire Privee (UBP) Asia, Κάρλος Καζανόβα, δήλωσε αυτό το μήνα στο Reuters ότι απαιτείται ένα πακέτο 23 τρισεκατομμυρίων γουάν.
Πολλοί αναλυτές συνιστούν επίσης ότι οποιαδήποτε μελλοντική τόνωση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας για τα νοικοκυριά και περισσότερη βοήθεια για τον προβληματικό τομέα των ακινήτων, παρά σε παραδοσιακές βιομηχανικές επενδύσεις και έργα υποδομής.
Ενώ ο Μάγκνους συμφωνεί ότι η κυβέρνηση θα «τελειοποιήσει» τις πολιτικές της για να ενισχύσει την εγχώρια ζήτηση, είναι επιφυλακτικός για το αν η Κίνα θα μετακινηθεί γρήγορα από μια οικονομία που βασίζεται στην παραγωγή και στις εξαγωγές.
«Δεν λέω ότι το Πεκίνο θα μείνει άπραγο, όταν πρόκειται για περαιτέρω μέτρα τόνωσης της οικονομίας, αλλά νομίζω ότι η προτεραιότητα της κυβέρνησης δεν είναι σίγουρα να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξης ώστε να γίνει μια οικονομία περισσότερο προσανατολισμένη στον καταναλωτή και στην ευημερία», δήλωσε στην DW.
