Τραπεζικές καταθέσεις που αναλογούν στο 25% του ΑΕΠ αποτελούν στόχο των ελληνικών τραπεζών αλλά και της εφορίας. Πρόκειται για καταθέσεις ύψους 49 δισ. ευρώ, οι οποίες βρίσκονται σε τράπεζες του εξωτερικού και «έφυγαν» στη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης, με την ένταξη στα μνημόνια και την αβεβαιότητα για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), οι καταθέσεις των κατοίκων Ελλάδας στο εξωτερικό ανέρχονται σε 52,6 δισ. δολάρια (49 δισ. ευρώ). Το ποσό αποτελεί το 25% του ΑΕΠ ή το 34% του συνόλου των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Διευκρινίζεται ότι πρόκειται για καταθέσεις φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων που έχουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα και φορολογούνται στην χώρα μας. Δεν αφορά τις καταθέσεις που έχουν σε ξένες τράπεζες, Έλληνες, οι οποίοι έχουν μεταφέρει τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό είτε ως φυσικά πρόσωπα είτε ως επιχειρήσεις. Οι συγκεκριμένες καταθέσεις είναι δύσκολο να καταμετρηθούν αλλά εκτιμώνται σε εκατοντάδες δισ. ευρώ.
Σε ότι αφορά στις καταθέσεις των Ελλήνων, φορολογικών κατοίκων Ελλάδας, αυτές «έφυγαν» στη διάρκεια της κρίσης και της αβεβαιότητας. Το 2010, πρώτο έτος των μνημονίων, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 28 δις. ευρώ, το 2011, μειώθηκαν επιπλέον κατά 35,4 δισ. ευρώ, το 2012 κατά 12,8 δις. ευρώ και το 2015 μειώθηκαν κατά 36,9 δισ. ευρώ. από το 2017 ξεκίνησε μια ανάκαμψη των καταθέσεων, αλλά τα νούμερα του 2009, απέχουν αισθητά.
Ειδικότερα από το σύνολο των καταθέσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών, σε σχέση με το 2009, λείπουν 94,4 δισ. ευρώ. Από 237,6 δισ. ευρώ που ήταν τον Δεκέμβριο του 2009, τον Δεκέμβριο του 2019 εμφανίζονται μειωμένες σε 143,1 δισ. ευρώ.
Ένα μέρος από τις καταθέσεις των 94,4 δισ. ευρώ, που μετανάστευσαν υπολογίζονται από την BIS, σε 52,6 δισ. δολάρια (49 δισ. ευρώ). Τη «μερίδα του λέοντος» από τις ελληνικές καταθέσεις απέσπασαν οι γερμανικές τράπεζες, στις οποίες είναι κατατεθειμένο ποσό ύψους 21,8 δισ. δολαρίων. Ακολουθούν οι τράπζες της Μ. Βρετανίας με 9,6 δισ. δολ., των ΗΠΑ με 8 δισ., της Ελβετίας με 2,5 δισ. δολ., της Γαλλίας με 2,3 δισ. και της Ολλανδίας με 1,5 δισ. δολάρια.
Παρατηρείται, ότι, από το 2017 και μετά, που το κλίμα στην οικονομία σταθεροποιήθηκε και εξέλειπε η αβεβαιότητα του Grexit κ.λπ. οι καταθέσεις αυξάνονται με αργούς ρυθμούς. Συγκεκριμένα αυξήθηκαν κατά 5 δις. ευρώ το 2017, κατά 8,1 δις. ευρώ, το 2018 και κατά 8,6 δισ. ευρώ, το 2019.
Οι στόχοι της εφορίας και των τραπεζών
Οι τράπεζες επιδιώκουν να πείσουν τους συγκεκριμένους καταθέτες, αν επιστρέψουν στην Ελλάδα τα συγκεκριμένα κεφάλαια, τα οποία, φυσικά, τα έχουν απόλυτη ανάγκη, για να βελτιώσουν τα μεγέθη τους. Η διαδικασία προσέλκυσης δυσκολεύεται από τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια που προσφέρουν αν και είναι καλύτερα, από τα μηδενικά επιτόκια που απολαμβάνουν στις ξένες τράπεζες.
Η μικρή διαφορά των αποδόσεων δεν πείθει τους Έλληνες που έχουν καταθέσεις στο εξωτερικό να τις φέρουν στην Ελλάδα, εκτός και αν οι τράπεζες ετοιμάσουν ειδικά «πακέτα». Απαιτείται όμως και η «συνεργασία» της εφορίας, η οποία δείχνει υπερβάλλοντα ζήλο, για τον έλεγχο των τραπεζικών καταθέσεων.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας είναι υποχρεωμένος να δηλώνει και να φορολογείται στην Ελλάδα για το σύνολο του παγκόσμιου εισοδήματός του, δηλαδή για το εισόδημα που αποκτά όχι μόνο εγχωρίως αλλά σε κάθε χώρα του κόσμου.
Εξαίρεση υπάρχει μόνο για τις περιπτώσεις χωρών με τις οποίες η Ελλάδα έχει υπογράψει συμφωνία αποφυγής διπλής φορολόγησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εφόσον το εισόδημα που αποκτάται στην ξένη χώρα φορολογείται σε αυτήν τότε δεν επιβάλλεται φόρος εισοδήματος και στην Ελλάδα ή επιβάλλεται φόρος με βάση ειδικό τρόπο υπολογισμού (π.χ. διαφορά μεταξύ του φόρου που προκύπτει στο εξωτερικό με τον φόρο που προκύπτει με βάση τους ελληνικούς φορολογικούς συντελεστές).
Η ΑΑΔΕ τσεκάρει είτε με βάση τα στοιχεία που δηλώνει εκουσίως ο ίδιος ο φορολογούμενος είτε με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών με περίπου 100 χώρες και αν διαπιστώσει ότι τα ποσά των χρηματοοικονομικών επενδύσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό δεν συμπίπτουν με τα δηλωθέντα, τότε επιβάλλει πρόστιμα.
Δεν έχουν κανένα πρόβλημα όσοι φορολογούμενοι έχουν καταθέσεις, το ύψος των οποίων δικαιολογείται από τα δηλωθέντα εισοδήματά τους.
Σε ότι αφορά στις επενδύσεις στο εξωτερικό φορολογικών κατοίκων Ελλάδας, η ΑΑΔΕ με βάση το επιχειρησιακό της σχέδιο ελέγχει:
- Λογαριασμούς Θεματοφυλακής (μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια).
- Καταθετικούς Λογαριασμούς.
- Ασφαλιστήρια συμβόλαια με αξία εξαγοράς ή ασφαλιστήρια συμβόλαια προσόδων.
- Ακαθάριστα ποσά τόκων, μερισμάτων και λοιπών εισοδημάτων που προέκυψαν σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται στον Δηλωτέο Λογαριασμό.
- Ακαθάριστα έσοδα από την πώληση ή εξαγορά χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων που καταβλήθηκαν ή πιστώθηκαν στον Δηλωτέο Λογαριασμό κατά το έτος αναφοράς.