Η αναμενόμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την υπόθεση περί αντισυνταγματικότητας διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) για το ύψος και τον όγκο των κτηρίων θα άρει την αβεβαιότητα σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο, γεγονός που προσδοκάται ότι θα επιδράσει θετικά στην κατασκευαστική δραστηριότητα, εκτιμούν οι αναλυτές της Alpha Bank στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Economic Research της Alpha Bank σε οικονομική ανάλυση με θέμα «H κατασκευαστική δραστηριότητα το 2024»
Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της Alpha Bank, ο κατασκευαστικός κλάδος αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια, όπως το αυξανόμενο, αν και με φθίνοντα ρυθμό, κόστος των οικοδομικών υλικών που αναλώνονται για την κατασκευή νέων κτηρίων καθώς και το περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, το οποίο, μεταξύ άλλων παραγόντων, επηρεάζει αρνητικά τη ζήτηση δανείων για στεγαστικούς σκοπούς. Παρ' όλα αυτά, ο κλάδος καταγράφει θετικές επιδόσεις, από τις αρχές του έτους, διατηρώντας την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών. Αυτό αντανακλάται σε μία σειρά από δείκτες οικονομικής συγκυρίας, όπως το παραγόμενο προϊόν του κλάδου και η αυξημένη συμμετοχή του στο συνολικό παραγόμενο προϊόν της οικονομίας, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα και η απασχόληση.
Θετικές οι προοπτικές του κλάδου
Οι προοπτικές του κλάδου, όπως αντανακλώνται στην πορεία του Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές, διαφαίνονται θετικές, ενώ η αύξηση του αποθέματος διαθέσιμων κατοικιών αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής για τη διετία 2024-2025, όπως προκύπτει από τις δημοσιονομικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνει το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2025.
Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) του κατασκευαστικού κλάδου ακολουθεί ανοδική πορεία από το δεύτερο εξάμηνο του 2017, για να διαμορφωθεί σε 2,1 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2024 (σε σταθερές τιμές). Σε ετήσια βάση, η ΑΠΑ των κατασκευών κατέγραψε οριακή μείωση κατά 0,9%, η οποία, ωστόσο, αποδίδεται σε επιδράσεις βάσεις (base effects), καθώς το πρώτο εξάμηνο του 2023 είχε σημειώσει σημαντική αύξηση κατά 21,6%. Επιπλέον, η ΑΠΑ των κατασκευών αυξάνεται ταχύτερα από τη συνολική ΑΠΑ, στην πλειονότητα των εξαμήνων από το 2017 και μετά, με αποτέλεσμα η συμμετοχή του παραγόμενου προϊόντος του κλάδου στο συνολικό παραγόμενο προϊόν να αυξηθεί από 1,3% το πρώτο εξάμηνο του 2017, σε 2,4% το πρώτο εξάμηνο του 2024.
Παρά την άνοδο αυτή, το εν λόγω ποσοστό απέχει σημαντικά από το αντίστοιχο του πρώτου εξαμήνου του 2010 (4%), γεγονός που καταδεικνύει τις απώλειες που υπέστη ο κλάδος από την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας.
Οι επενδύσεις σε κατασκευές (κατοικίες και λοιπές κατασκευές), οι οποίες καταγράφουν άνοδο από το 2020 και μετά, διαμορφώθηκαν σε 5,3 δισ. ευρώ, σημειώνοντας οριακή μείωση κατά 0,8% σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023, όταν είχε καταγραφεί σημαντική αύξηση κατά 21,2%. Παράλληλα, οι επενδύσεις σε κατοικίες μειώθηκαν κατά 10,5% (Η1 2023: +47,1%), ενώ οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές εκτός κατοικιών αυξήθηκαν κατά 4,9% (Η1 2023: +10%).
Ο εποχικά διορθωμένος Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές αυξήθηκε κατά 8,6% σε ετήσια βάση το πρώτο εξάμηνο του 2024, καταγράφοντας, μετά την Κροατία και τη Μάλτα, την τρίτη μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ-27). Σημειώνεται ότι και το 2023 ο εν λόγω δείκτης στην Ελλάδα είχε σημειώσει μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ-27 (13,5%). Από τις επιμέρους κατηγορίες που συγκροτούν τον δείκτη, η παραγωγή οικοδομικών έργων (κτηρίων), που αντιστοιχεί κατά κύριο λόγο στις ιδιωτικές κατασκευές και αντιπροσωπεύει το 39% του δείκτη, κατέγραψε άνοδο της τάξης του 8,7% το πρώτο εξάμηνο του έτους, ενώ η παραγωγή έργων πολιτικού μηχανικού, που αφορά στις δημόσιες κατασκευές και αντιπροσωπεύει το 61% του δείκτη, αυξήθηκε κατά 8,4%.
Οικοδομική δραστηριότητα και γεωγραφικές περιοχές-Ποιες είναι στην κορυφή
Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, κατά το πρώτο επτάμηνο του 2024, όπως αναφέρεται στην μελέτη της Alpha Bank, αυξήθηκε κατά 20,6% και κατά 12,2% σε ετήσια βάση, σε όρους έκδοσης οικοδομικών αδειών και όγκου (m3) αντίστοιχα, καταγράφοντας εντυπωσιακή άνοδο το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Απριλίου.
Οι εκδοθείσες άδειες ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας ανήλθαν σε 18,6 χιλιάδες, με το 22,1% εξ αυτών να αφορούν στην Περιφέρεια Αττικής και το 13,3% στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Οι μεγαλύτερες, ωστόσο, αυξήσεις καταγράφηκαν στις περιφέρειες Ιονίων Νήσων (51,4%) και Ηπείρου (44,4%).
Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα σημειώνει σημαντική αύξηση από το 2017. Εξαίρεση αποτέλεσε το 2022, καθώς, μεταξύ άλλων, η αύξηση των τιμών των οικοδομικών υλικών, όπως αυτή αντανακλάται στην άνοδο του Δείκτη Τιμών Υλικών Κατασκευής Νέων Κτηρίων, η οποία είχε ήδη ξεκινήσει από το δεύτερο μισό του 2021 και επιταχύνθηκε το επόμενο έτος, επηρέασε αρνητικά την κατασκευαστική δραστηριότητα (Γράφημα 2). Αξίζει να αναφερθεί ότι από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους (τελευταία διαθέσιμη παρατήρηση), ο Δείκτης Τιμών Υλικών Κατασκευής Νέων Κτηρίων έχει αυξηθεί σωρευτικά κατά 27,4%. Κατά την ίδια περίοδο, στις δύο βασικότερες κατηγορίες υλικών, των οποίων η από κοινού στάθμιση υπερβαίνει το 44% του δείκτη, που είναι οι κονίες και το έτοιμο σκυρόδεμα, καθώς και τα μεταλλικά υλικά βασικής επεξεργασίας, οι τιμές αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 23,3% και 28,3%, αντίστοιχα.
Αυξάνεται η απασχόληση
Η απασχόληση στον κλάδο των κατασκευών αυξήθηκε κατά 14,7%, κατά μέσο όρο, το πρώτο εξάμηνο του 2024, καταγράφοντας τον δεύτερο μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης μεταξύ των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Τούτο συνάδει με την αύξηση κατά 31,7% στις εγγραφές νέων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό κλάδο κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία. Mε βάση την Έρευνα Διάρθρωσης Επιχειρήσεων για το 2022 της ΕΛΣΤΑΤ, ο συνολικός αριθμός επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό κλάδο διαμορφώθηκε σε 70,7 χιλιάδες, σημειώνοντας ετήσια αύξηση κατά 5,8%, με το 96,4% εξ αυτών να απασχολούν μέχρι 9 άτομα.
Όσον αφορά στον Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές, παρά την έντονη διακύμανση που καταγράφει, διατηρείται σε θετικό έδαφος από τον Οκτώβριο του 2023 (με εξαίρεση τον Απρίλιο του 2024), σε αντίθεση με την πορεία του αντίστοιχου δείκτη στην πλειονότητα των κρατών-μελών της ΕΕ-27 που βρίσκεται σε αρνητικό έδαφος. Από τις επιμέρους κατηγορίες που συνθέτουν τον δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές, οι προβλέψεις για το επίπεδο εργασιών, αν και αρνητικές, έχουν βελτιωθεί σημαντικά από τις αρχές του έτους, ενώ θετικές παραμένουν οι προβλέψεις για την απασχόληση.
Σε ό,τι αφορά στις επιμέρους κλαδικές κατηγορίες, αξίζει να αναφερθεί η ιδιαίτερα καλή επίδοση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στα οικοδομικά έργα (ιδιωτικές κατασκευές). Ο εν λόγω δείκτης κινείται σε έντονα θετικό έδαφος το τελευταίο δωδεκάμηνο (Οκτώβριος 2023-Σεπτέμβριος 2024), έχοντας ανέλθει τον Οκτώβριο του περασμένου έτους στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από την έναρξη της χρονοσειράς το 2000. Σημαντικά βελτιωμένες είναι οι εκτιμήσεις των επιχειρηματιών του τομέα τόσο για την τρέχουσα πορεία των εργασιών, όσο και για το πρόγραμμα των εργασιών τους, το επόμενο χρονικό διάστημα.