Την ώρα που στην 'Αγκυρα οι κ.κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν διαφωνούσαν για το Κυπριακό, στην Αθήνα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιαννάκης Κασουλίδης, εκφώνησε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών για την Καμπύλη της Μεταπολίτευσης 1974-2024, η οποία αναμένεται να προκαλέσει έντονες συζητήσεις και σχολιασμό.
Ο κ. Κασουλίδης, εκ των στενών συνεργατών του Γλαύκου Κληρίδη, ανέφερε στην αρχή της ομιλίας του, πως τα γεγονότα στην Κύπρο οδήγησαν στην πτώση της χούντας και την έναρξη της Μεταπολίτευσης. «Κάποιοι μπορούν να ακούγονται να λένε ότι θυσιάστηκε η Κύπρος. Οι Κύπριοι είναι περήφανοι, γιατί έγιναν η αιτία για την παλινόστηση της δημοκρατίας στην κοιτίδα της. Απόλυτα υπεύθυνη για την καταστροφή της Κύπρου ήταν η Χούντα και σίγουρα η Χούντα δεν επεδίωκε την θυσία της Κύπρου για να ανοίξει τον δρόμο στην Δημοκρατία. Είναι οξύμωρο», είπε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου.
Σημείωσε το πώς ο ίδιος ήταν από την αρχή υπέρ της αναζήτησης μιας αμοιβαίας αποδεκτής πολιτικής λύσης με σκοπό την αποχώρηση της Τουρκίας από την Κύπρο, την συμφιλίωση μεταξύ των δύο κοινοτήτων για να συμμεριστούν το κράτος και τη διακυβέρνηση του. Παρατήρησε πως «κάθε φορά που αποτυγχάνει μια προσπάθεια, κατά μέσο όρο παίρνει δέκα χρόνια για να ξεκινήσει μια άλλη. Μέχρι σήμερα και για πενήντα χρόνια, οι μέρες που ανατέλλουν δεν είναι καλύτερες - μάλλον το αντίθετο».
Ο κ. Κασουλίδης ισχυρίστηκε πως «δεν έχουμε 100% δίκαιο. Η Κύπρος, ένα μικρό κράτος, με πρόβλημα Κατοχής και σαφή τουρκική υπεροπλία, δεν μπορεί να αγνοεί τον Διεθνή Παράγοντα. Απεναντίας χρειάζεται τη στήριξη του. Ο εφησυχασμός με το Διεθνές Δίκαιο είναι λάθος. Αγνοούμε ίσως τι είναι Διεθνές Δίκαιο. Το Διεθνές Δίκαιο, εν πολλοίς το διαμορφώνουν οι ισχυροί της Γης σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα και επομένως και αυτό είναι μεταβλητό».
Επισήμανε πως αρκετούς Κυπρίους «τους κυριεύει το σύνδρομο της άρνησης, εξ αιτίας του φόβου για το πώς θα είναι η κατάσταση μετά την λύση και προτιμούν το παρόν που ξέρουν. Αγνοούν όμως τους κινδύνους που διατρέχουμε με το στάτους κβο, με τη θέση ότι το δίκαιο είναι με το μέρος μας, άρα κάποιοι άλλοι πρέπει να πιέσουν την Τουρκία να φύγει και με το διεθνές δίκαιο όπως το καταλαβαίνουν».
Φέρνοντας ως παράδειγμα και συγκρίνοντας το Κόσοβο με την Κύπρο, ο έμπειρος Κύπριος πολιτικός τόνισε ότι νομικά η αφετηρία των δύο είναι εντελώς διαφορετική, καθώς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης διατύπωσε την διακριτή διαφορά. «Η μονομερής ανακήρυξη ανεξαρτησίας στην περίπτωση της Κύπρου είναι προϊόν άσκησης στρατιωτικής βίας με Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας να συνεπικουρούν, ενώ στο Κόσοβο οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, δεν θεωρεί το Δικαστήριο ότι βρίσκεται σε σύγκρουση με το ψήφισμα 1244 του ΟΗΕ», είπε και υπογράμμισε: «Η εισήγηση να καταστεί το Κόσοβο πλήρες μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, ξεσήκωσε θύελλες κάτω στη Κύπρο ότι δημιουργεί προηγούμενο για την ένταξη του ψευδοκράτους. Δεν δημιουργεί προηγούμενο. 'Αστε την θέση των Τούρκων περί του αντιθέτου, εκείνοι τη δουλειά τους κάνουν. Το Κόσοβο αργά ή γρήγορα και αναπόφευκτα θα γίνει μέλος. Αν η δική μας θέση σήμερα είναι ότι δημιουργείται προηγούμενο για το ψευδοκράτος, τότε είναι που θα μας γυρίσει μπούμερανκ».
Επίσης, ο Γιαννάκης Κασουλίδης υπογράμμισε πως λύση δύο κρατών με χωριστή διεθνή κυριαρχία, που προβάλλει η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία, δεν συμφέρει, ούτε στην μια κοινότητα, ούτε στην άλλη. «Για τους Ελληνοκύπριους θα σημαίνει διεθνή σύνορα με την Τουρκία μέσα στο νησί, οι τριβές γύρω από τη Νεκρή Ζώνη θα συνεχιστούν, νέες περιπέτειες θα ξεκινήσουν και η ειρήνη δεν θα επικρατήσει. Για τους Τουρκοκύπριους, το κατ' επίφαση κράτος τους δεν θα είναι βιώσιμο. Θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Τουρκία και θα απορροφηθεί από αυτήν. Διεθνή αναγνώριση δεν θα αποκτήσει, γιατί υπάρχει από τα περισσότερα κράτη του κόσμου μια σοβαρή επιφύλαξη για την δημιουργία προηγουμένου για όσες αποσχίσεις είναι αποτέλεσμα στρατιωτικής βίας από έξωθεν. Η πολιτισμική ταυτότητα και ο κοσμικός χαρακτήρας των Τουρκοκυπρίων θα κινδυνεύσει να αφομοιωθεί. Όμως η ένταξη του κράτους τους στην Ε.Ε , μια πολυπόθητη επιθυμία τους, δεν θα εκπληρωθεί. Η Ε.Ε έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί σαν μέλος δύο κυπριακά κράτη. Ένα - και τους πέφτει πολύ. Αντίθετα μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, θα φέρει αυτόματα τους Τουρκοκύπριους στην Ένωση» ανέφερε και συμπλήρωσε: «Συμπερασματικά, σαν κυπριακός λαός, μετά το τραύμα της Κατοχής, αντί να αντικρίσουμε κατάματα το τι μας συνέβη, γίναμε ευκολόπιστοι, αφελείς και ερασιτέχνες. Κυρίως όμως μείναμε ακαθοδήγητοι».
Ο κ. Κασουλίδης έκανε εκτενή αναφορά σε σειρά ιστορικών λαθών που έγιναν από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο από το 1950 έως το 1974, σημειώνοντας πως «οι περισσότεροι από τους διαδόχους του ακολούθησαν τις λεγόμενες παρακαταθήκες του, και κατά συνέπεια και ο Κυπριακός λαός συνέχισε με την ίδια νοοτροπία. Φωτεινές εξαιρέσεις αποτέλεσαν οι Προεδρίες Γλαύκου Κληρίδη και Γιώργου Βασιλείου, αλλά δυστυχώς η νοοτροπία του λαού είχε εμπεδωθεί».
Παρατήρησε πως έχουν αλλάξει οι σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας από τότε, με τρανό παράδειγμα συνεργασίας να ήταν οι προσπάθειες ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. όπου η Κύπρος χειραφετήθηκε εντελώς.
«Χωρίς την Ελλάδα δεν θα πετυχαίναμε ασφαλώς την ένταξη. Η θέση των Αθηνών βασίζεται στην θέση ότι η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται.
Κλείνω εδώ εκφράζοντας τη προσωπική διαφωνία μου με αυτή τη θέση. Ανήκουμε στο ίδιο έθνος, αν και νομικά ανήκουμε σε δύο ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη. Είναι αυτονόητο ότι οι στραβοτιμονιές της μιας ή της άλλης, μπορούν να βάλουν σε περιπέτειες την Ελλάδα ή την Κύπρο, ή ακόμα και τις δύο μαζί. Για μένα Εθνικό Κέντρο είναι η Αθήνα, και με αυτό σαν πυξίδα για το εθνικό θέμα της Κύπρου, οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού και οι χειρισμοί συντονίζονται από κοινού», κατέληξε ο κ. Κασουλίδης.