Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει για μια ακόμη φορά ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) για τις συνέπειες από τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος και το προσφυγικό. Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, η ομαλοποίηση των συνθηκών και οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν - μετά το σοκ της επιβολής των capital controls- τίθεται ξανά σε κίνδυνο εξαιτίας της καθυστέρησης στην αξιολόγηση και την προσφυγική κρίση.
Η ανησυχία αυτή αποτυπώνεται ήδη στον δείκτη οικονομικού κλίματος και ιδιαίτερα στην πτώση της καταναλωτικής, εμπιστοσύνης, η οποία βρίσκεται πλέον στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από τον Σεπτέμβριο του 2013. Από την άλλη, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, η ύφεση το 2015 (-0,2%) ήταν ηπιότερη από ό,τι είχε προβλεφθεί αρχικά, ενώ κατά το 4ο τρίμηνο του 2015 και ιδίως τον Δεκέμβριο, η παραγωγή και οι εξαγωγές σημείωσαν άνοδο, ενώ ανακόπηκε η πτωτική πορεία των λιανικών πωλήσεων. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα.
Τι αναφέρει το μηνιαίο δελτίο οικονομικής δραστηριότητας
Η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε αύξηση τον Δεκέμβριο του 2015 (+5,2%), με τους περισσότερους κλάδους της μεταποίησης να εμφανίζουν βελτιωμένα επίπεδα παραγωγής σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2014, όπως και συνολικά η μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών (+3,1%). Από τον Σεπτέμβριο του 2015 η βιομηχανική παραγωγή κινείται ανοδικά, με μόνη εξαίρεση τον Οκτώβριο (-1,9%), επιδεικνύοντας ότι οι δυσκολίες που διαμορφώθηκαν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από την επιβολή των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και την έλλειψη πρώτων υλών, έχουν εξομαλυνθεί σε μεγάλο βαθμό. Σε ετήσια βάση, το 2015 ο γενικός δείκτης βιομηχανικής παραγωγής παρουσίασε οριακή άνοδο (+0,6%) σε σύγκριση με το 2014, κυρίως ως αποτέλεσμα της αύξησης της παραγωγής στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών (+1,2%) και της παροχής νερού (+1,8%), ενώ η παραγωγή ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο έτος (+0,3%).
Παράλληλα, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία εμφανίζονται βελτιωμένες τον Φεβρουάριο του 2016 (στις 89,2 μονάδες από 87,9 τον Ιανουάριο του 2016 και 84,6 μονάδες τον Δεκέμβριο του 2015), παρά την επιδείνωση του οικονομικού κλίματος και του δείκτη υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση (PMI), ο οποίος επέστρεψε κάτω από το επίπεδο των 50 μονάδων (στις 48,4 μονάδες), ένδειξη πτωτικής πορείας στο επόμενο διάστημα.
Οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία ανέκαμψαν τον Δεκέμβριο του 2015 (+4,2%, έπειτα από υποχώρηση -4,5% τον προηγούμενο μήνα), ενώ οι εισπράξεις από τουρισμό συνέχισαν να παρουσιάζουν αξιοσημείωτη αύξηση (+12,2%). Στο σύνολο του 2015, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφανίζεται σχεδόν ισοσκελισμένο, κυρίως ως αποτέλεσμα της αύξησης των εξαγωγών αγαθών πλην καυσίμων και πλοίων (+4,6%) και της μείωσης των αντίστοιχων εισαγωγών (-1,5%).
Η πτωτική πορεία των λιανικών πωλήσεων ανακόπηκε τον Δεκέμβριο του 2015, έπειτα από 6 μήνες συνεχούς υποχώρησης, καθώς ο γενικός δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο σημείωσε οριακή αύξηση σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2014 (+0,2% πλην καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων), ενώ συνολικά κατά το 2015 ο όγκος των πωλήσεων υποχώρησε οριακά (-0,5% εξαιρουμένων των καυσίμων και λιπαντικών).
Θετικές είναι οι πρώτες ενδείξεις για τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων το 2015, σύμφωνα με στοιχεία της ICAP από δείγμα 753 επιχειρήσεων. Από τους ισολογισμούς αυτών των επιχειρήσεων προκύπτει οριακή αύξηση των πωλήσεων (+0,5%) και ενίσχυση των μικτών κερδών (+1,3%), ενώ η υποχώρηση των χρηματοοικονομικών δαπανών (-6,7%) και των λοιπών λειτουργικών εξόδων (-0,8%), αποτέλεσε το βασικό παράγοντα για την βελτίωση των κερδών προ φόρων (+21,3%).
Τα παραπάνω σημάδια σταθεροποίησης της οικονομικής δραστηριότητας έχουν αρχίσει, όμως, να ανατρέπονται, γεγονός που αποτυπώνεται σε διάφορους δείκτες. Ειδικότερα:
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε σημαντικά τον Φεβρουάριο του 2016 (στις -66,8 μονάδες από -63,9 τον Ιανουάριο του 2016 και -61,1 μονάδες τον Δεκέμβριο του 2015), κυρίως λόγω της επιδείνωσης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση, ως αποτέλεσμα της απαισιοδοξίας που προκαλούν οι νέες ρυθμίσεις για το ασφαλιστικό και τη φορολογία καθώς επίσης και η ένταση στο ζήτημα προσφυγικής κρίσης.
Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων αυξήθηκε τον Ιανουάριο του 2016 (876.752 άτομα από 858.802 τον Δεκέμβριο του 2015). Η εξέλιξη αυτή, αν και συγκυριακή έως έναν βαθμό, λόγω εορτών και εκπτώσεων, ενισχύει την ανοδική τάση του αριθμού των ανέργων που διαμορφώνεται από τον Σεπτέμβριο του 2015 και μετά, παρά τη σταδιακή μείωση του ποσοστού ανεργίας που καταγράφεται από την ΕΛΣΤΑΤ.
Νέα υποχώρηση, για 6ο συνεχόμενο μήνα, κατέγραψε η οικοδομική δραστηριότητα τον Νοέμβριο του 2015, η οποία ωστόσο περιορίστηκε στο -4,5% (από -38,2% τον προηγούμενο μήνα), ενώ το Δ' 3μηνο του 2015 συνεχίστηκε η πτώση των τιμών διαμερισμάτων (-5,4%).
Τον Ιανουάριο του 2016 συνεχίστηκε η αποδυνάμωση της τραπεζικής χρηματοδότησης και των καταθέσεων, καθώς το υπόλοιπο των δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων υποχώρησε κατά -2,1% σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2015 και οι συνολικές καταθέσεις συρρικνώθηκαν κατά €1,2 δισ. σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, κυρίως λόγω της αναστροφής της τάσης αύξησης των διαθεσίμων των επιχειρήσεων τον Δεκέμβριο για λογιστικούς λόγους.
Η χωρητικότητα των ελληνικών εμπορικών πλοίων παρουσίασε υποχώρηση, για 5ο συνεχόμενο μήνα, τον Δεκέμβριοι του 2015 (-1,2%), καταδεικνύοντας ότι η πρώτη μείωση σε ετήσια βάση εδώ και μια δεκαετία δεν είναι μόνο συγκυριακή.
Οι παραπάνω εξελίξεις δείχνουν ότι η οικονομία, παρά τις αντοχές που έχει επιδείξει έως τώρα, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Για την αποφυγή ενός νέου υφεσιακού κύκλου και την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2ο εξάμηνο του 2016, απαιτείται καταρχάς η βελτίωση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονομίας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την άμεση ολοκλήρωση της αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής, την ταχύτερη υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και την ενιαία αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος από την Ευρώπη.