Στο επίκεντρο του προβληματισμού διεθνών οργανισμών περνούν πλέον οι μικρές ελληνικές τράπεζες, που παρά τα αμελητέα μεγέθη τους στη συνολική αγορά συγκεντρώνουν δυσανάλογα μεγάλη επιβάρυνση από μη εξυπηρετούμενα δάνεια και θα μπορούσαν να προκαλέσουν ευρύτερα προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα, με επίδραση και στις συστημικές τράπεζες.
Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στα Λιγότερο Σημαντικά Ιδρύματα (ΛΣΙ), όπως ορίζονται εποπτικά οι μικρότερες τράπεζες, που δεν εποπτεύονται απευθείας από την ΕΚΤ, όπως οι τέσσερις συστημικές, αλλά από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το ΔΝΤ κάνει λόγο για «ευάλωτα Λιγότερο Σημαντικά Ιδρύματα» και τονίζει την ανάγκη να προχωρήσει η αναδιάρθρωσή τους.
Σημειωτέον ότι η Ελλάδα, μετά τη συγκέντρωση του τραπεζικού τομέα στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, έχει τον μικρότερο τομέα ΛΣΙ στην ευρωζώνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ, το μερίδιο των ΛΣΙ στην τραπεζική αγορά είναι μόνο 2,6%, καθώς το ενεργητικό τους ανέρχεται μόλις σε 6,5 δισ. Στην ευρωζώνη, το μερίδιο των μικρών τραπεζών κατά μέσο όρο είναι 18,6% και διαθέτουν ενεργητικό σχεδόν 5 τρισ. ευρώ.
Όμως, οι μικρές ελληνικές τράπεζες βρίσκονται σε ζώνη υψηλού κινδύνου, καθώς το ποσοστό των κόκκινων δανείων στα χαρτοφυλάκια τους εξακολουθεί να ξεπερνά το 40% και χρειάζεται να περάσουν σε φάση εξυγίανσης, που θα απαιτήσει και νέα κεφάλαια ή/και εξαγορές και συγχωνεύσεις.
Το Ταμείο υπογραμμίζει ότι, «παρά την ταχεία σύγκλιση του δείκτη Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων των Συστημικών Ιδρυμάτων προς τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 2%, έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος για τα Λιγότερο Σημαντικά Ιδρύματα (ΛΣΙ), όπου ο δείκτης ΜΕΔ εξακολουθεί να υπερβαίνει το 40%».
Σύμφωνα με το Ταμείο, το πρόβλημα αφορά όχι μόνο τις μικρές τράπεζες, αλλά ευρύτερα το τραπεζικό σύστημα, καθώς μια κρίση σε μία ή περισσότερες μικρές τράπεζες θα είχε αντανάκλαση, όσον αφορά την εμπιστοσύνη του κοινού, και στις συστημικές. Σύμφωνα με το ΔΝΤ,
- Οι ισολογισμοί των ΛΣΙ πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση δυνητικού κινδύνου φήμης στον τραπεζικό τομέα. Τα ΛΣΙ αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5% των συνολικών δανείων και καταθέσεων του τραπεζικού τομέα, αλλά ορισμένα από αυτά αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εδώ και πολλά χρόνια λόγω των υψηλών ποσών μη εξυπηρετούμενων δανείων και των επακόλουθων ανησυχιών για την κεφαλαιακή επάρκεια και την κερδοφορία.
- Τα ΛΣΙ, υπό την εποπτεία της ΤτΕ, αναδιαρθρώνονται προκειμένου να απαλλαγούν από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και να αποκαταστήσουν το κεφάλαιό τους με τη στήριξη των επενδυτών. Ενώ τα Συστημικά Ιδρύματα έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση των ισολογισμών τους, τα LSI γενικά υστερούν σημαντικά.
- Στο πλαίσιο της μεγαλύτερης ευαισθησίας της αγοράς έναντι των αδύναμων τραπεζών, τα παρατεταμένα τραπεζικά προβλήματα μεταξύ των ΛΣΙ ενδέχεται να έχουν ακούσιες συνέπειες δυσανάλογες προς το μέγεθος τους, οι οποίες ενδέχεται να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη των πελατών και να αυξήσουν τον κίνδυνο φήμης, με δυνητικό δευτερογενή κίνδυνο για τον τραπεζικό τομέα.
- Ως εκ τούτου, οι αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο εντατικοποίησης των διορθωτικών εποπτικών μέτρων και/ή της αναδιάρθρωσης των τραπεζών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των τρεχόντων ζητημάτων κινδύνου και την αποκατάσταση της οικονομικής ευρωστίας των ασθενέστερων ΛΣΙ το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να αποφευχθεί κάθε δυνητικός κίνδυνος παράπλευρης φήμης για τις μεγαλύτερες τράπεζες.
Το μεγάλο στοίχημα των μικρών τραπεζών είναι να καταφέρουν να αξιοποιήσουν τη νέα περίοδο εφαρμογής του Σχεδίου Ηρακλής, έως το τέλος του 2024, για να απαλλάξουν τους ισολογισμούς τους από το μεγαλύτερο μέρος των κόκκινων δανείων, μέσω τιτλοποιήσεων με κρατικές εγγυήσεις, όπως έκαναν και οι μεγαλύτερες τράπεζες. Μέσα στον Φεβρουάριο αναμένεται να γίνουν τα πρώτα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση από την Attica Bank και την Παγκρήτια, που βρίσκονται και σε τροχιά ενοποίησης, με οικονομική υποστήριξη από το εφοπλιστικό δίδυμο Μπάκου - Καϋμενάκη.
Ο Γιάννης Στουρνάρας έχει τονίσει στο παρελθόν ότι ο κύριος λόγος που καθυστέρησε η εξυγίανση των μικρότερων τραπεζών ήταν ότι το Σχέδιο Ηρακλής είχε καλύψει μόνο τις συστημικές. Όπως έχει τονίσει ο διοικητής της ΤτΕ, «το ποσοστό των ΜΕΔ στον τομέα των λιγότερο σημαντικών ιδρυμάτων (ΛΣΙ) είναι πολύ υψηλότερο από αυτό των τεσσάρων σημαντικών τραπεζών και η εξυγίανση των ισολογισμών τους είναι η κορυφαία εποπτική μας προτεραιότητα. Σε αντίθεση με τα συστημικά ιδρύματα, τα ΛΣΙ δεν μπορούσαν να επωφεληθούν από το πρόγραμμα παροχής εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου (γνωστό ως Σχέδιο «Ηρακλής»), το οποίο λόγω του σχεδιασμού του ήταν ουσιαστικά μη εφαρμόσιμο στις μικρότερες τράπεζες».
