Πρόστιμα... μυθικού ύψους θα μπορεί να επιβάλλει η Επιτροπή Ανταγωνισμού στις θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων για τα βασικά αδικήματα του δικαίου για τον ανταγωνισμό, δηλαδή τις εναρμονισμένες πρακτικές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, με βάση προτεινόμενη διάταξη στο νέο, σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης, το οποίο έχει τεθεί σε διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει σήμερα εκ του νόμου τη δυνατότητα να επιβάλλει πρόστιμα που αντιστοιχούν έως το 10% του τζίρου μιας επιχείρησης. Ο υπολογισμός αυτός γίνεται με βάση τον κύκλο εργασιών κάθε εταιρείας εντός των ελληνικών συνόρων, κάτι που ισχύει και για τις θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων, οι οποίες έχουν παγκόσμιο τζίρο πολλαπλάσιο από τον τζίρο τους στην Ελλάδα.
Στο νέο νομοσχέδιο, όμως, προβλέπεται, για πρώτη φορά, ότι τα πρόστιμα θα υπολογίζονται με βάση τον παγκόσμιο τζίρο. «Σε περίπτωση ομίλου εταιρειών», αναφέρει το νομοσχέδιο, «για τον υπολογισμό του προστίμου, λαμβάνεται υπόψη ο συνολικός παγκόσμιος κύκλος εργασιών του ομίλου». Και εξηγείται ότι, «σε περίπτωση ομίλου εταιρειών, για τον υπολογισμό του προστίμου, λαμβάνεται υπόψη ο συνολικός παγκόσμιος κύκλος εργασιών του ομίλου».
Πρόκειται για μια διαφοροποίηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε δραματικές αυξήσεις των προστίμων σε θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων. Για παράδειγμα, δύο από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες των καυσίμων, BP και Shell, τιμωρήθηκαν πριν από αρκετά χρόνια με πρόστιμα σχεδόν 50 εκατ. ευρώ για εναρμονισμένες πρακτικές στην ελληνική αγορά, με βάση τους τζίρους που είχαν στην Ελλάδα. Σε μια «κανονική» χρονιά (το 2019, προ πανδημίας) τα συνολικά έσοδα των δύο κολοσσών σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν της τάξεως των 533 δισ. ευρώ. Αν υπολογιζόταν πρόστιμο 1% σε αυτόν τον τζίρο, αυτό θα διαμορφωνόταν σε 5,3 δισεκατομμύρια ευρώ!
Αντίστοιχα, ενώ η ελληνική θυγατρική της Nestle τιμωρήθηκε με πρόστιμα της τάξεως των 30 εκατ. ευρώ για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην ελληνική αγορά του καφέ, ο τζίρος του ομίλου σε όλο τον κόσμο φθάνει τα 78 δισ. ευρώ. Ένα πρόστιμο με συντελεστή 1% θα έφερνε στα κρατικά ταμεία 780 εκατομμύρια ευρώ!
Η αυστηροποίηση του νόμου για τα πρόστιμα σε πολυεθνικές προκαλεί έντονες παρασκηνιακές αντιδράσεις από ενδιαφέρομενους ομίλους, καθώς θεωρούν ότι η προτεινόμενη ρύθμιση οδηγεί σε πρόστιμα δυσανάλογα υψηλά, που ξεπερνούν οποιοδήποτε κέρδος μπορεί να έχει μια εταιρεία από την παραβίαση των κανόνων του ανταγωνισμού. Θα μπορούσε μάλιστα, όπως λένε επικριτές της ρύθμισης, να οδηγήσει ακόμη και σε φυγή εταιρειών από την Ελλάδα, κάτι που έχει συμβεί και στο παρελθόν (BP και Shell αποχώρησαν από τη χώρα μετά την επιβολή των προστίμων από την Επ. Ανταγωνισμού, αφήνοντας τις δραστηριότητές τους σε ΕΛΠΕ και Motor Oil).
Από την άλλη πλευρά, υποστηρικτές της ρύθμισης αναφέρουν ότι είναι αναγκαία μια αυστηροποίηση του πλαισίου για τις πολυεθνικές, καθώς μέχρι τώρα έχουν κατ' επανάληψη απασχολήσει την Επ. Ανταγωνισμού με σοβαρές παραβάσεις και υπάρχει η εκτίμηση ότι οι κεντρικές διοικήσεις των ομίλων δεν δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις κυρώσεις που κατά καιρούς επιβάλλονται επειδή τα ποσά είναι πολύ μικρά. Οι δε τοπικές διοικήσεις κινούνται με αποκλειστικό γνώμονα τη μεγιστοποίηση των οικονομικών αποτελεσμάτων, αδιαφορώντας αν στην πορεία υποπίπτουν σε παραβάσεις της νομοθεσίας.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ασκηθούν πιέσεις για τροποποίηση της ρύθμισης και μένει αν φανεί αν θα... επιβιώσει στην τελική μορφή που θα έχει το νομοσχέδιο όταν ψηφισθεί από τη Βουλή.