Το μορατόριουμ στο Αιγαίο και η πολιτική των «ήρεμων νερών» έχει χρονοδιακόπτη έως τις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία για τον Ταγίπ Ερντογάν. Οι φονικοί σεισμοί που έπληξαν τη γειτονική χώρα, άνοιξαν τους δίαυλους επικοινωνίας με την Αθήνα, λειτούργησαν κατευναστικά ως προς την επιθετική ρητορική της Άγκυρας και δημιούργησαν ένα πιο ευχάριστο-φιλικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Καλλιεργήθηκαν, μάλιστα προσδοκίες, και εντός της Ελλάδας, ότι αυτή η ευνοϊκή συνθήκη θα αποτελέσει το εφαλτήριο και συνάμα τη βάση για μια νέα σελίδα στα ελληνοτουρκικά, που θα βασίζεται στη συνεννόηση και στον ειλικρινή διάλογο.
Ας είμαστε… ειλικρινείς, η «ανακωχή» είναι πρόσκαιρη και έχει ως φόντο την εκλογική διαδικασία που θα διεξαχθεί και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Τσαβούσογλου και Ερντογάν φροντίζουν με τις πρόσφατες δηλώσεις του, να υπενθυμίζουν ότι το άτυπο μορατόριουμ έχει ημερομηνία λήξης. Την ώρα που ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών καλεί δημοσίως την Ελλάδα για επανέναρξη του διαλόγου, προειδοποιεί ότι η ένταση στα ελληνοτουρκικά μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή.
Διάλογος με διαφορετικές ατζέντες;
Διάλογος, βεβαίως, με βιασύνη και στημένος σε πρόχειρο πλαίσιο, προκειμένου να προληφθεί το επικείμενο κακό και ενδεχόμενη νέα επιδείνωση στα ελληνοτουρκικά, δεν μπορεί να σταθεί. Κυρίως, όμως, και αυτή είναι η ουσία, κρίνεται έως αδύνατο να επιτευχθεί ουσιαστική συνεννόηση είτε σε διμερείς επαφές είτε μέσω της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εφόσον οι δύο πλευρές έχουν εκ διαμέτρου διαφορετικές ατζέντες.
Η ελληνική ατζέντα της είναι μονοθεματική και περιλαμβάνει μόνο τη διευθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο. Αντιθέτως, η τουρκική ατζέντα είναι διευρυμένη και βρίθει διεκδικήσεων και απαιτήσεων που αυξάνονται διαρκώς. Η Άγκυρα αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο, γκριζάρει νησιά και βραχονησίδες, επιμένει στην αποστρατικοποίηση των νησιών, θέτει θέμα τουρκικής μειονότητας στη Θράκη. Δεν αποδέχεται το ελληνικό επιχείρημα ότι τα νησιά (όπως το Καστελόριζο για παράδειγμα) έχουν υφαλοκρηπίδα και απειλεί με casus belli την Ελλάδα, σε περίπτωση που επεκτείνει τα ναυτικά μίλια.
Οι διερευνητικές επαφές που διεξάγονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, καταδεικνύουν το μάταιο του… πράγματος. Η γεωπολιτική και διπλωματική προσέγγιση είναι ανέφικτη υπό αυτό το πρίσμα και το παγιωμένο πλαίσιο, που δεν πρόκειται να μεταβληθεί ακόμη και σε ενδεχόμενη πολιτική αλλαγή στην Τουρκία, που θα συνοδεύεται με πτώση του Ερντογάν από τον προεδρικό θώκο.
Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να αναθεωρηθεί επι τα χείρω δηλαδή να υπάρξει μια περαιτέρω εκτράχυνση των τουρκικών επιδιώξεων και διεκδικήσεων.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι ψευδαισθήσεις σχετικά με το άνοιγμα μιας νέας καλής εποχής γειτονίας με την Τουρκία, γρήγορα διαλύονται στον πραγματικό κόσμο…
Νώντας Βλάχος
