Την πολιτική ευθύνη - που του αναλογεί θεσμικά - ανέλαβε ο Αλέξης Τσίπρας στον απόηχο της τραγωδίας των τελευταίων ημερών από τις φονικές πυρκαγιές στην Αττική.
Διατηρώντας χαμηλά τους τόνους της πολιτικής αντιπαράθεσης, ο πρωθυπουργός έδωσε έμφαση στην ολοκλήρωση των διαδικασιών αποκατάστασης και με σεβασμό στα θύματα και τους πληγέντες έδωσε τον τόνο για την επόμενη μέρα. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι ακόμα ώρα για αποκεφαλισμούς και αποτιμήσεις - όπως πολλοί διατείνονται.
Υπό αυτό το πρίσμα, έκανε λόγο για την κατάρτιση ενός νέου εθνικού σχεδίου που θα απαλείψουν τις οικιστικές στρεβλώσεις δεκαετιών, καλώντας όλους (αντιπολίτευση, επιστημονική κοινότητα κλπ) να συμμετάσχουν σε αυτό.
Αναφερόμενος στα δραματικά γεγονότα, τόνισε, πως όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν πως πρόκειται για εμπρησμούς, αποφεύγοντας όμως να επαναλάβει τον όρο περί "ασύμμετρων απειλών", θέλοντας να αναδείξει το γεγονός πως η κυβέρνηση δεν θα προβεί σε "κυνήγι μαγισσών", όπως είπε.
Ωστόσο, μίλησε για το κρίσιμο σημείο καμπής στο οποίο βρίσκεται η χώρα, ύστερα από 8 χρόνια κρίσης, εφιστώντας την προσοχή ώστε κανένα "σκοτεινό κέντρο όπως αναφέρεται", είπε, να σταθεί εμπόδιο στην ανάταση της χώρας.
Σύμφωνα με την ομιλία του πρωθυπουργού:
"Ζήτησα σήμερα εκτάκτως να συνεδριάσει το υπουργικό συμβούλιο σε μια δύσκολη στιγμή, ίσως τη πιο βαριά της κυβερνητικής μας θητείας. Δε σας κρύβω ότι με διακατέχουν ανάμικτα αισθήματα τούτη την ώρα. Όπως φαντάζομαι και όλους σας.
Πόνος, συντριβή, για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν απροσδόκητα, και άδικα.
Αλλά και αγωνία.
Αγωνία αν πράξαμε σωστά όσα έπρεπε να πράξουμε. Αν αντιδράσαμε σωστά τις κρίσιμες ώρες. Αν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι παραπάνω. Αν μπορούσαμε να σώσουμε έστω και μια ψυχή παρά πάνω από όσους έφυγαν άδικα.
Όπως επίσης δε θέλω να κρύψω ότι δεν αποφεύγω και τη σκέψη ή τον φόβο : Μήπως από κάποιο ένστικτο αυτοσυντήρησης, διαπράττουμε κι εμείς το ίδιο λάθος, που τόσες φορές έχουμε δει να διαπράττουν άλλοι. Να υπερβάλλουμε σε δικαιολογίες για να μειώσουμε τις ευθύνες.
Για αυτό θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής.
Δεν πρόκειται, σε ότι με αφορά, να ακολουθήσω την αλυσίδα των χαρακτηρισμών, των εύκολων καταδικαστικών αποφάσεων, της χωρίς όρια και χωρίς τον αυτονόητο σεβασμό στους νεκρούς πολεμικής. Που κινείται ολοφάνερα από την προσπάθεια εκμετάλλευσης της οδύνης και της συντριβής για την τραγωδία. Και δεν οδηγεί παρά μόνο στη συσκότιση της αλήθειας, εν ονόματι μιας μακάβριας κομματικής σκοπιμότητας.
Λέω αποφασιστικά όχι σε μια τέτοια τακτική ασέβειας. Και σας καλώ να πείτε όλοι όχι.
Γιατί, οι νεκροί δεν μπορούν να μιλήσουν, αλλά το λιγότερο που οφείλουμε στη μνήμη τους είναι σεβασμός. Τουλάχιστον προς την αλήθεια.
Σας κάλεσα λοιπόν σήμερα πρώτα από όλα γιατί θέλω να αναλάβω ακέραια, ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου και ενώπιον του ελληνικού λαού, την πολιτική ευθύνη για την τραγωδία.
Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο είναι αυτονόητο για τον πρωθυπουργό της χώρας. Και σας καλώ να την αναλάβετε κι εσείς, όσο βαρύ κι αν είναι. Γιατί είναι επίσης αυτονόητο για την κυβέρνηση της χώρας. Εμείς δε θα επιχειρήσουμε ποτέ να αποδράσουμε από τις ευθύνες μας.
Όπως δεν το κάναμε, όταν αναλάβαμε τη χώρα χρεοκοπημένη, και φορτωθήκαμε εθελοντικά τα λάθη και τις παραλείψεις δεκαετιών. Όπως δεν το κάναμε όταν αντιμετωπίσαμε το φάσμα μιας τεράστιας οικονομικής, εθνικής, και ανθρωπιστικής καταστροφής, για την οποία άλλοι ήταν υπεύθυνοι.
Έτσι, δε θα το κάνουμε και τώρα. Δεν είμαστε εδώ για να διαιωνίζουμε την όποια εξουσία μας έδωσε ο λαός, διαιωνίζοντας τα λάθη και τις συμπεριφορές των προηγούμενων.
Εμείς θέλουμε να πάμε βαθιά στην πραγματικότητα, γιατί πιστεύουμε ότι μόνο έτσι μπορούμε να την αλλάξουμε.
Οι τραγωδίες ξέρετε γίνονται συχνά αφορμή για να έρθουν στην επιφάνεια προβλήματα, καταστάσεις και ολιγωρίες, που σε ομαλές συνθήκες κρύβονται από τον δημόσιο διάλογο. Ακόμα και από τη δημόσια θέα θα έλεγα.
Σήμερα, λοιπόν, κατανοούμε όλοι με οδυνηρό τρόπο και σε όλο του το βάθος, ότι κυβερνάμε μια χώρα που επί χρόνια κυριάρχησαν οι στρεβλώσεις. Που ολόκληροι οικισμοί χτίστηκαν αυθαίρετα πάνω σε ρέματα και παραλίες.
Που με ευθύνη και του πελατειακού κράτους, δημιουργήθηκαν οικιστικά συμπλέγματα χωρίς καμιά πρόβλεψη για την ασφάλεια των κατοίκων τους.
Αυτό το κράτος, όμως, σήμερα το διοικούμε εμείς. Και όσο κι αν είναι σωστό ότι δεν μπορούσαμε σε τρία χρόνια να λύσουμε τεράστια προβλήματα δεκαετιών, πρέπει να προβληματιστούμε αν κάναμε ότι πρέπει για να το αλλάξουμε.
Μήπως διστάσαμε, δίνοντας προτεραιότητα στη μάχη για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής καταστροφής που προκάλεσαν οι μνημονιακές πολιτικές, να αντιμετωπίσουμε όσο έπρεπε αποφασιστικά τον κίνδυνο άλλων καταστροφών, από στρεβλώσεις που δημιούργησε το φαύλο παρελθόν.
Αλλά έτσι κι αλλιώς, έχουμε την ευθύνη, όσο οι στρεβλώσεις αυτές παραμένουν. Όσο τα αυθαίρετα δεν γκρεμίζονται, όσο τα ρέματα δεν ξεμπαζώνονται, όσο η πρόσβαση στην παραλία παραμένει απαγορευμένη από φράχτες και βίλλες χτισμένες στην άμμο.
Κι επειδή από πολλές πλευρές έχει μπει ένα ζήτημα αποκεφαλισμών υπευθύνων, ή δήθεν υπευθύνων,
δεν θα μασήσω τα λόγια μου. Οι αποκεφαλισμοί, την ώρα της μάχης, που είχαν γίνει κανόνας σε προηγούμενες τραγωδίες, δεν είναι πράξη πολιτικής γενναιότητας, αλλά πολιτικής δειλίας.
Πολύ περισσότερο η εύκολη καταδίκη, και οι αποκεφαλισμοί, των ανθρώπων εκείνων –πυροσβεστών, αστυνομικών, λιμενικών, στρατιωτικών- και της ηγεσίας τους, που έδωσαν και δίνουν τη μάχη με αίσθημα καθήκοντος, και συχνά με ηρωισμό, στα μέτωπα της φωτιάς.
Ας μην πυροβολούν, λοιπόν, οι διάφοροι κριτές και πολέμαρχοι του καναπέ, εκείνους που με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν χιλιάδες συνανθρώπους μας. Τους πυροσβέστες και την ηγεσία τους, που έσπευσαν ηρωικά στον υπέρ πάντων αγώνα.
Κοντά και στον τελευταίο πολίτη. Τους αστυνομικούς, που αν δεν βρίσκονταν στο πεδίο της μάχης, σήμερα θα θρηνούσαμε πολύ περισσότερους νεκρούς. Τους λιμενικούς, που στη θάλασσα γλίτωσαν από τον θάνατο εκατοντάδες συνανθρώπους μας.
Τους υπαλλήλους που έσπευσαν να συνδράμουν το έργο της μάχης με τη φωτιά. Ας πυροβολούν εμάς, εν πάση περιπτώσει, όχι εκείνους.
Εδώ είμαστε. Και δεν έχουμε σκοπό να δραπετεύσουμε. Αφού η μάχη αυτή τελειώσει, αφού και η τελευταία εστία κινδύνου εκλείψει, τότε θα υπάρξει η ψύχραιμη αποτίμηση, και πιθανή απόδοση ευθυνών. Διαφορετικά ξεπέφτουμε σε κυνήγι μαγισσών και προσπάθεια ανεύρεσης αποδιοπομπαίων τράγων.
Εμείς αυτό δεν πρόκειται να το κάνουμε. Το αφήνουμε σε όσους το έκαναν στο παρελθόν και το επικαλούνται και σήμερα εναντίον μας.
Κι αν πρέπει να κάνουμε αυτοκριτική, αυτή δεν αφορά στις επιχειρησιακές πλευρές της κολοσσιαίας προσπάθειας διάσωσης.
Αυτή η συζήτηση θα γίνει, όταν έρθει η ώρα, από τους αρμόδιους, τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, που και ξέρουν, και μπορούν, και θέλουν να αποτιμήσουν το έργο των μηχανισμών διάσωσης, και να επισημάνουν πιθανά λάθη και παραλείψεις.
Από πολιτική άποψη όμως έχει σημασία, πέρα κι έξω από τις εμφανείς προσπάθειες εκμετάλλευσης της τραγωδίας, όχι γενικά και αόριστα η αυτοκριτική. Αλλά μια έμπρακτη έκφραση αυτοκριτικής.
Αυτό ναι, έχει την αξία του. Και δεν έχω πρόβλημα να το επωμιστώ. Ίσα-ίσα. Όχι στα εύκολα λόγια, όμως, αλλά στην δύσκολη πράξη:
Στη δέσμευση ότι δεν πρόκειται να μείνουμε μόνο στα μέτρα ανακούφισης των θυμάτων της τραγωδίας, που ήδη εξαγγείλαμε.
Όσο σημαντικά και γενναία κι αν είναι αυτά.
Αλλά θα προχωρήσουμε με ταχύτητα και αποφασιστικότητα στην κατάρτιση ενός εθνικού σχεδίου, που θα αντιμετωπίζει τις οικιστικές στρεβλώσεις δεκαετιών. Με τη συμμετοχή επιστημονικών φορέων, πανεπιστημίων, και ειδικών.
Και στην προσπάθεια αυτή καλώ από τώρα να συμμετάσχουν οι πάντες. Και τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Γιατί είναι μια προσπάθεια εθνική, και ένα καθήκον που απορρέει για όλους από την σημερινή τραγωδία. Αν χρειαστεί να «σπάσουμε αβγά», να δουλέψουν μπουλντόζες, να υπάρξει σύγκρουση, ας γίνει.
Δεν μπορούμε και δεν πρόκειται, σε κάθε περίπτωση, να περιμένουμε με σταυρωμένα χέρια, και με μέτρα-ασπιρίνες, την επόμενη τραγωδία.
Ταυτόχρονα, με ταχύτατους ρυθμούς, θα αναμορφώσουμε και θα αναβαθμίσουμε, με βάση τις νέες ανάγκες, τους νέους κινδύνους, και την ευρωπαϊκή εμπειρία, τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας.
Να εγγυηθούμε, έτσι το απλό, και αυτονόητο για κάθε πολιτισμένη κοινωνία: Ότι δεν θα υπάρξουν άλλες τραγωδίες.
Θα ενημερωθήκατε όλοι, φαντάζομαι, ότι οι ενδείξεις που έχουμε, και που ερευνούν οι αρμόδιες αρχές, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πίσω από τις φονικές πυρκαγιές είχαμε εμπρησμούς.
Δεν ξέρουμε ποιος είναι ο στόχος τους, και δεν πρόκειται να μπούμε σε παιγνίδι σεναρίων. Ούτε να κρυφτούμε πίσω από θεωρίες συνωμοσίας, όπως γινόταν παλιότερα.
Ξέρουμε όμως, και πρέπει να γίνει σαφές αυτό σε κάθε πολίτη, ότι οφείλουμε εδώ και τώρα να οργανώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την άμυνα της πολιτείας και της κοινωνίας απέναντι σε τέτοιου είδους εγκληματικές πράξεις. Το λέω αυτό περισσότερο για να κουβεντιάσουμε το από δω και πέρα. Όχι για να αλλάξουμε τη συζήτηση για το χθές. Και το λέω γιατί το καλοκαίρι δεν τελείωσε, και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε.
Αν στόχος των δραστών είναι να πλήξουν την κοινωνική συνοχή, να δημιουργήσουν αίσθημα ανασφάλειας στους πολίτες, τότε ίσως προσπαθήσουν ξανά. Πρέπει να είμαστε όλο το καλοκαίρι σε εγρήγορση και ετοιμότητα. Από κάθε άποψη.
Να οργανώσουμε την άμυνα της πολιτείας, και της κοινωνίας. Να εγγυηθούμε την προστασία του κάθε πολίτη, αλλά και να οργανώσουμε την εθελοντική κινητοποίηση όλων στην αντιμετώπιση νέων προκλήσεων.
Οι εθελοντές στην αντιμετώπιση της τελευταίας καταστροφής δείχνουν ότι αυτό είναι εφικτό. Και είναι και ο μόνος τρόπος να οργανώσουμε αποτελεσματική άμυνα απέναντι σε κάθε σχέδιο που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με συμμετρικούς όρους.
Επιτρέψτε μου, τέλος, να σας θυμίσω εδώ, ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Ανακτά μετά από οκτώ ολόκληρα χρόνια την κυριαρχία της, και διεκδικεί με αξιώσεις τον ηγετικό της ρόλο σε μια ευαίσθητη περιοχή.
Στις συνθήκες αυτές, το θέμα της ασφάλειας αποκτά πρωταρχική σημασία. Αποφασιστική και Κρίσιμη. Ο καθένας καταλαβαίνει γιατί.
Έχουμε, συνεπώς, ιστορική ευθύνη, να μην επιτρέψουμε σε κανέναν, σε όποιο σκοτεινό κέντρο και αν αναφέρεται, να ανακόψει την πορεία μας, και να μας απομακρύνει από τον στόχο.Κι αυτό δεν αφορά μόνο ένα υπουργείο, και κάποιες υπηρεσίες. Μας αφορά όλους. Σας καλώ λοιπόν να εργαστούμε άμεσα και αποτελεσματικά προς αυτή τη κατεύθυνση.
Σας καλώ να συμβάλετε με όλες σας τις δυνάμεις.Πρώτα από όλα για να σταθούμε όλοι κοντά στους ανθρώπους που πλήρωσαν βαρύ φόρο, ζωής και περιουσίας, στη φωτιά. Ώστε κανένας να μη μείνει αβοήθητος. Κανένας και τίποτε να μην ξεχαστεί".