Την επιστροφή των ασφαλιστικών εισφορών που έχουν κριθεί ως αχρεωστήτως καταβληθείσες, χωρίς την προσκόμιση φορολογικής ενημερότητας, προβλέπει ομόφωνη απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Ο ΕΦΚΑ μπλόκαρε τις συγκεκριμένες επιστροφές των εισφορών στους δικαιούχους, ζητώντας την προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας, εφόσον το ύψος τους ήταν πάνω από 1.500 ευρώ.
Ωστόσο, το ΝΣΚ, σε συνέχεια και της σχετικής σύστασης του Συνηγόρου του Πολίτη έκρινε ότι η ερμηνεία της ισχύουσας νομοθεσίας από τον ΕΦΚΑ ήταν λανθασμένη και πως οι εισφορές που έχουν καταβληθεί χωρίς να υποχρεούνται να τις καταβάλουν οι ασφαλισμένοι, πρέπει να επιστραφούν χωρίς αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας.
Σημειώνεται ότι ο e-ΕΦΚΑ υλοποιεί την εκπλήρωση της υποχρέωσης επιστροφής των αχρεωστήτως παρακρατηθεισών εισφορών στους ασφαλισμένους, αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας που έθεσε σε παραγωγική λειτουργία από 10-04-2023.
Ωστόσο, στη διαδικασία επιστροφής των δικαιούμενων ποσών έχει τεθεί (μεταξύ άλλων) προϋπόθεση, σύμφωνα με την οποία, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, το προς επιστροφή ποσό υπερβαίνει τα 1.500,00 ευρώ, ανά δικαιούχο, αναζητείται, μέσω διαλειτουργικότητας, εφόσον συναινέσει ο ενδιαφερόμενος, Αποδεικτικό Φορολογικής Ενημερότητας (Α.Φ.Ε.), προκειμένου να διαπιστωθεί ότι ό δικαιούχος είναι φορολογικά ενήμερος για την είσπραξή του, ώστε το ποσό να του αποδοθεί, με πίστωση στον τραπεζικό του λογαριασμό.
Ειδικότερα, με το με αριθμ. πρωτ. 180696/10.04.2023 Γενικό Έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Εισφορών e-ΕΦΚΑ, τίθεται ως προϋπόθεση, για τη χρήση της ηλεκτρονικής υπηρεσίας επιστροφής εισφορών, η ύπαρξη Αποδεικτικού Φορολογικής Ενημερότητας (ΑΦΕ) καθόσον, όπως αναφέρεται, «δικαιούχοι που δεν είναι φορολογικά ενήμεροι δεν μπορούν να υποβάλουν ηλεκτρονική αίτηση».
Η ηλεκτρονική συγκατάθεση των ασφαλισμένων για τον αυτοματοποιημένο έλεγχο της φορολογικής τους ενημερότητας, μέσω διαλειτουργικότητας, από το ΟΠΣ της Α.Α.Δ.Ε. έχει τεθεί ως απαραίτητος όρος για την οριστικοποίηση των αιτήσεων.
Συγκεκριμένα, στο συνημμένο εγχειρίδιο χρήσης της ηλεκτρονικής υπηρεσίας, ορίζεται ότι «Ο χρήστης, εφόσον το ποσό προς επιστροφή είναι άνω των 1.500,00 ευρώ, επιλέγει ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ το λειτουργικό κουμπί «Έλεγχος Φορολογικής Ενημερότητας» και μεταβαίνει στην παρακάτω οθόνη, όπου καλείται να επιλέξει το κουμπί «Εκτέλεση Ελέγχου» και παρακάτω ότι «Ο χρήστης θα πληροφορηθεί με κατάλληλο μήνυμα για την έκβαση του ελέγχου, δηλαδή, τόσο για την περίπτωση του επιτυχούς ελέγχου, όσο και για την περίπτωση του μη επιτυχούς».
Σε περίπτωση που ο χρήστης δεν είναι φορολογικά ενήμερος εμφανίζεται σχετικό μήνυμα και δεν μπορεί να προχωρήσει με την οριστική υποβολή της αίτησης.
Στο πλαίσιο αυτό, η παράμετρος αυτή αποκλείει από την πρόσβαση σημαντικό αριθμό δικαιούχων και παρακωλύει την περαιτέρω επεξεργασία πολυάριθμων αιτημάτων τα οποία παραμένουν εκκρεμή, χωρίς να διεκπεραιώνονται, με αποτέλεσμα να έχουν παρακρατηθεί από τον e-ΕΦΚΑ τα επιστρεπτέα ποσά, σημειώνει το ΝΣΚ.
Η ετυμηγορία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ 63/2024) προβλέπει, συγκεκριμένα ότι «δεν προβλέπεται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο η προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας των ασφαλισμένων του τ. ΕΤΑΑ και ήδη e-ΕΦΚΑ, ως προϋπόθεση για την επιστροφή σε αυτούς αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών επικουρικού Κλάδου και Προνοίας, και συνεπώς δεν απαιτείται η αναζήτηση, από τον Φορέα, τέτοιου αποδεικτικού, για την πραγματοποίηση των συγκεκριμένων πληρωμών από την αρμόδια υπηρεσία αυτού, ενώ δεν είναι δυνατόν να τίθεται πρόσθετη, πέραν των τασσομένων υπό του νόμου, προϋπόθεση, με εγκυκλίους και Γενικά Έγγραφα που ο Φορέας εκδίδει προς τις υπηρεσίες του ή τους πολίτες προς παροχή οδηγιών ή διευκρινίσεων, καθόσον, η σε τέτοιου είδους έγγραφα διατυπωμένη θέση, δεν είναι νόμιμη και, ως εκ τούτου, δεν παράγει έννομες συνέπειες για τους διοικούμενους».
Η απόφαση εκδόθηκε κατόπιν προσφυγής από έμμισθους δικηγόρους, μισθωτούς μηχανικούς και υγειονομικούς, καθώς και σε ασφαλισμένους του τ. Ε.Τ.Α.Α., που παρέχουν υπηρεσία με σύμβαση, από την οποία προκύπτει υποχρέωση έκδοσης Δ.Π.Υ., αλλά έχει πλέον ευρύτερη εφαρμογή.