Με μια σημαντική αλλαγή προχωρά ο σχεδιασμός για τη χορήγηση των φθηνών δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης για νέες επενδύσεις από τις επιχειρήσεις, καθώς η κυβέρνηση κατάργησε την υποχρέωση των ελληνικών τραπεζών να χρηματοδοτούν τουλάχιστον κατά 30% κάθε επένδυση, λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν, ακόμη και σήμερα, οι τράπεζες στην παροχή χρηματοδότησης στην πραγματική οικονομία.
Μέχρι τώρα, οι διοικήσεις των τραπεζών εμφανίζονταν κάτι περισσότερο από πρόθυμες να χρηματοδοτήσουν το τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα του ιδιωτικού τομέα, που θα υλοποιηθεί με φθηνό δανεισμό συνολικού ύψους 12,7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σημειώνεται ότι από τα 12,7 δισ. ευρώ τα περίπου 7 δισ. θα έχουν την ευθύνη να διαχειρισθούν οι ελληνικές τράπεζες, ενώ τα υπόλοιπα θα αναλάβουν ευρωπαϊκοί χρηματοδοτικοί οργανισμοί (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων).
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, ο οποίος αποτυπώθηκε και σε υπουργική απόφαση του Θόδωρου Σκυλακάκη στα τέλη Σεπτεμβρίου, τα επενδυτικά σχέδια επρόκειτο να χρηματοδοτηθούν με την ακόλουθη αναλογία: 50% τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, 20% η ίδια συμμετοχή της επιχείρησης και 30% με δανεισμό από τράπεζα. Αυτό θα σήμαινε ότι επί συνολικών επενδυτικών δαπανών άνω των 14 δισ. ευρώ, οι τράπεζες θα είχαν την ανελαστική υποχρέωση να χορηγήσουν δάνεια που θα ξεπερνούσαν τα 4 δισ. ευρώ.
Το ποσό αυτών των δανείων είναι αρκετά υψηλό για τις αντοχές του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που ήδη μείωσε σημαντικά τον δανεισμό του επιχειρηματικού τομέα το 2021, μετά τη μεγάλη αύξηση που σημειώθηκε το 2020 και η οποία αποδίδεται στα κρατικά προγράμματα που υποστήριξαν τον δανεισμό των επιχειρήσεων εν μέσω της πανδημίας.
Επιπλέον, οι τράπεζες ήθελαν να αποφύγουν μια νομικά δεσμευτική υποχρέωση για τη χρηματοδότηση κάθε επενδυτικού σχεδίου σε προκαθορισμένο ποσοστό, ώστε να διατηρήσουν την ευελιξία να αξιοποιήσουν και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, που θα επηρεάσουν λιγότερο τους ισολογισμούς τους, όπως οι εγχώριες και διεθνείς εκδόσεις ομολόγων, στις οποίες θα μπορούν να προχωρούν οι επιχειρήσεις που θα προσφύγουν στο Ταμείο Ανάκαμψης, δεδομένου ότι στην πλειονότητά τους θα είναι μεγάλες επιχειρήσεις με δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές.
Με αυτά τα δεδομένα, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θ. Σκυλακάκης αθόρυβα κατήργησε την αρχική υποχρέωση των τραπεζών να συμμετέχουν κατά 30% στη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων:
- Στην αρχική του απόφαση, αναφερόταν ότι: «Τα Δάνεια Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα καλύπτουν κατ’ ανώτατο όριο ποσοστό ύψους πενήντα τοις εκατό (50%) του συνολικού επιλέξιμου επενδυτικού κόστους των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή των επιχειρήσεων θα καλύψει, κατ’ ελάχιστον, ποσοστό ύψους είκοσι τοις εκατό (20%) του συνολικού επιλέξιμου επενδυτικού κόστους. Ποσοστό ύψους τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) του συνολικού επιλέξιμου επενδυτικού κόστους θα καλυφθεί μέσω δανείου από τα πιστωτικά ιδρύματα («Δάνεια Συγχρηματοδότησης»)».
- Όμως, στη νέα απόφαση που εκδόθηκε ((159337 ΕΞ 2021 - 13 Δεκεμβρίου 2021), η αναφορά στο 30% έχει κοπεί και η ίδια παράγραφος αναδιατυπώνεται ως εξής: «Τα Δάνεια Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (στο εξής τα «Δάνεια ΤΑΑ») θα καλύπτουν κατ’ ανώτατο όριο ποσοστό ύψους πενήντα τοις εκατό (50%) του συνολικού επιλέξιμου επενδυτικού κόστους των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή των επιχειρήσεων θα καλύψει, κατ’ ελάχιστον, ποσοστό ύψους είκοσι τοις εκατό (20%) του συνολικού επιλέξιμου επενδυτικού κόστους. Η Ίδια Συμμετοχή δύναται να καλύπτεται με κεφάλαια από τα ίδια χρηματικά διαθέσιμα ή/και δάνεια μειωμένης εξοφλητικής προτεραιότητας που λαμβάνει ο φορέας του επενδυτικού σχεδίου από τους μετόχους ή εταίρους ή άλλες εταιρείες συνδεδεμένες με τον φορέα του επενδυτικού σχεδίου, καθώς και με εισφορά σε είδος που συνδέεται ευθέως με την επιλέξιμη επένδυση, αποτιμάται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις και δεν μπορεί να υπερβαίνει το δέκα τοις εκατό (10%) του επιλέξιμου επενδυτικού κόστους».
Όπως φαίνεται από το κείμενο της απόφασης, αυτή δεν κρύβει... εκπτώσεις μόνο υπέρ των τραπεζών, αλλά και διευκολύνσεις προς τις επιχειρήσεις που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, αφού θα μπορούν να καλύπτουν την ίδια συμμετοχή τους και με δάνεια από τους μετόχους ή συγγενείς εταιρείες, αλλά ακόμη και με εισφορά σε είδος (π.χ.: εισφορά ακινήτων ή μετοχών).
Σε κάθε περίπτωση, οι προετοιμασίες για τη χορήγηση των πρώτων φθηνών δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν προχωρήσει αρκετά, αν και όχι όσο ήταν αρχικά ο στόχος του υπουργείου και των τραπεζών, που θα ήθελαν να έχουν δοθεί οι πρώτες χρηματοδοτήσεις πριν το τέλος του 2021. Ειδικότερα,
- Το υπουργείο Οικονομικών έχει συνάψει από την Τρίτη τις επιχειρησιακές συμβάσεις συνεργασίας με έξι τράπεζες: Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank, Optima Bank και Παγκρήτια Τράπεζα. Στην πορεία δεν αποκλείεται να προστεθούν και άλλες, όπως η Attica Bank.
- Μετά τη σύναψη των συμφωνιών αυτών, εκπληρώθηκε ένας βασικός όρος για να εκταμιευθούν προς τις τράπεζες οι πρώτες δόσεις φθηνών δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 970 εκατ. ευρώ.
- Αμέσως μετά, εντός 30 εργάσιμων ημερών από την υπογραφή της σύμβασης, δηλαδή πριν το τέλος Ιανουαρίου, οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν δημοσιεύσει προσκλήσεις προς τις επιχειρήσεις, ώστε να υποβάλουν τα επενδυτικά τους σχέδια. Σε αυτό το σημείο, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή: η διαδικασία επιλογής θα γίνει με λογική first in, first out. Δηλαδή δάνεια θα λάβουν αυτοί που θα υποβάλλουν πιο γρήγορα επιλέξιμα επενδυτικά σχέδια, ενώ όσοι καθυστερήσουν κινδυνεύουν να μείνουν εκτός προγράμματος.
- Για να είναι επιλέξιμες, οι επενδύσεις θα πρέπει να συμβάλλουν σε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω στόχους: 1) πράσινη μετάβαση, 2) ψηφιακός μετασχηματισμός, 3) καινοτομία – έρευνα και ανάπτυξη, 4) ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών και συνενώσεων και 5) εξωστρέφεια.
- Τα επιτόκια δανεισμού μέσω του προγράμματος θα είναι εξαιρετικά χαμηλά. Το επιτόκιο βάσης για τον υπολογισμό θα είναι κοντά στο μηδέν (κάτω από 0,50%) και θα προσαυξάνεται ανάλογα με την πιστοληπτική αξιολόγηση της επιχείρησης και τις εξασφαλίσεις που θα προσφέρει. Η ελάχιστη προσαύξηση είναι 0,60% και η μέγιστη φθάνει το 10%.
