Σε συνθήκες έντονης αβεβαιότητας, που παραπέμπουν σε παλαιότερες και δύσκολες εποχές, έχει επανέλθει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, καθώς βρίσκεται αντιμέτωπο με μια κρίσιμη «ετυμηγορία»: ως το τέλος του έτους, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ θα αποφασίσει για τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα κληθούν να καλύψουν οι τράπεζες μέσα στο 2019.
Η αγορά είχε πανηγυρίσει δεόντως, τον περασμένο Απρίλιο, την επιτυχή ολοκλήρωση των τεστ αντοχής των ελληνικών τραπεζών, με τον κλαδικό δείκτη να εκτινάσσεται τότε πάνω από τις 1.000 μονάδες. Σήμερα, ο δείκτης πελαγοδρομεί κάτω από τις 600 μονάδες, καθώς οι επενδυτές αντιλαμβάνονται ότι τα τεστ αντοχής ήταν μόνο το πρώτο βήμα μιας εποπτικής διαδικασίας, που μπορεί να κρύβει σοβαρές παγίδες.
Αυτές τις ημέρες, ολοκληρώνεται το δεύτερο στάδιο των εποπτικών διαδικασιών, καθώς βρίσκονται στην Αθήνα στελέχη του SSM για να καταλήξουν, σε συνεννόηση με τους Έλληνες τραπεζίτες, στους νέους στόχους που θα αναλάβουν να καλύψουν οι τράπεζες έως και το 2021, όσον αφορά τη μείωση των προβληματικών ανοιγμάτων.
Ο επόμενος γύρος μείωσης των προβληματικών ανοιγμάτων, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, επιφυλάσσει αρκετές δυσκολίες, αφού οι τράπεζες θα κληθούν μέσα σε τρία χρόνια να επιτύχουν μια θηριώδη μείωση των NPE’s, που σε απόλυτους αριθμούς, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Citi, μπορεί να φθάσει και τα 36 δισ. ευρώ.
Μετά τη νέα στοχοθεσία και την προσαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων των τραπεζών, ακολουθεί το στάδιο που προκαλεί έντονες ανησυχίες στους ξένους διαχειριστές κεφαλαίων και στους αναλυτές, καθώς καλύπτεται από μυστήριο.
Πρόκειται για το SREP (Supervisory Review and Evaluation Process – Εποπτική Διαδικασία Ελέγχου και Αποτίμησης). Πίσω από αυτές τις «στριφνές» διατυπώσεις… κεντρικοτραπεζικής «διαλέκτου» κρύβεται κάτι απλό και… ανησυχητικό: ο προσδιορισμός των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζικών ιδρυμάτων από τους επόπτες.
Σύμφωνα με τους κανόνες εποπτείας που τώρα βρίσκονται στα αρχικά στάδια εφαρμογής τους, ο SSM προσδιορίζει τις κεφαλαιακές απαιτήσεις με αρκετούς βαθμούς ελευθερίας. Τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής είναι ένα στοιχείο που λαμβάνεται υπόψη σε αυτή την αξιολόγηση, όχι όμως και το μοναδικό, αφού ο SSM σταθμίζει με τα δικά του κριτήρια την οικονομική θέση και τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες.
Μέχρι τώρα, επικρατούσε η εκτίμηση ότι το SREP θα ήταν σχετικά εύκολη διαδικασία για τις ελληνικές τράπεζες. Όπως είχε εκτιμήσει, το καλοκαίρι, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αναμενόταν να κριθεί ότι η Alpha δεν έχει πρόσθετες ανάγκες κεφαλαίων, ενώ οι άλλες τρεις συστημικές τράπεζες θα χρειάζονταν συνολικά έως 1,9 δισ. ευρώ.
Όμως, η επιτάχυνση της διαδικασίας μείωσης των προβληματικών ανοιγμάτων, σε συνδυασμό με την αδύναμη κερδοφορία που αποκάλυψαν τα οικονομικά αποτελέσματα του α’ εξαμήνου έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα, που δεν είναι καθόλου βέβαιο πώς ακριβώς θα αξιολογηθούν από τον SSM, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, όπου εκδηλώνονται ισχυρές πολιτικές πιέσεις για εξυγίανση των τραπεζών της ευρωζώνης, ώστε να προχωρήσει γρηγορότερα και η τραπεζική ενοποίηση.
Τραπεζικά στελέχη αναφέρουν ότι, εάν ο SSM θελήσει να δώσει ένα ισχυρό μήνυμα για την πορεία εξυγίανσης των ελληνικών τραπεζών, θα μπορούσε να αυξήσει τις κεφαλαιακές απαιτήσεις πέρα από τις εκτιμήσεις που υπήρχαν την περίοδο αμέσως μετά την ολοκλήρωση των τεστ αντοχής, υποχρεώνοντας τις τράπεζες να δημιουργήσουν μεγαλύτερα «μαξιλάρια» κεφαλαίων.
Ακόμη και αν ο SSM εξαντλήσει την «επιείκειά» του, αυξήσεις κεφαλαίων θα πρέπει να γίνουν μέσα στο 2019 και δεν θα είναι μια απλή διαδικασία, καθώς οι επενδυτές έχουν εγκαταλείψει τις τραπεζικές μετοχές και θα είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν νέα κεφάλαια με όρους που δεν θα προκαλούν μεγάλες απώλειες στους παλαιούς μετόχους. Εξάλλου, η έκδοση υβριδικών τίτλων, για να αποφευχθεί η έκδοση μετοχών, θεωρείται απίθανη, καθώς τα επιτόκια που θα ζητήσουν οι επενδυτές θα είναι απαγορευτικά υψηλά.
Σε κάθε περίπτωση, η «ετυμηγορία» του SSM θα εκδοθεί ως το τέλος του έτους και θα προδιαγράψει πόσο δύσκολο θα είναι για τις τράπεζες το πρώτο μεταμνημονιακό έτος…