Το κόμμα του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σημείωσε χθες, Κυριακή, μια ηχηρή ήττα απέναντι στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου κατά τη δεύτερη πράξη των δημοτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη.
Στην πρώτη ψηφοφορία τον Μάρτιο, η οποία ακυρώθηκε έπειτα από αίτημα του Ερντογάν, ο Ιμάμογλου είχε προηγηθεί κατά μόλις 13.000 ψήφους του υποψηφίου του προέδρου, του Μπιναλί Γιλντιρίμ. Χθες τον κέρδισε με διαφορά μεγαλύτερη από 800.000 ψήφους, σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα.
Το στοίχημα του Ερντογάν γύρισε συνεπώς εναντίον του. Τι θα κάνει ο πρόεδρος αφού έχασε την οικονομική και πολιτιστική πρωτεύουσα της χώρας, την οποία η παράταξή του ήλεγχε εδώ και 25 χρόνια;
Γιατί έχασε ο Ερντογάν;
Μολονότι το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα AKP του Ερντογάν παραμένει το δημοφιλέστερο σε εθνική κλίματα, έχει εξασθενήσει τους τελευταίους μήνες λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης. Ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 20%, η τουρκική λίρα έχασε πέρυσι 30% της αξίας της και η ανεργία είναι υψηλή.
Η ακύρωση των εκλογών της 31ης Μαρτίου επέτρεψε εξάλλου στον Ιμάμογλου να εμφανίζεται ως το θύμα μιας αδικίας. Μέσα σε μερικές εβδομάδες, από άγνωστος δήμαρχος μιας περιφερειακής συνοικίας της Κωνσταντινούπολης, έγινε πολιτική προσωπικότητα πρώτης γραμμής.
Για πρώτη φορά ο Ερντογάν βρέθηκε στην άμυνα, σύμφωνα με τον Σονέρ Τσαγκαπτάι, του Washington Institute of Near East Policy. «Ο Ιμάμογλου ήταν αυτός που επέβαλε την ατζέντα στα μέσα ενημέρωσης και ο Ερντογάν αυτός που αντιδρούσε», υπογραμμίζει.
Οι κούρδοι ψηφοφόροι, οργισμένοι από τη βάναυση καταστολή των κούρδων αντιπολιτευομένων και αγωνιστών που λαμβάνει χώρα από το 2016, διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο, σύμφωνα με τους παρατηρητές.
Το κύριο φιλοκουρδικό κόμμα, το HDP, κάλεσε ανοικτά τους υποστηρικτές του να ψηφίσουν χθες, Κυριακή, υπέρ του Ιμάμογλου και η σημαία του ήταν ορατή στις πολυάριθμες διαδηλώσεις χαράς που ακολούθησαν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Ποιές θα είναι οι συνέπειες για τον Ερντογάν;
Η απώλεια της οικονομικής και πολιτιστικής πρωτεύουσας της χώρας, όπου ζουν 15 εκατομμύρια άνθρωποι, είναι μεγάλη ήττα για τον Ερντογάν. «Όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία», συνήθιζε να λέει ο πρόεδρος.
«Το γενικό επιτελείο του AKP θα προσπαθήσει πιθανόν να σχετικοποιήσει την εμβέλεια αυτών των εκλογών και να συμπεριφερθεί σαν όλο αυτό να μην είναι πολύ σημαντικό», εκτιμά ο Μπερκ Εσέν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μπιλκέντ της Άγκυρας.
Όμως η εξασθένηση του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη θα μπορούσε να ενισχύσει τους διαφωνούντες στην παράταξή του και να ενθαρρύνει να περάσουν στη δράση αυτούς που διστάζουν να δημιουργήσουν τη δική τους κίνηση, όπως τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τον πρώην πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιούλ.
Η χθεσινή ήττα είναι ακόμη πιο ταπεινωτική για τον Ερντογάν, επειδή αυτός ο τελευταίος είχε κινητοποιήσει όλους τους κρατικούς πόρους χάρη «στον έλεγχο που ασκεί στους θεσμούς, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι τα δικαστήρια, περνώντας από τις εκλογικές αρχές», υπογραμμίζει ο Τσαγκαπτάι.
Είναι ωστόσο πολύ νωρίς για να πει κανείς ότι αυτή η ήττα σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τον Ερντογάν, ο οποίος παραμένει μακράν ο δημοφιλέστερος πολιτικός στην Τουρκία. Ο ίδιος υποβάθμισε τη σημασία της χθεσινής ψηφοφορίας, χαρακτηρίζοντάς τη «συμβολική».
Και τώρα;
Όλα τα μάτια είναι στραμμένα στον εταίρο του AKP στον κυβερνητικό συνασπισμό, το υπερεθνικιστικό κόμμα MHP του οποίου ηγείται ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ένας γερόλυκος της τουρκικής πολιτικής που πριν συμμαχήσει με τον Ερντογάν ήταν σφοδρός επικριτής του.
Αν αποφασίσει να διαλύσει τη συμμαχία του με τον Ερντογάν, ο πρόεδρος θα στερούνταν την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο και θα μπορούσε να το υποχρεώσει να επισπεύσει τις βουλευτικές εκλογές που προβλέπεται να διεξαχθούν κανονικά το 2023, αναφέρουν αναλυτές.
Μετά τη νίκη του, ο Ιμάμογλου κάλεσε τον Ερντογάν να δουλέψει μαζί του προς το συμφέρον της Κωνσταντινούπολης. Όμως το AKP, αν το αποφασίσει, μπορεί να παραλύσει τη δράση του νέου δημάρχου, καθώς ελέγχει 25 από τις 39 περιφέρειες της πόλης και έχει την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο.
Γι' αυτόν τον λόγο μετά την πρώτη νίκη του Ιμάμογλου, τον Μάρτιο, ο Ερντογάν τον είχε χαρακτηρίσει «ανήμπορο».
Από το 2016, η κυβέρνηση έχει αντικαταστήσει πολλούς κούρδους δημάρχους με διοικητές διορισμένους από το υπουργείο Εσωτερικών. Όμως το να λάβει ένα τέτοιο μέτρο στην Κωνσταντινούπολη θα ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένο μετά τη σαρωτική νίκη του Ιμάμογλου.