Περίπου 80 χρόνια μετά τη θέσπιση του αλλάζει εκ βάθρων το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τα κληρονομικά, τις διαθήκες και τη διάθεση περιουσιακών στοχείων όσων αποβιώνουν. Οι ισχύουσες διατάξεις κρίνονται πλέον ξεπερασμένες από τις μεταβολές που έχουν επέλθει στην ελληνική κοινωνία και η κυβέρνηση αποφασίζει να τις εκσυγχρονίσει.
Το σχέδιο που έχει ετοιμαστεί από ειδική επιτροπή στο υπουργείο Δικαιοσύνης, περιλαμβάνει καινοτόμες ρυθμίσεις και “επαναστατικές” αλλαγές όσον αφορά τα κληρονομικά δικαιώματα και τις μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων λόγω κληρονομίας. Οι σημαντικότερες, που θα προκαλέσουν αίσθηση στην κοινωνία, είναι:
- Αναγνωρίζεται πρώτη φορά κληρονομικό δικαίωμα στους συντρόφους ζωής, ενώ περιορίζεται δραστικά στις τυπικές συζυγικές σχέσεις.
- Καταργείται το δικαίωμα κληρονομιάς για υπερήλικους γονείς
- Χάνουν το δικαίωμα κληρονομίας όποιοι επί πολλά χρόνια δεν ενδιαφέρονται για την κληρονομούμενη περιουσία και εμποδίζουν την αξιοποίηση της
- Καταργείται η ιδιόχειρη διαθήκη, καθιερώνεται και αναγνωρίζεται μόνον η ψηφιακή
Προηγούνται οι "σύντροφοι ζωής"
Με την πρώτη από τις προαναφερόμενες διατάξεις, αναγνωρίζεται δικαίωμα κληρονομιάς σε άτομα που έχουν συμβιώσει πολλά χρόνια χωρίς να είναι σύζυγοι.
Μέχρι τώρα δικαίωμα να κληρονομεί έχει μόνο ο/η νόμιμος/η σύζυγος, έστω κι αν η συζυγική σχέση είναι τυπική ή βρίσκονται σε χρόνια διάσταση.
Με τη νέα διάταξη, ισχυρότερο κληρονομικό δικαίωμα αποκτά ο/η πραγματικός σύντροφος, και όχι ο τυπικά μόνον “σύζυγος”.΄Θα πρέπει βέβαια να αποδεικνύεται ότι αυτή η συμβίωση και η συντροφική σχέση ήταν μακρόχρονη, υποκαθιστώντας ουσιαστικά την συζυγική.
Σ' αυτή την περίπτωση ο/η τυπικά “σύζυγος” και τα παιδιά θα δικαιούνται την νόμιμη μοίρα.
Στοπ σε υπερήλικες
Ιδιαίτερα σημαντική και καινοτόμος θεωρείται και η διάταξη με την οποία περιορίζεται δραστικά – και κατά περίπτωση καταργείται - το κληρονομικό δικαίωμα των γονέων, όταν είναι σε μεγάλη ηλικία, ενδεχομένως άνω των 80 ετών.
Μέχρι σήμερα κληρονομικό δικαίωμα έχουν τα παιδιά και η σύζυγος του αποβιώσαντος. Αν δεν υπάρχουν παιδιά, δικαίωμα αποκτούν και οι γονείς εκείνου που έφυγε από τη ζωή.
Στο εξής οι υπερήλικοι γονείς δεν θα κληρονομούν τα παιδιά τους και τα περιουσιακά στοιχεία του αποβιώσαντος αποβιώσαντος άτεκνου θα πηγαίνουν στην/στον σύζυγο.
Αδιάφοροι και "δύστροποι" συγκληρονόμοι
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι ρυθμίσεις που περιορίζουν τα κληρονομικά δικαιώματα όποιων δεν ενδιαφέρονται επί μακρόν για μια κληρονομούμενη περιουσία και δεν συνεργάζονται με τους άλλους συγκληρονόμους για την αξιοποίηση ή τη διανομή της, με αποτέλεσμα να οδηγείται σε απαξίωση.
Σε τέτοιες περιπτώσεις το κληρονομικό δικαίωμα θα παραγράφεται μετά την παρέλευση προκαθορισμένων χρονικών ορίων.
Επιχειρήσεις και πνευματικά δικαιώματα
Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται για την λόγω κληρονομίας μεταβίβαση επιχειρήσεων, μετοχικών μεριδίων και πνευματικών δικαιωμάτων. Πνευματικά δικαιώματα θα μπορεί κάποιος να αφήνει ως κληρονομιά όχι σε όλα του τα παιδιά, αλλά σε εκείνα που θα κρίνει κατάλληλα για τη διαχείρισή τους.
Με τη διάταξη αυτή ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα επιχειρηματικών ενώσεων, επιμελητηρίων κλπ, που ζητούσαν να δοθεί ελευθερία στη διάθεση περιουσιακών στοιχείων που είναι άυλα, όπως το εμπορικό σήμα μιας επιχείρησης, η επωνυμία της κλπ.
Τέλος στις ιδιόχειρες διαθήκες
Μεγάλες αλλαγές επέρχονται και στις διατάξεις που αφορούν τις διαθήκες:
- Θα είναι μόνο ψηφιακές
- Θα συντάσσονται και θα δημοσιεύονται από συμβολαιογράφο
Οριστικά μπαίνει τέλος στις ιδιόχειρες διαθήκες, που συνήθως είναι περισσότερες από μία και έχουν αντιφατικό περιεχόμενο και η γνησιότητα τους συχνά αμφισβητείται, προκαλώντας μακρόχρονες δικαστικές διαμάχες.
Εκκρεμή θέματα κληρονομιών θα ρυθμιστούν με μεταβατικές διατάξεις.
