Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας συνεχίζεται για ένατο διαδοχικό τρίμηνο (επίδοση που έχει να επιτευχθεί από το α' τρίμηνο 2006 - α΄ τρίμηνο 2008), καθώς σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα των Τριμηνιαίων Εθνικών Λογαριασμών το α' τρίμηνο του 2019 το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,3% σε ετήσια βάση.
Αυτό επισημαίνεται στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, στην οποία τονίζεται ότι βασικός μοχλός μεγέθυνσης του α' τριμήνου του 2019 αναδείχθηκαν οι Επενδύσεις (ετήσια αύξηση 7,9%) και οι Εξαγωγές (ετήσια αύξηση 4,0%) ενώ και η Κατανάλωση των νοικοκυριών ενισχύθηκε (ετήσια αύξηση 0,8%) συνέπεια της συνεχιζόμενης βελτίωσης της απασχόλησης και του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Συνολικά, για το 2019 οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας παραμένουν σταθερά θετικές παρά την επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΔΝΤ και των εαρινών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ θα διαμορφωθεί στο 2,4% και 2,2%, αντίστοιχα, ενώ η πρόβλεψη του Υπουργείου Οικονομικών τοποθετείται στο 2,3%.
Στο δημοσιονομικό πεδίο, τα πλέον πρόσφατα Δημοσιονομικά Στοιχεία για την περίοδο 2015-2018 επιβεβαίωσαν την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης καθώς όχι μόνο επιτεύχθηκαν οι στόχοι για τα πρωτογενή δημοσιονομικά αποτελέσματα για τέσσερα διαδοχικά έτη, αλλά δημιουργήθηκε και επαρκής δημοσιονομικός χώρος για την λήψη περαιτέρω μέτρων που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη και θα προστατεύσουν τους περισσότερο ευάλωτους.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2019 αναμένεται να υπερβαίνει το στόχο του 3,5% κατά 0,6 της ποσοστιαίας μονάδας (ή 1,14 δισεκ. ευρώ), και θα διαμορφωθεί στο 4,1% του ΑΕΠ (Πρόγραμμα Σταθερότητας, 2019). Ως εκ τούτου, στις αρχές Μαΐου ανακοινώθηκε και ψηφίστηκε για άμεση εφαρμογή εντός του 2019 μια δέσμη μέτρων που αναμένεται να επιφέρει άμεση τόνωση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και θετική επίδραση στο ΑΕΠ για το 2019. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:
- Μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην εστίαση από το 24% στο 13% και μετάταξη όλων των τροφίμων στο 13% (από 24%) με συνολικό κόστος περίπου 260 εκατομμύρια.
- Μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην ενέργεια (ηλεκτρισμός και φυσικό αέριο) από 13% στο 6% (για νοικοκυριά και επιχειρήσεις).
- Μόνιμη παροχή πρόσθετης συνταξιοδοτικής παροχής (βλ. της λεγόμενης "13ης σύνταξης", με συνολικό ετήσιο κόστος 800 εκατ. ευρώ).
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να επισημανθεί ότι οι ανησυχίες που εκφράστηκαν στην τρίτη Έκθεση ενισχυμένης εποπτείας που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές Ιουνίου για την επίπτωση των μέτρων στην επίτευξη του συμφωνηθέντος στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα το 2019 και το 2020 αφορούν το μέτρο για τη ρύθμιση των 120 δόσεων και όχι στα προαναφερθέντα μέτρα όπου οι εκτιμήσεις Υπουργείου Οικονομικών και Ευρωπαϊκής Επιτροπή ταυτίζονται.
Η διαφωνία έγκειται στο ότι η Επιτροπή εκτιμά ότι η επίπτωση του μέτρου των 120 δόσεων θα είναι αρνητική σε αντίθεση με την οριακά θετική επίπτωση που εκτιμά το Υπουργείο Οικονομικών . Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θα πραγματοποιήσει επαναξιολόγηση του προγράμματος προς διερεύνηση των επιπτώσεων του μέτρου το φθινόπωρο του 2019.
Η αυξανόμενη εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας αντανακλάται και στην έγκριση από το άτυπο EuroGroup στις 5 Απριλίου 2019 της πληρωμής συνολικού ποσού 970 εκατ. ευρώ το οποίο συνίσταται στην επιστροφή 640 εκατ. ευρώ που απορρέουν από την κατοχή ελληνικών κρατικών ομολόγων από κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης και στην ελάφρυνση χρέους 330 εκατ. ευρώ, δια μέσου της μηδενικής προσαύξησης του επιτοκίου για ορισμένες δόσεις των δανείων που χορηγήθηκαν από το Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας.
Επιπλέον, και ως επιστέγασμα των παραπάνω, έχει δρομολογηθεί η πρόωρη αποπληρωμή των υψηλότοκων δανείων του ΔΝΤ (40% του συνόλου των 9,0 δισεκ. ευρώ το 2019). Στο EuroWorkingGroup στις 2 Μαΐου δόθηκε η συγκατάθεση του ESM και αναμένεται η εξέλιξη των σχετικών διαδικασιών. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω εξελίξεις, διεθνείς οίκοι αξιολόγησης εξέφρασαν το θετικό αντίκτυπο στο αξιόχρεο της χώρας και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στην ελληνική οικονομία [DBRS: BB low, stable outlook (3/5/2019)].
Η θετική δυναμική που έχει διαμορφωθεί αντανακλάται μεταξύ άλλων και στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, οι οποίες έχουν διαμορφωθεί όχι μόνο σε επίπεδα προ της κρίσης, αλλά και σε ακόμη ευνοϊκότερα. Συγκεκριμένα, οι αποδόσεις του 10ετούς ομολόγου κινούνται σε σημαντικά πλέον επίπεδα κάτω του 3%, φθάνοντας μέχρι και στο 2,731% που αποτελεί ιστορικό χαμηλό.
Θετικές Εξελίξεις και Κίνδυνοι
Στο εσωτερικό πεδίο, το νέο πλαίσιο ρύθμισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συνδυασμό με το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας έχει γίνει κοινώς αποδεκτό ως μια θετική εξέλιξη τόσο από τους εγχώριους παράγοντες του τραπεζικού συστήματος όσο και από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους οίκους αξιολόγησης.
Σε ό,τι αφορά τις επικείμενες εθνικές εκλογές, παρότι το αποτέλεσμά τους θα έχει ουσιαστική επίδραση στην οικονομική πολιτική που θα ασκηθεί και στο συγκεκριμένο μείγμα πολιτικής που θα επιλεγεί από τις 8 Ιουλίου και μετά, εν τούτοις αυτές καθαυτές δεν φαίνεται να επηρεάζουν ούτε την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα ούτε τη διεθνή αντίληψη για την εξέλιξη των πραγμάτων. Η εμπεδωμένη δημοσιονομική σταθερότητα και η εδραίωση συνθηκών ανάκαμψης, παρά τις προκλήσεις που εύλογα κάθε φορά ανακύπτουν, δεν αφήνουν χώρο για αρνητική επιρροή της προεκλογικής περιόδου στην οικονομία.
Παράγοντα αβεβαιότητας εξακολουθεί να αποτελεί η συνέχιση της πολιτικής αστάθειας στο Ηνωμένο Βασίλειο και το ενδεχόμενο μιας μη συντεταγμένης αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit). Οι μακροοικονομικές αναταραχές στην Τουρκία επίσης παραμένουν μια ενδεχόμενη πηγή αβεβαιότητας.
Εξωτερικοί παράγοντες κινδύνου προκύπτουν από την επιδείνωση των προοπτικών της παγκόσμιας λόγω της ενδυνάμωσης των τάσεων προστατευτισμού στο διεθνές εμπόριο, οι οποίες δημιουργούν κλίμα εσωστρέφειας που πλήττει την ομαλή συνεργασία των οικονομιών τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και διεθνές επίπεδο.
Ο κίνδυνος αυτός αντανακλάται (σε συνδυασμό βέβαια και με παράγοντες της εσωτερικής ζήτησης κάθε οικονομίας που λειτουργούν ανασχετικά προς τη μεγέθυνση) στην επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και της ζώνης του ευρώ, της οποίας η μεγέθυνση αναθεωρήθηκε στο 1,3% για το 2019 από το 1,9% (WEO, April, 2019).
Ωστόσο, η επιβράδυνση αυτή ενδέχεται να έχει περιορισμένη αρνητική επίδραση στις ελληνικές εξαγωγές, οι οποίες αποτελούν και την κινητήριο δύναμη της μεγέθυνσης του ελληνικού ΑΕΠ κατά τα τελευταία δύο έτη, λόγω της χαμηλής εισοδηματικής ελαστικότητας ζήτησης των κυριότερων εξαγωγικών προϊόντων της χώρας (European Economic Forecast, Spring 2019).