Η πανδημία και οι οικονομικές της επιπτώσεις μπορεί να μην έχουν λήξει, αλλά ήδη από τον Ιανουάριο ένα από τα κύρια μέτρα που αξιοποιήθηκε για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η αναστολή πληρωμής δόσεων στα δάνεια, έχει φθάσει σε τέλος εποχής, με ελάχιστα δάνεια να παραμένουν σε moratorium, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε χθες στη Βουλή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Έτσι, φθάνει και η ώρα της αλήθειας για τα νέα κόκκινα δάνεια που θα αφήσει πίσω της η πανδημίας.
Τα δάνεια που μπήκαν σε αναστολή έφθασαν στο ανώτατο σημείο τους τα 27,6 δισ. ευρώ μέσα στο 2020, αλλά ως το τέλος του έτους είχαν μειωθεί στα 4 δισ. ευρώ και ως το τέλος Ιανουαρίου είχαν πέσει στα 2 δισ. ευρώ, όπως προκύπτει από όσα δήλωσε σήμερα ο Γ. Στουρνάρας στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, προβλέποντας ότι θα υπάρξει αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ οι ζημιές που θα δημιουργηθούν θα οδηγήσουν και σε αύξηση της συμμετοχής των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων στα συνολικά κεφάλαια των τραπεζών, κάτι που σημαίνει ότι θα επιδεινωθεί η ποιότητα των τραπεζικών κεφαλαίων.
Ειδικότερα, ο κ. Στουρνάρας ανέφερε για το θέμα των δανείων σε αναστολή τα ακόλουθα:
- Από το αρχικό στάδιο της κρίσης, οι ελληνικές τράπεζες ανακοίνωσαν γενικευμένο καθεστώς αναβολής πληρωμής τόκων ή και χρεολυσίων (moratorium) δανείων που είναι συμβατό με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ) για τους πιστούχους που επλήγησαν από την πανδημία. Η περίοδος εφαρμογής του, που αρχικά προβλεπόταν να είναι έως το Δεκέμβριο του 2020, έχει παραταθεί σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της EBA, εντός όμως ενός ανώτατου ορίου των εννέα μηνών.
- Ειδικά για τα δάνεια σε καθεστώς moratorium θα ήθελα να παραθέσω ορισμένα μεγέθη: Το μέγιστο ποσό των δανείων των τεσσάρων συστημικών ελληνικών τραπεζών που βρέθηκαν σε καθεστώς moratoria από την έναρξη της πανδημίας μέχρι το τέλος του 2020 ανήλθε σε ενοποιημένη βάση στα €27.6δις. Το Δεκέμβριο του 2020, το υπόλοιπο των δανείων αυτών ήταν περίπου €4 δις, καθώς η περίοδος αναστολής έληξε για τα περισσότερα δάνεια πριν το τέλος του έτους και με πιο πρόσφατα στοιχεία Ιανουαρίου 2021 το ποσό μειώθηκε περαιτέρω κατά το ήμισυ.
- Οι αναστολές πληρωμών αφορούσαν κατά βάση ενήμερα δάνεια (σε ποσοστό άνω του 80% κατά μέσο όρο) και στο μεγαλύτερο μέρος τους προς επιχειρήσεις (σε ποσοστό περίπου 55% κατά μέσο όρο), κυρίως προς μικρομεσαίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Αποτελούσαν δε, ένα σημαντικό ποσοστό των συνολικών ενήμερων δανείων των συστημικών τραπεζών (σχεδόν έφθασαν το 20% επί των ενήμερων δανείων κατά μέσο όρο).
- Οι κλάδοι στους οποίους αφορούσαν τα δάνεια σε αναστολή πληρωμών ήταν κυρίως πέντε, με πρώτο αυτόν της εστίασης και παροχής καταλυμάτων, του εμπορίου, της μεταποίησης, των κατασκευών και υπηρεσιών ακίνητης περιουσίας και των μεταφορών.
- Όλα τα παραπάνω μέτρα που ελήφθησαν (αλλά και συνεχίζουν έως σήμερα) από τις αρχές και τις τράπεζες ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση και κατάφεραν να αποτρέψουν τα χειρότερα τόσο όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα, όσο και τις κοινωνικές επιπτώσεις από την πανδημία. Βεβαίως, τα σημάδια από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία δεν είναι ακόμα πλήρως εμφανή στην πραγματική οικονομία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρωζώνη και θα είναι ενδεχομένως πιο ορατά μετά την έξοδο από τα μέτρα στήριξης. Όσον αφορά το τραπεζικό σύστημα η επίπτωση αφορά κυρίως σε νέα ΜΕΔ καθώς και στην αναμενόμενη επιδείνωση του λόγου των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων προς το σύνολο των εποπτικών κεφαλαίων.
Αποκαλυπτήρια των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων
Στο τέλος του Μαρτίου έληξε η περίοδος των... εποπτικών εκπτώσεων, όσον αφορά την αναγνώριση ζημιών εκ μέρους των τραπεζών από δάνεια που μπήκαν σε αναστολή και δεν επανήλθαν σε κανονική εξυπηρέτηση. Έτσι, είναι πλέον θέμα λίγου χρόνου να παρουσιάσουν οι τράπεζες τις απώλειες που θα εγγράψουν από το moratorium.
Οι τραπεζικές διοικήσεις έχουν εκφράσει ως τώρα αισιοδοξία ότι τελικά το ποσοστό των δανείων που πέρασαν σε αναστολή και θα γίνουν κόκκινα δεν θα ξεπεράσει το 20%, καθώς οι δανειολήπτες, νοικοκυριά και επιχειρήσεις, θα υποστηριχθούν σε πρώτη φάση από κρατικά προγράμματα στήριξης, όπως τα προγράμματα Γέφυρα για την επιδότηση δόσεων δανείων, αλλά και από τις διευκολύνσεις που θα προσφέρουν οι ίδιες οι τράπεζες, μέσω προγραμμάτων σταδιακής επανόδου σε κανονική δόση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δώσει οι τράπεζες,
- Η Alpha Bank έδωσε αναστολή σε δάνεια ύψους 5,5 δισ. ευρώ και πλέον όλες οι αναστολές έχουν λήξει. Η διοίκηση εκτιμά ότι το ποσοστό αθετήσεων σε αυτά τα δάνεια θα φθάσει σε 15 - 20%.
- Η Eurobank έδωσε αναστολή σε δάνεια 4,9 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2020 παρέμεναν σε καθεστώς moratorium δάνεια ύψους 1,6 δισ. ευρώ. Η διοίκηση εκτιμά τις πιθανές απώλειες σε ποσοστό 20%.
- Για την Εθνική το αντίστοιχο ποσό ήταν 3,8 δισ. ευρώ και όλες οι αναστολές είχαν λήξει στο τέλος του 2020, ενώ η διοίκηση εκτιμά ότι οι απώλειες δεν θα ξεπεράσουν το 20%.
- Τα δάνεια σε αναστολή της Τρ. Πειραιώς έφθασαν τα 5,7 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2020 παρέμεναν σε αναστολή δάνεια ύψους 900 εκατ. ευρώ, ενώ η διοίκηση προβλέπει απώλειες 15 - 20%.