Σημαντική υστέρηση παρουσιάζει η απορρόφηση των πόρων του Ταμείο Ανάκαμψης και η διοχέτευσή τους προς την πραγματική οικονομία. Από τους διαθέσιμους πόρους ύψους 7,5 δισ.ευρώ που έχουν εισρεύσει στη χώρα μέσω της προκαταβολής και της 1η δόσης από το Ταμείο Ανάκαμψης, έχει αξιοποιηθεί μόλις το 8%, ήτοι 600 εκατομμύρια ευρώ, έως τον Αύγουστο του 2022.
Η εθνική οικονομία που βασίζει πολλά στη μέγιστη απορρόφηση και αξιοποίηση των κονδυλιών από το Ταμείο Ανάκαμψης, προκειμένου να επιστρέψει με γοργά και σταθερά βήματα στην κανονικότητα, δεν φαίνεται να κερδίζει αυτό το άκρως σημαντικό στοίχημα. Τουναντίον τα στοιχεία που προκύπτουν από τη δεύτερη κατά σειρά έρευνα του Παρατηρητήριο του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» του Ινστιτούτου ΕΝΑ, είναι ανησυχητικά.
Το ύψος των πόρων που λιμνάζουν -πόροι που έχει στη διάθεσή της η χώρα και δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων- παραμένει ιδιαίτερα υψηλό στα 5,5 δισ. ευρώ. Όπως προαναφέρθηκε, μέχρι και τις 31 Αυγούστου, μόλις το 8% είχε αποδοθεί σε δράσεις του ΕΣΠΑ και άλλες αντίστοιχες. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μόλις 600 εκατ, από τα 7,5 δισ.ευρώ, αξιοποιήθηκαν στην πραγματική οικονομία, σε δημόσια έργα ή ιδιωτικά projects.
Προστρέχουν και μεγάλες επιχειρήσεις για να καρπωθούν τα φθηνά δάνεια του Ταμείου…
Προβληματισμό προκαλούν και τα ποιοτικά στοιχεία της υλοποίησης του σκέλους των Δανείων του Ταμείου, καθώς ανάμεσα στα 13 επενδυτικά σχέδια που έχουν κατατεθεί, περιλαμβάνονται και μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα δανειοδότησης και υλοποίησης επενδύσεων ανεξάρτητα από τη συμβολή του Ταμείου. Οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι η διάθεση των πόρων των δανείων δεν ακολουθεί κανένα αναπτυξιακό σχεδιασμό, καθώς η επιλογή των επιχειρήσεων που θα δανειοδοτηθούν θα γίνει στη βάση αποκλειστικά της αξιολόγησης του επενδυτικού σχεδίου από τις τράπεζες (μας ενδιαφέρει μόνο το είδος της επένδυσης και όχι ποιοι κλάδοι θα επενδύσουν).
Οι συνολικοί πόροι του σκέλους των Δανείων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «ΕΛΛΑΔΑ 2.0» ανέρχονται σε 12,7 δισ. ευρώ. Οι διαθέσιμοι πόροι (προκαταβολή και 1η δόση) μέχρι και το 1ο εξάμηνο του 2022 για το σκέλος των Δανείων είναι 3,50 δισ. ευρώ.
Μέχρι σήμερα, έχουν υπογραφεί συμβάσεις συνεργασίας με τραπεζικά ιδρύματα για τη διάθεση του 49% των διαθέσιμων δανειακών πόρων του Ταμείου (1,7 δισ. ευρώ). Ειδικότερα, οι πόροι θα διοχετευτούν στην πραγματική οικονομία μέσω επτά εγχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων: Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank, Optima Bank, Παγκρήτια Τράπεζα και Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, καθώς και δύο διεθνών: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.
Μέχρι και τον Αύγουστο έχουν κατατεθεί 107 επενδυτικά σχέδια προς έγκριση στα τραπεζικά ιδρύματα. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδυτικών σχεδίων ανέρχεται σε 3,93 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,68 δισ. ευρώ είναι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, 933 εκατ. ευρώ είναι ίδια κεφάλαια των επενδυτών και 1,32 δισ. ευρώ κεφάλαια των τραπεζών έχει συμβασιοποιηθεί μόλις το 12% των επενδυτικών σχεδίων (13 επενδυτικά σχέδια) συνολικού προϋπολογισμού 1,02 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 455,34 εκατ. ευρώ είναι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα δημοσιοποιημένα στοιχεία, πλέον οκτώ (8) επενδυτικά σχέδια, συνολικού προϋπολογισμού 74,39 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 34,94 εκατ. ευρώ πόροι δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, πρόκειται να συμβασιοποιηθούν άμεσα συνολικό ποσό που έχουν λάβει οι επιχειρήσεις από τους πόρους του Ταμείου είναι μόλις 10,17 εκατ. ευρώ διαμορφώνοντας ένα πραγματικό ποσοστό απορρόφησης της τάξης του 0.1% επί των συνολικών πόρων και 0.3% επί των διαθέσιμων πόρων.
Χαμηλή απορρόφηση στο υπουργείο Ενέργειας
Η εικόνα της απορρόφησης ανά υπουργείο είναι αντίστοιχη της μεγάλης εικόνας. Η χαμηλή απορρόφηση που καταγράφει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία, τόσο εξαιτίας της συγκυρίας (ενεργειακή κρίση), όσο και της επικείμενης αναθεώρησης του σχεδιασμού και ανακατεύθυνσης των πόρων στο πλαίσιο του REPowerEU. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, το συγκεκριμένο υπουργείο μέσα στους επόμενους μήνες θα κληθεί να διαχειριστεί περισσότερους πόρους και να υλοποιήσει νέες δράσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ελλειψη σχεδιασμού
Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι προκύπτει σοβαρή αστοχία και έλλειψη σχεδιασμού για την απορρόφηση των κονδυλίων, που θέτουν σε κίνδυνο το μεσοπρόθεσμο στόχο του παραγωγικού μετασχηματισμού, που αποτελεί και το ουσιαστικό κριτήριο αξιολόγησης της αποτελεσματικής (ή μη) αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου.