Ένα από τα μεγάλα στοιχήματα, στο οποίο η κυβέρνηση έχει προσδώσει «εθνικό» χαρακτήρα, είναι η μέγιστη απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» που αφορά την ανάπτυξη της χώρας και την επιστροφή της στην κανονικότητα, εν ολίγοις στα επίπεδα προ της πανδημίας, έχει ως ακρογωνιαίο λίθο, ως βασική συνιστώσα για την επιτυχία, την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απορρόφηση και αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, που θα αποδοθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Εως τώρα η Ελλάδα παίρνει κάτω από τη βάση, αποτυγχάνει στο θεμελιώδη στόχο που είχε θέσει εξ’ αρχής αναφορικά με την απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων. Οι τελευταίοι «λιμνάζουν» αναξιοποίητοι, καθώς από τα 7,5 δισεκατομμύρια που έχουν εισπραχθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης, μόλις τα 307 εκατ.ευρώ είχαν αποδοθεί σε δράσεις του ΕΣΠΑ και άλλες αντίστοιχες, έως το τέλος Μαρτίου. Μόλις, δηλαδή, το 5% των κονδυλίων έχουν εισπραχθεί, όπως προκύπτει από την αποκαλυπτική έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ για το σχέδιο «Ελλάδα 2.0».
H χώρα μας, αρχής γενομένης από πέρυσι το καλοκαίρι, έλαβε ως προκαταβολή 3,9 δισ.ευρώ και ακολούθησαν άλλα 3,9 δισ.ευρώ (η πρώτη δόση από τις 9 που θα λάβει έως το 2026). Το ερώτημα που ευλόγως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων της έρευνας, είναι γιατί έφτασαν μόλις 307 εκατομμύρια ευρώ στους αποδέκτες; Γιατί έπεσε έως τώρα μόλις το 5% στην πραγματική οικονομία, σε δημόσια έργα ή ιδιωτικά projects;
Προφανώς και κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια πρέπει να μοιράζονται αφειδώς και χωρίς επακρή έλεγχο, ωστόσο, βάση της επεξεργασίας που έκανε το Ινστιτούτου ΕΝΑ, διαπιστώνονται εγγενείς αδυναμίες στο σχέδιο «Ελλάδα 2.0». Είναι χαρακτηριστικό ότι στο εθνικό και στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όλο το 2021 το ποσοστό απορρόφησης κάλυψε το 100%, για το Ταμείο Ανάκαμψης καλύφθηκε μόλις το 19,1% του ετήσιου στόχου, δηλ. 306,5 εκατ. από τα 1,6 δισ. που πιστώθηκαν από την Ε.Ε. Χειρότερη είναι η κατάσταση στο α’ τρίμηνο της τρέχουσας χρονιάς, όπου απορροφήθηκαν μόλις 1,43 εκατ.ευρώ, ή ποσοστό 0,04% έναντι του ετήσιου στόχου.
Επανασχεδιασμός των δράσεων του «Ελλάδα 2.0»
Όπως αναφέρει η έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ «ο κυβερνητικός στόχος απορρόφησης (με βάση τις δαπάνες) για το 2021 απέτυχε, ενώ ανέφικτος θεωρείται και ο στόχος για το 2022. Οι στόχοι αυτοί ήταν ανεξήγητα φιλόδοξοι δεδομένης τόσο της χρονικής φάσης (εκκίνησης του «Ελλάδα 2.0»), όσο και της απουσίας επαρκούς προεργασίας/ωρίμανσης.
Η κυβερνητική επιλογή κατάργησης/ παγώματος/ τροποποίησης σε δράσεις και έργα που ωρίμαζαν από την προηγούμενη κυβέρνηση (βλ. Πρόγραμμα Φιλόδημος, Πρόγραμμα Ηλέκτρα) επηρεάζει αρνητικά την απορρόφηση του ελληνικού Σχεδίου.
Παράλληλα, ο σχεδιασμός του «Ελλάδα 2.0» πάσχει από 4 θεμελιώδεις αδυναμίες:
α) Απουσία στόχου μείωσης των ανισοτήτων και ένταξη μεταρρυθμίσεων που, αντίθετα, αυξάνουν τις ανισότητες.β) Απουσία στόχου αύξησης της εγχώριας παραγόμενης αξίας και ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης της χώρας με αποτέλεσμα οι πόροι να κατευθύνονται κατά κύριο λόγο σε εισαγωγές,
γ) Περιθωριοποίηση των δημόσιων πολιτικών και αποκλεισμός μεγάλου όγκου των ΜμΕ από την χρηματοδότηση.
δ) Απουσία περιφερειακής διάστασης»
Γι’ αυτούς τους λόγους αλλά και προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες αντικειμενικές συνθήκες της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού πληθωρισμού απαιτείται επανασχεδιασμός των δράσεων του «Ελλάδα 2.0», σημειώνεται ως βασικό συμπέρασμα της Έκθεσης.