Φόβους ότι η διαδικασία επιλογής επενδυτικών σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν με τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 12,7 δισ. ευρώ, χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολυπλοκότητα έχει γεννήσει η νομοθετική ρύθμιση που ψηφίσθηκε με κατεπείγουσες διαδικασίες, ύστερα από πιέσεις ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, και η οποία προβλέπει ότι μια στρατιά τεχνοκρατών που θα επιλεγούν από το υπ. Οικονομικών θα αξιολογούν τα σχέδια των επιχειρήσεων, χωρίς να είναι σαφές ποιο ρόλο θα έχουν στη διαδικασία οι αντίστοιχοι μηχανισμοί των τραπεζών.
Μέσα στη θριαμβολογία της κυβέρνησης, την Παρασκευή, για την υπογραφή της σύμβασης με την ΕΕ για την αξιοποίηση των επιδοτήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 17,8 δισ. ευρώ, δεν πέρασε απαρατήρητο ότι δεν υπεγράφη η αντίστοιχη σύμβαση και για το σκέλος των δανείων. Αυτή η σύμβαση έμεινε προσωρινά «παγωμένη», καθώς, όπως έχει γράψει το Σin, υπήρξαν ενστάσεις από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, με πρώτη τη γερμανική, που ζήτησαν να ξεκαθαρίσει πρώτα η κυβέρνηση με μια νομοθετική ρύθμιση πώς ακριβώς θα λειτουργήσει η διαδικασία αξιοποίησης των δανείων, καθώς μάλιστα η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που έχει βάλει στο πρόγραμμα να αξιοποιήσει και τα δάνεια (όλες οι άλλες αξιοποιούν μόνο τις επιδοτήσεις, για να αποφύγουν επιβάρυνση του χρέους).
Με μια τροπολογία που ψηφίσθηκε με συνοπτικές διαδικασίες, το υπουργείο Οικονομικών επιχείρησε να κατευνάσει αυτές τις ανησυχίες, ώστε να υπογραφεί, τις αμέσως επόμενες ημέρες και πριν κλείσουν για διακοπές οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες, η σύμβαση για τα δάνεια. Όμως, η τροπολογία δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά, ιδιαίτερα για το κρίσιμο ζήτημα της αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων.
Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι την αξιολόγηση θα έκαναν οι τράπεζες, ορισμένες μάλιστα εκ των οποίων ήδη έχουν ανακοινώσει ότι δημιούργησαν ειδικά τμήματα για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση αυτής της διαδικασίας. Όμως, οι Ευρωπαίοι εξέφρασαν φόβους ότι, αφενός, οι τράπεζες δεν θα είχαν τη δυνατότητα να προωθήσουν αποτελεσματικά και γρήγορα τις πρωτόγνωρες διαδικασίες μαζικής αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων, ενώ εκφράσθηκαν και επιφυλάξεις για το αν θα γίνονταν με αντικειμενικό και διαφανή τρόπο οι αξιολογήσεις, χωρίς οι τράπεζες να μπουν στον πειρασμό να ευνοήσουν καλούς πελάτες τους.
Έτσι, η νέα νομοθετική ρύθμιση του υπ. Οικονομικών προβλέπει ότι τους κανόνες για την αξιολόγηση των σχεδίων θα θέσει το ίδιο το υπουργείο, με απόφαση του «τσάρου» του Ταμείου Ανάκαμψης, αναπληρωτή υπουργού, Θ. Σκυλακάκη, ενώ θα δημιουργηθεί και ένας κατάλογος αξιολογητών, οι οποίοι θα «φιλτράρουν» τα επενδυτικά σχέδια. Το μεγάλο ερώτημα, που θα απαντηθεί μόνο όταν εκδοθούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις, καθώς ο νόμος είναι εποικοδομητικά... ασαφής, είναι πώς θα ξεχωρίζουν οι αξιολογητικές και εγκριτικές αρμοδιότητες τραπεζών και ανεξάρτητων αξιολογητών και μάλιστα αν αυτό θα γίνει με λειτουργικό τρόπο, ώστε να μην υπάρχουν συγκρούσεις που θα δημιουργούν εμπλοκές στη διαδικασία.
Τον τελευταίο λόγο, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουν οι τράπεζες, αφού είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι ένας εξωτερικός αξιολογητής θα αποφασίζει ποια σχέδια θα χρηματοδοτούνται, δεδομένου ότι, εκτός από τα δάνεια του Ταμείου ανάκαμψης, σε κάθε σχέδιο θα υπάρχει και συμβολή των τραπεζών σε ποσοστό 40% της συνολικής επένδυσης. Αλλά αν αποφασίζουν τελικά οι τράπεζες, για σχέδια που ήδη θα έχουν ελέγξει ανεξάρτητοι αξιολογητές, εκφράζονται φόβοι ότι η όλη διαδικασία θα έχει υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας και θα προκληθούν καθυστερήσεις και εμπλοκές.
Σύμφωνα με τον νέο νόμο,
- Η επιλεξιμότητα επενδύσεων προς χρηματοδότηση θα καθορισθεί με απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, η οποία θα περιλαμβάνει και τα σχετικά κριτήρια σχετικά με το αν ένα σχέδιο εμπίπτει στους βασικούς τομείς που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης: ψηφιακός μετασχηματισμός, πράσινη μετάβαση, εξωστρέφεια, ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων, καθώς και καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη.
- Ο Θ. Σκυλακάκης προβλέπεται, επίσης, ότι δύναται να εκδίδει δημόσια πρόσκληση για τη δημιουργία καταλόγου αξιολογητών, οι οποίοι θα συνεργάζονται με τα πιστωτικά ιδρύματα και τους φορείς των επενδυτικών σχεδίων. Με αυτή την απόφαση θα καθορίζεται και οι όροι που θα πρέπει να πληρούν οι αξιολογητές και κάθε άλλη άλλη σχετική λεπτομέρεια για την κατάρτιση του καταλόγου και την εκτέλεση της αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων.
- Ο κ. Σκυλακάκης θα έχει και την αρμοδιότητα να συνάπτει συμβάσεις συνεργασίας του Δημοσίου με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και με τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα. Οι συμβάσεις αυτές θα καθορίζουν τη διαδικασία διάθεσης των αναγκαίων κεφαλαίων στα πιστωτικά ιδρύματα και τους όρους και προϋποθέσεις της διαδικασίας χορήγησης των δανείων. Επιπλέον, θα εξειδικεύουν περαιτέρω τα κριτήρια ελέγχου επιλεξιμότητας των επενδύσεων, όπως και τη διαδικασία ανάθεσης έργων σε αξιολογητές. Οι δύο ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα έχουν την υποχρέωση να συνεργάζονται με αξιολογητές.
- Για την πληρωμή των αξιολογητών, προβλέπονται δύο... ταχύτητες: για τα μικρά επενδυτικά σχέδια, δηλαδή όσα δεν ξεπερνούν τα 500.000 ευρώ, τις αμοιβές των αξιολογητών θα καλύπτουν οι τράπεζες. Για μεγαλύτερα ποσά επενδύσεων, η δαπάνη για την αμοιβή των αξιολογητών θα βαρύνει τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις.
