Την ανησυχία του για τις πανδημίας στην οικονομία της ευρωζώνης και, πρωτίστως, στον τραπεζικό τομέα εκφράζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ασκώντας πίεση στις ευρωπαϊκές αρχές να λάβουν το 2021 όλα τα μέτρα που απαιτούνται για να διασφαλισθεί ότι οι τράπεζες θα έχουν επαρκή κεφάλαια για να συνεχίσουν να στηρίζουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Στα συμπεράσματά του, μετά τον τακτικό, ετήσιο έλεγχο στην ευρωζώνη, σύμφωνα με το άρθρο 4 του καταστατικού του, το Ταμείο υπογραμμίζει τους νέους κινδύνους που δημιουργεί το δεύτερο κύμα της πανδημίας, σημειώνοντας ότι θα φέρει βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης από όσο προβλεπόταν τον Οκτώβριο κατά το δ' τρίμηνο του 2020 και το α' τρίμηνο του 2021.
Σε αυτό το πλαίσιο, καλεί τις κυβερνήσεις να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις οικονομίες με μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής και να τα διατηρήσουν όσο χρειάζεται για να ανακάμψει η οικονομία σε αναστολή τους δημοσιονομικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά και να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για να προχωρήσουν σε μόνιμες αλλαγές, ώστε οι κανόνες να γίνουν πιο απλοί στην εφαρμογή τους και πιο κατανοητοί από το κοινό.
Όμως, το πιο ενδιαφέρον, ίσως, σκέλος των ανακοινώσεων του ΔΝΤ για την ευρωζώνη είναι αυτό που αναφέρεται στο τραπεζικό σύστημα, ενώ οι γενικές επισημάνσεις που γίνονται για τις τράπεζες της ευρωζώνης έχουν εφαρμογή ιδιαίτερα στις ελληνικές, που βρίσκονται στη χειρότερη θέση από την άποψη της ποιότητας ενεργητικού και της κεφαλαιακής επάρκειας.
Κίνδυνος επιδείνωσης της ποιότητας του ενεργητικού
Το Ταμείο υπογραμμίζει ότι η χαλάρωση των εποπτικών κανόνων και η παροχή ρευστότητας στις τράπεζες από την ΕΚΤ έχουν υποστηρίξει ως τώρα τη χορήγηση δανείων, αλλά το τελευταίο διάστημα οι όροι παροχής δανείων αρχίζουν να γίνονται πιο αυστηροί, καθώς αυξάνεται η αποστροφή κινδύνου των τραπεζών και λήγουν σταδιακά οι κρατικές εγγυήσεις στα δάνεια και τα προγράμματα αναστολής.
Οι τράπεζες, σημειώνει το Ταμείο, διαθέτουν σήμερα όσο υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια χρειάζονται, αλλά «μια ευρύτερη επιδείνωση της ποιότητας του ενεργητικού (σ.σ.: λόγω της εμφάνισης νέων «κόκκινων» δανείων) είναι πιθανό να μειώσει τη δανειοδοτική ικανότητα των τραπεζών μέσω του αντικτύπου της στα κέρδη και στα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας».
Ο σοβαρότερος κίνδυνος για τις τράπεζες θα ήταν μια επιβράδυνση της οικονομικής ανάκαμψης, που θα αναδείκνυε ελλείμματα στα κεφάλαιά τους. Μια αρχή επιστροφή των οικονομιών στην κανονικότητα «θα επιδείνωνε τα διάχυτα προβλήματα ρευστότητας και θα αύξανε την υπερχρέωση, ιδίως για τους δανειολήπτες σε ευάλωτους τομείς, με αποτέλεσμα δυνητικά πολύ μεγαλύτερες πιστωτικές απώλειες για τις τράπεζες», τονίζει το Ταμείο, για να φθάσει στο... ζουμί των συστάσεών του:
- Οι τράπεζες που αντιμετωπίζουν κεφαλαιακές ελλείψεις θα πρέπει να παρουσιάσουν ρεαλιστικά σχέδια για την αποκατάσταση του κεφαλαίου.
- Τα stress test σε όλο το σύστημα το επόμενο έτος θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό κεφαλαιακών ελλείψεων στο πλαίσιο ενός δυσμενούς σεναρίου, βοηθώντας στην εξασφάλιση της δυνητικά αναγκαίας στήριξης μέσω προληπτικών ανακεφαλαιοποιήσεων.
- Η απαγόρευση της διανομής μερισμάτων και της αγοράς ιδίων μετοχών θα πρέπει να διατηρηθεί μέχρι τη λήξη της κρίσης.
Ουσιαστικά, το Ταμείο υπενθυμίζει στις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, δηλαδή στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της ΕΚΤ, ότι παρακολουθεί πολύ στενά τα επερχόμενα stress test, που αρχίζουν τον Μάρτιο, μετά τη ματαίωσή τους το 2020 λόγω της πανδημίας, και περιμένει ότι οι έλεγχοι θα είναι ουσιώδεις, με βάση ένα αξιόπιστο δυσμενές σενάριο, ώστε να αναδειχθούν οι πραγματικές «τρύπες» στα κεφάλαια των τραπεζών και να αρχίσει η διαδικασία κάλυψής τους με άντληση νέων κεφαλαίων.
Η ευρωπαϊκή bad bank
Όπως τονίζει το ΔΝΤ, «η ταχεία επιδιόρθωση των ισολογισμών θα είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης και τη στήριξη της παροχής χρηματοδοτήσεων, ιδίως σε ένα σενάριο που θα είναι αρνητικό. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι τράπεζες διαθέτουν αξιόπιστες στρατηγικές μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων μεσοπρόθεσμα».
Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής bad bank, για να υποστηριχθεί η ταχύτερη εξυγίανση των ισολογισμών, το Ταμείο αναγνωρίζει ότι υπάρχουν λειτουργικά και πολιτικά εμπόδια που δεν την επιτρέπουν. Εμφανίζεται όμως θετικό για τις bad bank σε εθνικό επίπεδο, όπως αυτή που έχει προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, σημειώνοντας ότι θα ήταν καλό να υπάρξει και μια διασύνδεσή τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
